Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu, Esas No: 2021/2700, Karar No: 2021/3540

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Birliği
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Altıncı Dairesinin 02/06/2021 tarih ve E:2020/2297, K:2021/7625 sayılı kararının, dava konusu Yönetmeliğin 22. maddesi hakkında karar verilmesine yer olmadığına ilişkin kısmı yönünden temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 26/12/2019 tarih ve 30990 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 18. ve 22. maddelerinin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 02/06/2021 tarih ve E:2020/2297, K:2021/7625 sayılı kararıyla;
Davalı idarenin usule ilişkin itirazının yerinde görülmediği,
Dava konusu Yönetmelik değişikliğinin 18. maddesiyle, Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğin 30. maddesine; “Dip taraması faaliyeti sonucunda oluşan dip tarama malzemesi, karada bertarafının sağlanması durumunda II. sınıf depolama tesislerinde test edilmeksizin depolanabilir. Bu atıklar, belediye atıklarının depolandığı depolarda depolanamaz.” şeklindeki üçüncü fıkranın eklendiği,
Dava konusu Yönetmeliğin 22. maddesiyle, Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğin Geçici 3. maddesinin;” (1) 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun geçici 8 inci maddesi kapsamında yer alan özelleştirilmiş veya özelleştirilecek olan elektrik üretim santrallerinden kaynaklanan atıkların depolanmış olduğu sahalarda, atık depolanmasına devam edilmesinin üniversitelerin çevre ve inşaat mühendisliği bölümlerince çevresel tedbirleri içerecek şekilde hazırlanan kurumsal akademik rapor ile uygun görülmesi halinde, sahanın kurumsal akademik raporda belirtilen nihai dolgu kotu ve koordinatları aşılmaksızın depolama işlemine devam edilebilir. (2) Depolama işlemine devam edilmesinin kurumsal akademik raporla uygun görülmesi durumunda, kurumsal akademik raporu onaylanan mevcut sahalar için; düzenli depolama tesisi onay belgesi ve il müdürlüğü uygunluk yazısı aranmaksızın tesis işletmecisi tarafından “Düzenli Depolama” konulu çevre izin lisans başvurusu yapılır. (3) Depolama işlemine devam edilmesi kurumsal akademik raporla uygun görülmeyen mevcut sahalar, bu Yönetmeliğin Ek-6’sında belirtildiği şekilde en kısa süre içerisinde kapatılır ve yeni düzenli depolama tesisleri teşkil edilir. Sahanın kapatma sonrasında kontrol ve izlemesi, bu Yönetmeliğin altıncı bölümüne göre yapılır.” şeklinde değiştirildiği,
Dairelerince verilen yürütmenin durdurulması isteminin reddine ilişkin 30/06/2020 tarih ve E:2020/2297 sayılı karara karşı davacı tarafça yapılan itirazın, dava konusu Yönetmeliğin 18. maddesi yönünden; Atık Yönetimi Yönetmeliğinin EK-4 atık listesinden dip taraması sonucu elde edilen malzemenin tehlikesiz atık olabileceği gibi tehlikeli atık da olabileceği anlaşıldığından, tehlikeli olabilecek atıkların teste tabi tutulmaksızın tehlikesiz atıkların depolandığı ve tehlikeli atıklar için gerekli çevresel koruma tedbirlerinin yeterince alınmadığı II. sınıf depolama tesislerinde depolanmasında, insan ve çevre sağlığı açısından hukuka uygunluk bulunmadığı, öte yandan Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğin, EK-2 Atık Kabul Kriterleri başlığı altında düzenlenen; “II. sınıf depolama tesisine teste tabi tutulmaksızın kabul edilecek atıklar” kısmında, dip taraması sonucu elde edilen malzemeye yer verilmediği hususu göz önünde bulundurulduğunda, dava konusu düzenlemenin, hem Anayasa ve 2872 sayılı Çevre Kanunu ile teminat altına alınan sağlıklı bir çevrede yaşama hakkına aykırı bir düzenleme olduğu, hem de dava konusu Yönetmeliğin kendi içerisinde çelişkiye düşüldüğü gerekçesiyle, dava konusu Yönetmeliğin 22. maddesi yönünden ise; Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği gereğince alınması gereken ‘çevre izin’ ve ‘çevre izin ve lisans belgesi’ için aranan akademik raporun, içeriğinin ne olacağı, hangi yetkinliğe sahip kişilerce verileceği, raporun kimler tarafından hangi kıstaslar göz önünde bulundurularak onaylanacağı konusunda gerekli ve yeterli açıklık bulunmadığı, ayrıca, dava konusu kuralın, Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğin Geçici 3. maddesinde düzenlendiği, geçici maddelerin, özü itibarıyla, belli bir geçiş dönemine özgü, bu geçiş dönemine ilişkin süre sona erdikten veya şartlar değiştikten sonra yürürlükten kalkarak hukuk aleminde hüküm ifade etmeyecek olan maddeler olduğu, dava konusu Geçici 3. maddenin ise geçici madde unsurlarını barındırmadığı, kullanımına ilişkin belli bir süre veya şart öngörülmediği, geçici madde olmasına rağmen, düzenleniş şekli ve getirdiği hukuk normu açısından adeta genel bir düzenleme niteliğinde olduğu, bunun da mevzuat yapım tekniğine uygun olmadığı gerekçesiyle, kabul edilerek dava konusu Yönetmelik maddelerinin yürütülmesinin durdurulmasına Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 11/11/2020 tarih ve YD İtiraz No: 2020/340 sayılı kararıyla karar verildiği,
Dava konusu Yönetmeliğin iptali istenilen 18. ve 22. maddeleriyle Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğin 30. maddesinin 3. fıkrası ve geçici 3. maddesinde yapılan düzenlemelerin, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun dava konusu Yönetmelik maddelerinin yürütülmesinin durdurulması yolundaki yukarıda belirtilen kararı uyarınca 19/03/2021 tarih ve 31428 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. ve 3. maddeleriyle yürürlükten kaldırıldığı,
Bu durumda; dava konusu düzenlemelerin yürürlükten kaldırılmış olması karşısında, konusu kalmayan davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığı sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle, 26/12/2019 tarih ve 30990 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin iptali istenilen maddeleri hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, Daire kararının aksine; 19/03/2021 tarih ve 31428 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. ve 3. maddeleriyle dava konusu düzenlemeler yürürlükten kaldırılmakla birlikte aynı Yönetmeliğin 2. ve 4. maddeleri ile Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğe madde eklendiği ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun yürütmenin durdurulması kararı gereğinin yerine getirilmesi bir yana, kararda hukuka aykırılığı açıkça ortaya konan uygulamaya geçerlilik sağlanarak hukuka aykırılığın devamına neden olunduğu, dava konusu Yönetmeliğin 22. maddesi ile sağlanan muafiyetin Anayasa’ya, Anayasa Mahkemesi kararlarına, Danıştay kararlarına, hukuka ve kamu yararına aykırılığının tespiti ile iptaline karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’ÜN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Daire kararının dava konusu Yönetmeliğin 22. maddesi hakkında karar verilmesine yer olmadığına ilişkin kısmının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
İLGİLİ MEVZUAT :
Anayasa’nın 138. maddesinin son fıkrasında; “Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiç bir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.” hükmüne,
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 28. maddesi, 1. fıkrası, 1. cümlesinde, “Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idare, gecikmeksizin işlem tesis etmeye ve eylemde bulunmaya mecburdur.” hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen Anayasa ve Kanun hükümlerinin değerlendirilmesinden, idarelerin maddi ve hukuki koşullara göre uygulanabilir nitelikte olan bir yargı kararını “aynen” ve “gecikmeksizin” uygulamaya zorunlu oldukları anlaşılmaktadır.
Öte yandan, yürütmenin durdurulması kararlarının işlemin yürürlüğünü askıya alan, geçici nitelikte kararlar olması sebebiyle, yürütmenin durdurulmasına karar verilen dava konusu işlemlerin halen mevcut olduklarının ve davanın esası hakkında karar verilmesiyle kendiliğinden son bulacaklarının kabulü gerekmektedir.
Dava konusu Yönetmeliğin 18. ve 22. maddeleri bakımından, Danıştay Altıncı Dairesince verilen 30/06/2020 tarih ve E:2020/2297 sayılı yürütmenin durdurulması isteminin reddine ilişkin karara karşı yapılan itirazın, Kurulumuzun 11/11/2020 tarih ve YD İtiraz No: 2020/340 sayılı kararı ile kabul edilerek anılan maddelerin yürütmelerinin durdurulmasına yönelik verilen karar uyarınca, 19/03/2021 tarih ve 31428 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. ve 3. maddeleriyle, yargı kararının yerine getirilmesi amacıyla dava konusu maddelerin yürürlükten kaldırılmış olduğu görülmektedir.
Bu durumda, yargı kararını yerine getirme amacıyla, Anayasal ve yasal zorunluluk nedeniyle dava konusu Yönetmelikte yapılan değişiklik nedeniyle, iptali istenilen Yönetmeliğin 22. maddesi bakımından davanın konusuz kaldığından söz edilemeyeceği, anılan düzenleme hakkında işin esasına girilerek karar verilmesi gerektiği açıktır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle karar verilmesine yer olmadığına ilişkin Danıştay Altıncı Dairesinin 02/06/2021 tarih ve E:2020/2297, K:2021/7625 sayılı kararının, dava konusu Yönetmeliğin 22. maddesi hakkında karar verilmesine yer olmadığına ilişkin temyize konu kısmının BOZULMASINA,
3. Bozulan kısım yönünden yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,
4. Kesin olarak, 30/12/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.