Danıştay 6. Daire, Esas No: 2020/4655, Karar No: 2022/5624

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı – ANKARA
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Konya İli, Ereğli İlçesi, … ada, … sayılı parsel üzerinde yer alan YİBF numaralı yapının 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2. maddesinin 4. fıkrasının (c) ve (g) bentlerinde öngörülen esaslara göre denetlenmediğinden bahisle davacının kuruluş ortağı (proje ve uygulama denetçisi) olduğu … Yapı Denetim Ltd. Şti.’ye verilen bir yıl süre ile yeni iş almaktan men cezası süresi içerisinde davacının herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev almaması ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı da olmaması için Bakanlıkça kaydının tutulmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan … Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; uyuşmazlıkta, dava konusu olaya ilişkin olarak davalı idarece hazırlanan rapor ve açıklama yazılarından, yukarıda anılan aykırılıkların tespit edildiği, bu nedenle şirketin 4708 sayılı Kanunun 2. maddesinin (c) ve (g) bentlerine aykırı hareket ettiği gerekçesiyle aynı Kanunun 8. maddesi uyarınca bir yıl yeni iş almaktan men cezası ile cezalandırıldığı, dolayısıyla kuruluş ortağı olan davacının aynı süre içerisinde herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev almaması ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı da olmaması için kaydının tutulduğu görülmekte olup, davacı hakkında tesis edilen işlemin sebep unsurunu oluşturması nedeniyle, yapı denetim şirketleri hakkında iş almaktan men cezası verilebilmesi için öncelikle projeye aykırı olduğu tespit edilen durumların yapının taşıyıcı sistemini etkileyip etkilemediğinin ortaya konulması gerektiği, ancak dava konusu olayda söz konusu aykırılıkların taşıyıcı sistemi etkileyip etkilemediği konusunda bir tespit yapılmadığı, gerek dava konusu işlemden, gerekse dava dosyasındaki rapor ile diğer bilgi ve belgelerden, bu durumun açıkça anlaşılamadığı, davalı idarece, bu husus aydınlatıldıktan sonra ulaşılacak sonuca göre işlem tesis edilmesi gerekirken, eksik incelemeye dayalı olarak tesis edildiği anlaşılan dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka aykırı bulunarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : İdarelerince tespit edilen onaylı projelerine aykırı olarak yapılan çatı katına ait betonarme döşemesindeki imalatların taşıyıcı sistem üzerinde doğrudan etkisi bulunduğu, Yapı Denetim Kuruluşlarının Denetlenmesine Dair Tebliğin 8. maddesinin 2. fıkrasında da belirtildiği üzere, onaylı statik projeye aykırı imalatların yeni iş almaktan men cezasına esas alınacağı hususları ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, 29/10/2021 günlü, 31643 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 85 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 1. maddesi uyarınca, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Altıncı Kısmının Dördüncü Bölümünün başlığı “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği” şeklinde değiştirildiğinden, husumetin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına yöneltilmesine karar verilerek, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY : Davacının kuruluş ortağı olduğu (proje ve uygulama denetçisi) … Yapı Denetim Şirketinin, Konya İli Ereğli İlçesi, … ada, … sayılı parsel üzerinde yer alan … YİBF numaralı yapının yapı denetim sorumluluğunu üstlendiği, buna ilişkin 25/11/2014 tarihinde yapı denetim hizmet sözleşmesi imzalandığı, … tarihli ve … sayılı yapı ruhsatının düzenlendiği, … Belediyesince düzenlenen 08/04/2016 tarihli yapı tatil zaptında “Yerinde yapılan incelemede ilgili yapının 7 nolu bağımsız bölüm eklentisi (çatı arasında) içinde mimari ve statik projede uyumsuzluklar tespit edilmiştir. İlgili yapı mühürlenerek tutanak altına alınmıştır.” ibarelerine yer verildiği, … Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü çalışma birimince 13/09/2017 tarihli teknik inceleme raporu düzenlendiği, … İl Yapı Denetim Komisyonu tarafından da anılan rapordaki tespitlerin değerlendirilmesi sonucunda düzenlenen … tarih ve … sayılı komisyon kararında, ruhsat eki mimari projede çatı kattaki bağımsız bölümde odaların önündeki çatı ile örtülü alanın yerinde balkona dönüştürülerek bağımsız bölüme dahil edildiği ve odaların dış duvarlarının da yaklaşık 1 metre uzatıldığı, buna bağlı olarak da ruhsat eki statik projedeki çatı kat betonarme tavan döşemesinin yerinde 1 metre kadar uzatılarak bu açık çıkmanın üstünün kapatıldığı, aykırılıkların 10/05/2015-15/06/2015 tarihleri arasında gerçekleştiği tespitlerine yer verilerek söz konusu aykırılıklar nedeniyle, yapının denetiminden sorumlu şirketin fiilinin, 4708 sayılı Kanunun 2. maddesinin 4.fıkrasının (c) ve (g) bentlerine aykırı olduğu gerekçesiyle aynı Kanunun 8. maddesi uyarınca şirketin bir yıl yeni iş almaktan men cezası ile cezalandırılmasının teklif edildiği, yapı denetim şirketinin bir yıl yeni iş almaktan men cezası ile cezalandırılmasına, şirketin kuruluş ortağı olan davacının da aynı süre içerisinde herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev almaması ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı da olmaması için kaydının tutulmasına dair … Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı işleminin tesis edilmesi üzerine, bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
23/04/2015 tarih ve 29335 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 32. maddesi ile değişik dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 8. maddesinde, “Yapı denetim kuruluşlarından bu Kanunda ve ilgili mevzuatta öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri tespit edilenlere, tespit edilen fiil ve hâllerin durumuna göre, aşağıdaki idari yaptırımlar uygulanır.
a) Denetim personelinin görevi başında bulunmaması veya yapı denetim kuruluşunun denetim personeline görevi ile ilgili yazılı olarak bilgi vermediğinin anlaşılması,
b) Mevzuatın öngördüğü evrakın tanziminde eksiklik veya kusur bulunması,
c) 2 nci maddenin dördüncü fıkrasının (b) veya (f) bendinde belirtilen görevlerin yerine getirilmemesi, hâllerinde, tespite konu yapının yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelinin %10’u kadar idari para cezası,
ç) Hataların yapının taşıyıcı sistemini etkilememesi kaydı ile, 2 nci maddenin dördüncü fıkrasının (a) veya (c) ile (g) bentlerinde belirtilen görevlerin yerine getirilmediğinin tespiti hâlinde, tespite konu olan yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelinin %20’si kadar idari para cezası verilir.
d) 2 nci maddenin dördüncü fıkrasının (d) veya (e) veya (h) veya (ı) bentlerinde belirtilen görevlerin yerine getirilmediğinin tespiti hâlinde, tespite konu yapının yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelinin %30’u kadar idari para cezası verilir.
Yapı denetim kuruluşlarına denetim sorumluluğunu üstlendiği bir işe yönelik yapılacak tespitler doğrultusunda yukarıdaki bentlerde belirtilen idari müeyyidelerden birden fazla cezanın verilmesinin gerekmesi hâlinde o işe ait yapı denetim hizmet sözleşmesinin en fazla %50’si kadar idari para cezası verilir.
e) Aşağıda belirtilen;
1) Denetim hizmetinin bu Kanunda yazılı asgari hizmet bedelinden düşük bir bedel ile üstlenildiğinin tespit edilmesi,
2) Yapı sahibinden veya vekilinden, yapı denetim hesabına yatırılmaksızın yapı denetimi hizmet bedeli alındığının tespit edilmesi, hâllerinde, üstlenilen denetim işlerinin tamamına ait yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelleri toplamının %3’ü kadar idari para cezası verilir.
f) 6 ncı maddenin birinci fıkrası hükmüne aykırı hareket edilmesi hâlinde üstlenilen denetim işlerinin tamamına ait yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelleri toplamının %2’si kadar idari para cezası verilir.
g) Aşağıda belirtilen;
1) Hataların yapının taşıyıcı sistemini etkilemesi hâlinde 2 nci maddenin dördüncü fıkrasının (a) veya (c) ile (g) bentlerinde belirtilen görevlerin yerine getirilmemesi,
2) 3 üncü maddenin beşinci fıkrasının birinci cümlesi hükmüne aykırı hareket edilmesi,
3) Yapı denetim kuruluşuna son bir yıl içinde üç defa idari para cezası uygulanması, hâllerinde, cezayı gerektiren fiil ve hâlin, yetkililer tarafından yapılan inceleme ve denetimlerle tespit edilip öğrenilmesinden veya son idari para cezasının tebliğinden itibaren İl Yapı Denetim Komisyonunun teklifi üzerine Bakanlıkça bir yıl yeni iş almaktan men cezası verilir.
h) Yeni iş almaktan men yönünde verilen ilk cezanın ilan edilmesinden sonra, yeni iş almaktan men yönünde cezayı gerektiren ikinci bir fiilin işlenmesi ve bundan dolayı ceza verilip ilan edilmesinden sonra üçüncü defa yeni iş almaktan men yönünde ceza vermeyi gerektiren bir fiilin işlenmesi ve bundan dolayı da ceza verilip ilan edilmesi hâlinde, son ilan tarihinden itibaren Merkez Yapı Denetim Komisyonunun teklifi üzerine Bakanlıkça yapı denetim kuruluşunun izin belgesi iptal edilerek faaliyetine son verilir ve teminatı irat kaydolunur.
Yapı denetim kuruluşunun, 3 üncü maddenin beşinci fıkrasının ikinci cümlesi hükmüne aykırı hareket eden veya yapı denetim kuruluşunda görevli iken laboratuvar kuruluşlarında da görev alan mimar ve mühendislerine İl Yapı Denetim Komisyonunun teklifi üzerine Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünce 5.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.
İdari para cezası, cezayı gerektiren fiil ve hâlin, yetkililer tarafından yapılan inceleme ve denetimlerle tespit edilmesini müteakip yapı denetim kuruluşunun ve ilgililerin savunmaları alınarak verilir ve yazılı olarak tebliğ edilir.
İdari para cezasına karşı on beş gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir. Bu süre içinde itiraz yoluna başvurulmaması hâlinde idari para cezası kesinleşir. İtirazlar, zaruret olmayan hâllerde evrak üzerinde incelenerek en kısa süre içinde karara bağlanır. İtiraz üzerine verilen mahkeme kararları kesindir.
Yeni iş almaktan men ve faaliyetine son verme cezalarına dair işlemler, Resmî Gazete’de ilan edilir.
Yeni iş almaktan men cezası, yapı denetim kuruluşunun denetimindeki diğer işlerin devamına mani değildir. Ancak, yapı denetim kuruluşuna yeni iş almaktan men cezası verilmesine esas olan yapım işinin devam edebilmesi için, yapı sahibi tarafından başka bir yapı denetim kuruluşu görevlendirilmedikçe, ilgili idare tarafından işin devamına izin verilmez. Faaliyete son verme cezası verilen hâllerde de, yapı denetim kuruluşunun denetimini üstlendiği yapıların devamına, yeni yapı denetim kuruluşu görevlendirilmedikçe ilgili idare tarafından izin verilmez.
Yeni iş almaktan men cezası alan yapı denetim kuruluşunun ortakları, ceza süresi içinde; faaliyete son verme cezası alan yapı denetim kuruluşunun ortakları ise, üç yıl süre içinde herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev alamaz ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı da olamaz.
Yapı denetim kuruluşuna üç defa idari para cezası verilmesine sebep olduğu anlaşılan denetçi mimar ve denetçi mühendislerin belgeleri, Merkez Yapı Denetim Komisyonunun kararı ile iptal edilir. Bu suretle belgesi iptal edilen denetçi mimar ve denetçi mühendisler, üç yıl süre ile herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev alamaz ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı da olamaz.
Yapı denetim kuruluşuna üç defa idari para cezası verilmesine sebep olduğu anlaşılan teknik personel, üç yıl süre ile herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev alamaz ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı da olamaz…” hükmü yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen dava konusu işlem ve eylem tarihlerinde yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerinden; yapı denetim şirketine 4708 sayılı Kanunun 2. maddesinin dördüncü fıkrasının (a) veya (c) ile (g) bentlerinde belirtilen görevlerin yerine getirilmediğinin tespiti hâlinde, hataların yapının taşıyıcı sistemini etkilememesi kaydı ile tespite konu olan yapı denetimi hizmet sözleşmesi bedelinin %20’si kadar idari para cezası verileceği, hataların yapının taşıyıcı sistemini etkilemesi hâlinde bir yıl yeni iş almaktan men cezası verileceği düzenlenmiştir.
20.02.2020 tarihinde yapılan değişiklikle yapı denetim şirketine uygulanacak yaptırımlar için bazı fiilere ilişkin idari para cezalarının miktarları ve oranlarının artırıldığı, taşıyıcı sistemin etkilenmesi şartının statik projeye aykırılık olarak değiştirildiği ve bir yıl içinde üç defa idari para cezası alınması halinde bir yıl yeni iş almaktan men cezasının öngörüldüğü hükmün kaldırıldığı anlaşılmıştır. Bununla beraber, 4708 sayılı Kanunun 2. maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (c) ve (g) bentlerinde belirtilen görevlerin yerine getirilmediğinin tespit edilmesi veya Kanunun 3. maddesinin beşinci fıkrasının birinci cümlesine aykırı hareket edilmesi hallerinde bir (1) yıl yeni iş almaktan men cezası verileceği düzenlemesi devam ettirilmiştir.
Uyuşmazlıkta, dava konusu işlemin sebep unsuru olan ‘davacının kuruluş ortağı olduğu yapı denetim şirketine uygulanan bir yıl süreyle yeni iş almaktan men cezasının verilme’ şartlarının oluşup oluşmadığının incelenmesi gerekmektedir.
Dosyanın incelenmesinden; Konya İli, Ereğli İlçesi, … ada, … sayılı parsel üzerinde yer alan … YİBF numaralı yapının yapı denetim sorumluluğunu davacının kuruluş ortağı olduğu (proje ve uygulama denetçisi) … Yapı Denetim Şirketinin üstlendiği, buna ilişkin 25/11/2014 tarihinde yapı denetim hizmet sözleşmesinin imzalandığı, … tarihli ve … sayılı yapı ruhsatının düzenlendiği, Ereğli Belediyesince düzenlenen 08/04/2016 tarihli yapı tatil zaptında “Yerinde yapılan incelemede ilgili yapının 7 nolu bağımsız bölüm eklentisi (çatı arasında) içinde mimari ve statik projede uyumsuzluklar tespit edilmiştir. İlgili yapı mühürlenerek tutanak altına alınmıştır.” ibarelerine yer verildiği, … Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü çalışma birimince 13/09/2017 tarihli teknik inceleme raporu düzenlendiği, … İl Yapı Denetim Komisyonu tarafından da anılan rapordaki tespitlerin değerlendirilmesi sonucunda düzenlenen … tarih ve … sayılı komisyon kararında; ruhsat eki mimari projede çatı kattaki bağımsız bölümde odaların önündeki çatı ile örtülü alanın yerinde balkona dönüştürülerek bağımsız bölüme dahil edildiği ve odaların dış duvarlarının da yaklaşık 1 metre uzatıldığı, buna bağlı olarak da ruhsat eki statik projedeki çatı kat betonarme tavan döşemesinin yerinde 1 metre kadar uzatılarak bu açık çıkmanın üstünün kapatıldığı, aykırılıklar hakkında ilgili idaresine herhangi bir bildirimde bulunulmadığı, çatı katı kalıp donatı kontrol tutanağının 10/05/2015 tarihinde, çatı katı beton döküm tutanağının 12/05/2015 tarihinde, iç ve dış duvar kontrol tutanağının da 15/06/2015 tarihinde düzenlendiği, aykırılıkların 10/05/2015-15/06/2015 tarihleri arasında gerçekleştiği, statik ve mimari projede tadilat gerektiren aykırı imalatların ruhsata uygun hale getirilmesi için bir işlem yapılmadan 7 numaralı bağımsız bölüme 29/06/2016 tarihli yapı kullanma izin belgesinin düzenlendiği tespitlerine yer verilerek söz konusu aykırılıklar nedeniyle, yapının denetiminden sorumlu şirketin fiilinin, 4708 sayılı Kanunun 2. maddesinin 4.fıkrasının (c) ve (g) bentlerine aykırı olduğu gerekçesiyle aynı Kanunun 8. maddesi uyarınca şirketin bir yıl yeni iş almaktan men cezası ile cezalandırılmasının teklif edildiği, yapı denetim şirketinin bir yıl yeni iş almaktan men cezası ile cezalandırılmasına, şirketin kuruluş ortağı olan davacının da aynı süre içerisinde herhangi bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunda idari veya teknik bir görev almaması ve başka bir yapı denetim veya laboratuvar kuruluşunun ortağı da olmaması için kaydının tutulmasına dair … Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı işleminin tesis edildiği anlaşılmaktadır. Uyuşmazlıkta, idarenin teknik inceleme raporu ve komisyon kararında tespit edilen aykırılıkların, yapının taşıyıcı sistemine etkisi açıkça ve ayrıca belirtilmemiştir.
4708 sayılı Kanunun 2. maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (c) ve (g) bentlerinde belirtilen görevlerin yerine getirilmemesi sonucu yapının taşıyıcı sisteminin etkilenmesi durumunda (davacının kuruluş ortağı olduğu) yapı denetim kuruluşuna bir yıl yeni iş almaktan men cezası verilebileceğinden, işlemin sebep unsurunu oluşturan yapı denetim şirketine yeni iş almaktan men cezası verilip verilmeyeceğinin, dolayısıyla sadece kuruluş ortağı olması nedeniyle davacı hakkında tesis edilen dava konusu işlemin hukuka uygun olup olmadığının belirlenebilmesi için; aykırılıkların yapının taşıyıcı sistemini etkileyip etkilemediği hususunun, hiçbir tereddüte mahal bırakmaksızın teknik olarak açıkça tespit edilmesi gerekmektedir.
Bu durumda, söz konusu yapıdaki aykırılıkların gerçekleştiği tarih itibarıyla taşıyıcı sisteme etkisinin bulunup bulunmadığının keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, bu yönde bir inceleme yaptırılmaksızın eksik incelemeye dayalı olarak verilen kararda isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 12/05/2022 tarihinde, kesin olarak oyçokluğuyla karar verildi.