Danıştay 7. Daire, Esas No: 2018/4242, Karar No: 2021/4264

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : …Bakanlığı adına
…Gümrük Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi …Vergi Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı adına kayıtlı …plakalı araç ile, yurtta kalış süresinin geçerli mazereti olmaksızın aşılması suretiyle geçici ithalat rejimi hükümlerinin ihlal edildiğinden bahisle 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 238. maddesinin 1. fıkrası uyarınca karara bağlanan para cezasına vaki itirazın reddine dair işlemin iptali istemiyle dava açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …Vergi Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararıyla; 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 1. maddesinde, Kanun’un amacının gümrük bölgesine giren ve çıkan eşyaya ve taşıt araçlarına uygulanacak gümrük kurallarını belirlemek olduğunun hükme bağlandığı, Kanun sistematiğinde “eşya” ve “taşıt araçları” şeklinde ikili bir ayrıma gidildiği, geçici ithal edilen ticari kullanıma mahsus kara taşıtının mazeretsiz olarak izin süresi içerisinde yeniden ihraç edilmemesi halinde 241. maddenin 5. fıkrasının (b) bendine göre, rejim ihlali halinde ise 238. maddesinin 1. fıkrasına göre ceza uygulanmasının öngörüldüğü, olayda davacıya ait taşıtın yurda getiriliş amacı dışında ticari bir işleme konu edildiği yani rejim ihlalinde bulunulduğu yönünde bir tespitin bulunmadığı, sadece yurtta kalma süresinin aşıldığının saptandığı, söz konusu eylemin yaptırımının ise 241. maddenin 5. fıkrasının (b) bendinde düzenlenen para cezası olduğu, rejim ihlali olmadan sadece yurtta kalış süresinin ihlali durumunda 238. madde hükmünün uygulanamayacağı, ticari kullanıma mahsus taşıtların rejim ihlali dışında eşya kavramına dahil edilmesinin Kanun’un amacına ve ruhuna uygun düşmeyeceği, nitekim, 22/04/2011 tarih ve 27913 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 1 seri nolu Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük Genel Tebliğinin uyuşmazlık tarihinde yürürlükte bulunan haliyle “Şartların ihlali” başlıklı 19. maddesinde, Kanun’da izlenen yöntem gibi eşya ve taşıt ayırımına gidildiği, hem kişisel hem de ticari kullanıma mahsus taşıtların yurda getiriliş amacı dışında kullanımına ilişkin örnekleme yoluyla ihlallere; devamında ise sadece kişisel kullanıma mahsus taşıtlar için yurtta kalma süresi ihlali bakımından yaptırıma yer verildiği, dolayısıyla davacı adına karara bağlanan para cezasında ve cezaya vaki itirazın reddine dair işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: Geçici ithalat rejimine tabi tutulan ticari kullanıma mahsus aracın 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nda yapılan “eşya” tanımı uyarınca bizatihi kendisinin rejimin konusunu oluşturduğu, 1 seri nolu Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük Genel Tebliğinin 15. maddesinde, geçici ithalata konu ticari kullanıma mahsus kara taşıtlarına 30 (otuz) güne kadar süre verileceği, 17. maddesinde, bu sürenin yurda geçici giriş yapan yabancı plakalı kara taşıtı sahibi, sürücüsü veya firma yetkilisinin elinde olmayan nedenlerle aşılması durumunda vuku bulan mücbir sebebin taşıtın yurtta kalma süresi içerisinde cereyan ettiğinin resmi belgelerle ispatlanması ya da ihracatçının yükünü zamanında tedarik edememesi nedeniyle yüklemenin gecikmesi hâlinde bunun ihracatçıdan alınacak belge ile kanıtlanması halinde, süre uzatım talebinde bulunulabileceğinin düzenlendiği, dolayısıyla süre uzatım talebinde bulunmak için mücbir sebebin varlığı tek başına yeterli olmayıp, durumun resmi belge ile ortaya konulmasının gerektiği, olayda, 17/05/2016 tarihinde Türkiye’ye giriş yaparak 03/07/2017 tarihinde çıkış yapmak üzere Sarp Gümrük Müdürlüğü sahasına gelen … plakalı aracın Türkiye’de kalma süresini aştığı, ayrıca davacı şirketin idari para cezası kararına yönelik itiraz dilekçesi ile, mücbir sebebin varlığı hususunda resmi belge ibraz edilmek suretiyle ilgili idareye süre uzatım talebinde bulunulmadığı gibi, yargılama aşamasında da anılan nitelikte bir belgenin sunulmadığı görüldüğünden, haklı bir neden olmadığı halde süresi içinde aracın (eşyanın) yurt dışı edilmeyerek geçici ithalat rejimine ilişkin hükümlerin ihlal edildiği sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulü ile vergi mahkemesi kararının kaldırılmasından sonra davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: 4458 sayılı Kanun’da “eşya” ve “taşıt” ibarelerinin ayrı ayrı kullanıldığı, Kanun’un 238. maddesinde “eşya” ibaresi kullanıldığından ticari kullanıma mahsus araçların eşya statüsünde değerlendirilmesinin mümkün olmadığı, 1 seri nolu Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük Genel Tebliğinde yer alan “kişisel kullanıma mahsus kara taşıtları” ibaresinin, uyuşmazlığa konu taşıtın yurttan çıkış yapmak üzere gümrüklü sahaya getirildiği tarihten sonra 10/11/2016 tarihinde yürürlükten kaldırıldığı, dolayısıyla bu tarihten önce Türkiye Gümrük Bölgesine giriş yapmış olan kara taşıtlarının yurtta kalma sürelerini ihlal etmeleri halinde Kanun’un 241. maddesinin 1. fıkrası uyarınca işlem yapılmasının gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NIN DÜŞÜNCESİ : 7190 sayılı Kanun ile 4458 sayılı Kanun’un 238. maddesinde yapılan değişiklik ile yurtta kalış süresi ihlalinin rejim ihlalinden ayrı düzenlenerek ayrı cezai sonuçlara bağlandığı, davacının eylemi, olay tarihinde yürürlükte bulunan şekliyle kanundaki cezalandırma koşullarını sağlasa da, “lehe olan kanun hükümlerinin geçmişe yürüyeceği” yolundaki ceza hukukunun temel ilkesi çerçevesinde, uyuşmazlığın, davacının eylemine uyan 4458 sayılı Kanun’un 238. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendi uyarınca ceza miktarı bakımından değerlendirilmesi suretiyle yeniden karar verilmek üzere vergi dava dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Yedinci Dairesince, duruşma yapılmasına gerek görülmeyerek, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı adına kayıtlı …plakalı araç ile, yurtta kalış süresinin geçerli mazereti olmaksızın aşılması suretiyle geçici ithalat rejimi hükümlerinin ihlal edildiğinden bahisle 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 238. maddesinin 1. fıkrası uyarınca karara bağlanan para cezasına vaki itirazın reddine dair işlemin iptali istemiyle dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 241. maddesinin 3. fıkrasının (l) bendinde, geçici ithalat rejimi kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen taşıtın verilen sürenin bitimini takiben bir ay içerisinde yeniden ihraç edilmesi veya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması halinde usulsüzlük cezasının 1. fıkrada belirtilen miktarın iki katı; 4. fıkrasının (g) bendinde, aynı eylemin iki ayı aşmayan sürede gerçekleşmesi halinde dört katı; 5. maddesinin (b) bendinde, üç ayı aşmayan sürede gerçekleşmesi halinde altı katı olarak uygulanacağı; 238. maddesinin 1. fıkrasının olay tarihinde yürürlükte bulunan şeklinde, 241. maddenin 3. fıkrasının (l), 4. fıkrasının (g) ile 5. fıkrasının (b) bendinde belirtilen durumlar hariç, geçici ithalat rejimine ilişkin hükümlerin ihlali halinde eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı para cezası alınacağı, bu cezanın ödeme süresi içinde eşyanın gümrükçe onaylanmış başka bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması halinde eşyanın gümrük vergileri tutarında para cezası tahsil edileceği, 24/10/2019 tarih ve 7190 sayılı Kanun’un 14. maddesi ile değişik halinin 1. fıkrasında ise; 241. maddenin 3. fıkrasının (l), 4. fıkrasının (g) ile 5. fıkrasının (b) bendinde belirtilen durumlar hariç, geçici ithalat rejimine ilişkin hükümlerin ihlali hâlinde, eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı, (b) bendinde, tam muafiyet suretiyle geçici olarak ithal edilen özel kullanıma mahsus taşıtlara ilişkin rejim ihlallerinde, gümrük vergileri tutarının dörtte biri, (d) bendinde, (b) bendinde belirtilen taşıtlar hariç olmak üzere, geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın süresi içerisinde gümrükçe onaylanmış başka bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması durumunda gümrük vergileri ile rejime ilişkin beyannamenin tescil tarihinden tespitin yapıldığı tarihe kadar geçen süre için 6183 sayılı Kanun’a göre tespit edilen gecikme zammı oranında faizin toplamı kadar idari para cezası verileceği, 2. fıkrasında, 1. fıkranın (c) ve (d) bentlerinde belirtilen eşyanın, yapılacak tebligat tarihinden itibaren altmış gün içinde gümrükçe onaylanmış başka bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması hâlinde, ayrıca gümrük vergileri tutarında idari para cezası verileceği hükme bağlanmıştır.
22/04/2011 tarih ve 27913 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 1 seri no’lu Geçici İthal Edilen Kara Taşıtlarına İlişkin Gümrük Genel Tebliğinin 15. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde; ticari kullanıma mahsus kara taşıtlarına 30 (otuz) güne kadar süre verileceği, 17. maddesinin 1. fıkrasında, taşıt sahipleri, sürücüleri veya firma yetkilileri tarafından herhangi bir gümrük idaresine süresi içerisinde yapılacak müracaatla; kaza, yangın gibi beklenmeyen haller, herkesçe bilinen olağan dışı durumlar, hastalık ve tutukluluk hali gibi olayların taşıtın yurtta kalma süresi içerisinde cereyan ettiğinin resmi belgelerle ispatlanması ya da ihracatçının yükünü zamanında tedarik edememesi nedeniyle yüklemenin gecikmesi hâlinde bunun ihracatçıdan alınacak belge ile kanıtlanması durumunda, süre uzatım talebinde bulunulabileceği, 19. maddesinin 1. fıkrasında, geçici ithaline izin verilen kişisel ve ticari kullanıma mahsus kara taşıtlarının getiriliş amacı dışında kullanılması, bir başkasına kiralanması, ödünç verilmesi, başka bir şahsa izinsiz devredilmesi, satılması, hak sahibi olmayan kişilerce kullanılması, taşıtla birlikte giren ve belgelerinde kayıtlı olan parçalarının izinsiz olarak değiştirilmesi, (…) yurtta kalma süreleri içerisinde yurtdışına çıkarılmaması veya herhangi bir gümrük idaresine teslim edilmemesi hâlinde, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 4458 sayılı Kanun’un 238. maddesi hükümleri uyarınca işlem yapılacağı ve geçici ithal izni iptal edilerek taşıtın gümrük idaresince teslim alınacağı düzenlemesine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer alan hükümlerin değerlendirilmesinden, 4458 sayılı Kanun’un 7190 sayılı Kanun ile değişik 238. maddesinde, rejim hükümlerinin ihlali ile yurtta kalış süresinin ihlali şeklinde ikili bir ayrıma gidildiği, süre ihlali halinde ceza miktarında yükümlüler lehine düzenleme yapıldığı görülmüştür. 238. maddenin 7190 sayılı Kanun’un 14. maddesiyle değiştirilen halinde; geçici ithalat rejimi kapsamında ticari kullanıma mahsus kara taşıtlarının yurtta kalış süresinin ihlali halinde öncelikle 241. maddenin 3. fıkrasının (l), 4. fıkrasının (g) ve 5. fıkrasının (b) bentleri dikkate alınarak izin süresinin bitiminden itibaren üç ayı aşmayan süreler için anılan bentler uyarınca işlem yapılması, üç ay dolduktan sonra ise, eşya gümrük gözetimine sunulmuşsa 238. maddenin 1. fıkrasının (d) bendine göre gümrük vergileri ile faizin toplamı kadar ceza kesilmesi, sunulmamışsa yapılacak tebligattan itibaren altmış gün içinde eşyanın gümrükçe onaylanmış başka bir işlem veya kullanıma tabi tutulmaması hâlinde, ayrıca gümrük vergileri kadar ceza kesilmesi öngörülmüştür.
Bölge idare mahkemesince, ticari kullanıma mahsus kara taşıtının geçici ithalat rejimi kapsamında süresi içinde mazeretsiz olarak ihraç edilmemesi nedeniyle, olayda 4458 sayılı Kanun’un 238. maddesi hükmünün ihlal edildiği sonucuna ulaşılması yerinde olmakla birlikte; gümrük mevzuatından kaynaklanan para cezaları bakımından da uygulanacağı kuşkusuz bulunan “lehe olan kanun hükümlerinin geçmişe yürüyeceği” yolundaki ceza hukukunun temel ilkesi çerçevesinde, uyuşmazlığın, davacının eylemine uyan 4458 sayılı Kanun’un 238. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendi uyarınca ceza miktarı bakımından değerlendirilmesi suretiyle ulaşılacak sonuca göre yeniden bir karar verilmek üzere temyize konu kararın bozulması gerekmiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Temyiz isteminin kabulüne,
2.…Bölge İdare Mahkemesi …Vergi Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,
4. Yargılama giderlerinin yeniden verilecek kararda karşılanması gerektiğine, 21/10/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.