Danıştay 6. Daire, Esas No: 2022/1811, Karar No: 2022/7599

DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- …-…
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :Malatya İli, Battalgazi İlçesi, … Mahallesi, …ve … (Yeni: … ve …parsel) sayılı taşınmazların, inşa edilmekte olan afet konutlarına ulaşım sağlayacak bağlantı yolunun yapımı amacıyla Malatya Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 27. maddesi uyarınca acele kamulaştırılmasına ilişkin 22/10/2020 tarih ve 31282 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, 21/10/2020 tarih ve 3110 sayılı Cumhurbaşkanı kararının iptali istenilmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMASININ ÖZETİ: Davada süre aşımı bulunduğu, afet konutlarına bağlantının sağlanabilmesi amacıyla planlanan yol aksları üzerindeki taşınmazların yolda kalan kısımlarının kamulaştırma işlemlerinin idareleri ile TOKİ arasında yapılan protokol ile devam etmekte olduğu, kamu yararı bulunduğu, acele kamulaştırma kararı alınmasının zorunluluk teşkil ettiği savunulmadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ : Davanın süre aşımı nedeniyle reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler ile UYAP kayıtlarının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 14. maddesi uyarınca incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY: Malatya İli, Battalgazi İlçesi, .. Mahallesi, … ve … (Yeni: … ve … parsel) sayılı taşınmazların, inşa edilmekte olan afet konutlarına ulaşım sağlayacak bağlantı yolunun yapımı amacıyla Malatya Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 27. maddesi uyarınca acele kamulaştırılmasına ilişkin 22/10/2020 tarih ve 31282 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, 21/10/2020 tarih ve 3110 sayılı Cumhurbaşkanı kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 40. maddesinin ikinci fıkrasında, devletin işlemlerinde, ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve sürelerini belirtmek zorunda olduğu hükme bağlanmış; 125. maddesinin üçüncü fıkrasında ise, 40. maddedeki düzenlemeyle uyumlu olarak idari işlemlere karşı açılacak davalarda sürenin yazılı bildirim tarihinden itibaren başlayacağı düzenlemesine yer verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun “Dava açma süresi” başlıklı 7. maddesinin birinci fıkrasında, dava açma süresinin, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştay’da ve idare mahkemelerinde altmış gün olduğu; ikinci fıkrasında, bu sürenin, idari uyuşmazlıklarda yazılı bildirimin yapıldığı tarihi izleyen günden itibaren başlayacağı; dördüncü fıkrasında ise, ilanı gereken düzenleyici işlemlerde dava açma süresinin, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlayacağı kuralları getirilmiştir.
Yukarıda belirtilen Anayasa ve 2577 sayılı Kanun hükümleri karşısında; özel kanunlarında aksine bir hüküm bulunmadıkça, idari işlemlerde dava açma süresinin başlamasında yazılı bildirimin esas olduğu, dava açma süresi hesabında ilan tarihinin ancak “ilanı gereken” düzenleyici nitelikteki işlemler açısından dikkate alınacağı, bireysel nitelikteki işlemlere karşı ilgililerin bu işlemlerin kendilerine yazılı olarak bildirildiği tarihten itibaren dava açabilecekleri kuşkusuzdur. İdari işlemlere karşı açılacak davalarda sürenin, yazılı bildirim tarihinden itibaren başlayacağı kuralı, idari işlemlerin idare tarafından ilgililere açık ve anlaşılır bir biçimde duyurulması ve bu işlemlere karşı dava yoluna başvurmalarına olanak sağlama amacını taşımaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Anayasanın 40. maddesi hükmü uyarınca, özel dava açma süresine tabi olmasına rağmen bu hususun idari işlemde açıkça belirtilmemesi halinde dava konusu idari işlemin tebliği tarihinden itibaren özel dava açma süresinin değil, 2577 sayılı Kanunun 7. maddesinde belirtilen 60 günlük genel dava açma süresinin uygulanması gerekmektedir.
Öte yandan; acele kamulaştırmaya ilişkin Cumhurbaşkanı Kararlarının Resmi Gazete’de yayımlanmasının ilgililere tebliğ hükmünde olduğuna dair bir düzenlemeye mevzuatta yer verilmemiştir. Ayrıca, anılan kararın Anayasada yer alan bir temel hak olan mülkiyet hakkını kısıtlayıcı nitelikte olması nedeniyle, Resmi Gazete’de yayımlanmasının dışında ayrıca yazılı bildirim yapılması, Anayasada güvence altına alınmış olan hak arama özgürlüğünün de gereğidir.
Bu çerçevede; muhatapları açısından subjektif ve kişisel nitelikte olan acele kamulaştırma kararlarının; uygulanma süresi içerisinde, yazılı bildirim veya öğrenme üzerine yasal dava açma süresi içinde dava konusu edilebilecekleri açıktır.
Uyuşmazlıkta; dava konusu Cumhurbaşkanı kararı davacıya tebliğ edilmediğinden, bu işleme karşı öğrenme tarihinden itibaren 60 günlük dava açma süresi içerisinde dava açılabileceğinin kabulü gerekmektedir.
Dosyanın ve UYAP kayıtlarının birlikte incelenmesinden; davacı vekilleri Av. … tarafından, … İdare Mahkemesi’nin E:… esasına kayden Malatya ili, Battalgazi İlçesi, … Mahallesi, … ve … (eski parsel numaraları), … ve … (yeni parsel numaraları) nolu parsellerin, 22/10/2020 tarih ve 31282 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 3110 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Malatya Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na verilen acele kamulaştırma yetkisi ile acele kamulaştırılmasına ilişkin yapılan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerinin iptali istemiyle Malatya Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na karşı 02/08/2021 tarihinde açılan davada, dava dilekçesinin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 3. ve 5. maddelerine uygun bulunmadığı gerekçesiyle … İdare Mahkemesi’nin … tarih, E:…, K:… sayılı dilekçe ret kararının verildiği, bunun üzerine … ve … parseller yönünden dilekçeler ayrılmak suretiyle parselasyon işlemi ile dayanak plan değişikliklerinin iptali istemiyle verilen yenileme dilekçeleri ile davaya devam edildiği, davacı vekili tarafından verilen 01/06/2022 tarihli feragat dilekçeleri ile davadan feragat edilmesi üzerine … Bölge İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… ve …, K:… sayılı kararları ile feragat nedeniyle davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığı yolunda karar verildiğinin görüldüğü, Malatya İli, Battalgazi İlçesi, …Mahallesi, …ve … (Yeni: … ve … parsel) sayılı taşınmazların, inşa edilmekte olan afet konutlarına ulaşım sağlayacak bağlantı yolunun yapımı amacıyla Malatya Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 27. maddesi uyarınca acele kamulaştırılmasına ilişkin 22/10/2020 tarih ve 31282 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, 21/10/2020 tarih ve 3110 sayılı Cumhurbaşkanı kararının iptali istemiyle bakılan davanın ise 09/03/2022 tarihinde açıldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, dava konusu acele kamulaştırmaya ilişkin 22/10/2020 tarih ve 31282 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, 21/10/2020 tarih ve 3110 sayılı Cumhurbaşkanı kararının, davacı tarafından … İdare Mahkemesi’nin E:… esasına kayden açılan davada, en geç 02/08/2021 (dava tarihi) itibarıyla davacı tarafından öğrenildiğinin kabulü gerektiğinden, bu tarihten itibaren 60 günlük genel dava açma süresi içerisinde, en son 01/10/2021 tarihinde açılması gerekirken, bu süre geçtikten çok sonra 09/03/2022 tarihinde açılan davanın süre aşımı nedeniyle esasının incelenmesine imkan bulunmamaktadır.