Danıştay 13. Daire, Esas No: 2021/4934, Karar No: 2021/5508

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Valiliği – …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … İnşaat Mühendislik Nakliyat Petrol Ürünleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının dava konusu işlemin kısmen iptaline ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Van Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü’nce 16/01/2018 tarihinde gerçekleştirilen … ihale kayıt numaralı “Araç Kiralama” ihalesi uhdesinde kalan davacı şirket tarafından, A1 ve K1 yetki belgelerinin sunulmadığı gerekçesiyle gelir kaydedilen geçici teminatının ve damga vergisinin iade edilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; anılan ihaleye ait Teknik Şartname’de trafik ve tescil belgeleri ile araç ruhsatlarının ihale üzerinde kalan yüklenici tarafından sözleşme imzalanma aşamasında idareye sunulacağı belirtilmekte ise de, bu belgelerin Hizmet Alım İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 30/1 maddesi uyarınca yeterlik kriteri olarak belirlenmediği ve sözleşmenin yürütülmesi aşamasında işin yerine getirilmesi için gerekli olduğu öngörülen mesleki ve teknik yükümlülüklere yönelik belge kapsamında değerlendirildiği, ancak Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin ilgili hükümlerinden açıkça anlaşılacağı üzere A1 ve K1 yetki belgelerinin, trafik ve tescil belgeleri ile araç ruhsatları kapsamında bulunmadığı, bu kapsamda değerlendirilme imkânı bulunmayan A1 ve K1 yetki belgelerinin ne zaman idareye sunulacağı hususunda da Şartname’de açık düzenleme bulunmadığı, bu hâliyle A1 ve K1 belgelerinin anılan Yönetmeliğin 30/1 maddesi kapsamında değil mesleki yeterlik kriteri olarak arandığı hususunda şüphe bulunmadığı; sonuç olarak, davacı şirketin teklifinin, mesleki yeterlik kriteri olarak düzenlenen A1 ve K1 yetki belgelerinin bulunmadığı göz önünde bulundurularak değerlendirme dışı bırakılması gerektiği, bu ihtimalde şirketin geçici teminatının gelir kaydedileceğine dair bir mevzuat hükmü bulunmadığı, bu husus göz ardı edilerek teklifin değerlendirmeye alınmasının ve sonrasında şirketin “yeterlik kriterini taşımadığının” sonradan anlaşılması üzerine ihalenin iptal edilmesinin bu sonucu değiştirmeyeceği, dolayısıyla en başta teklif değerlendirme dışı bırakılsa idi bir yaptırımla karşılaşmayacağı açık olan şirketin geçici teminatının, ihalenin iptali üzerine de iade edilmesi gerektiği; bu durumda, dava konusu işlemin; geçici teminatın iade edilmesi isteminin reddine ilişkin kısmının iptali, diğer istemlerin (damga vergisi vs. iade edilmesi) reddine ilişkin kısmının iptali isteminin ise reddi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlemin davacının geçici teminatın iadesi istemin reddine ilişkin kısmı hukuka aykırı bulunarak kısmen iptaline; diğer istemin reddi bakımından ise davanın kısmen reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, ihale uhdesinde kalan davacı şirketin sözleşme imzalamaya davet edildiği hâlde sunması gereken belgeleri sunmadığı, bu nedenle sözleşmenin imzalanamadığı, davacının basiretli bir tacir gibi davranmadığı, geçici teminatın gelir kaydedilmesinin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Van Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü’nce 16/01/2018 tarihinde … ihale kayıt numaralı “Araç Kiralama” İhalesi gerçekleştirilmiştir. Davacı ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklifi vermiştir. Bunun üzerine davacı şirket sözleşme imzalamaya davet edilmiş fakat davalı idare tarafından, sunulması gereken belgelerin idareye sunulmadığı gerekçesi ile davacının geçici teminatı gelir kaydedilmiş, bunun üzerine davacı tarafından, geçici teminatının ve ödediği damga vergisinin iadesi istemiyle 12/02/2018 tarihinde yapılan başvuru … tarih ve … sayılı işlem ile reddedilmiştir.
Bunun üzerine bu işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İhaleye katılımda yeterlik kuralları” başlıklı 10. maddesinde, “İhaleye katılacak isteklilerden, ekonomik ve malî yeterlik ile mesleki ve teknik yeterliklerinin belirlenmesine ilişkin olarak aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler istenebilir:
…
b) Mesleki ve teknik yeterliğin belirlenmesi için;
1) İsteklinin, mevzuatı gereği ilgili odaya kayıtlı olarak faaliyette bulunduğunu ve teklif vermeye yasal olarak yetkili olduğunu kanıtlayan belgeler, …”; “Tekliflerin alınması ve açılması” başlıklı 36. maddesinin 2. fıkrasında, “İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler ile teklif fiyatları ve yaklaşık maliyet tutarı açıklanır. Bu işlemlere ilişkin hazırlanan tutanak ihale komisyonunca imzalanır. Bu aşamada; hiçbir teklifin reddine veya kabulüne karar verilmez, teklifi oluşturan belgeler düzeltilemez ve tamamlanamaz. Teklifler ihale komisyonunca hemen değerlendirilmek üzere oturum kapatılır.”; “Tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 37. maddesinin 2. fıkrasında, “Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36’ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması hâlinde idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.”; “Sözleşme yapılmasında idarenin görev ve sorumluluğu” başlıklı 45. maddesinde, “İdare, 42 ve 44’üncü maddede yazılı süre içinde sözleşme yapılması hususunda kendisine düşen görevleri yapmakla yükümlüdür. İdarenin bu yükümlülüğü yerine getirmemesi hâlinde, istekli sürenin bitmesini izleyen günden itibaren en geç beş gün içinde, on gün süreli bir noter ihbarnamesi ile bildirmek şartıyla, taahhüdünden vazgeçebilir. Bu takdirde geçici teminat geri verilir ve istekli teminat vermek için yaptığı belgelendirilmiş giderleri istemeye hak kazanır. Bu zarar, sebep olanlara tazmin ettirilir ve ayrıca haklarında 60’ıncı madde hükümleri uygulanır.” kuralları yer almıştır.
Aynı Kanun’un 42. maddesinde, Kanunda belirtilen sürelerin bitiminden sonra idarenin ihale üzerinde bırakılan istekliye, tebliğ tarihini izleyen on gün içinde kesin teminatı vermek suretiyle sözleşmeyi imzalaması hususunu bildireceği, 44. maddesinde ise, ihale üzerinde kalan isteklinin kesin teminatı vererek sözleşme imzalamak zorunda olduğu, bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde geçici teminatın irad kaydedileceği, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif fiyatının ihale yetkilisince uygun görülmesi kaydıyla, bu teklif sahibi istekli ile de sözleşme imzalanabileceği, bu teklif sahibinin sözleşmeyi imzalamaması hâlinde bu teklif sahibinin de geçici teminatının irat kaydedileceği kurala bağlanmıştır.
Uyuşmazlık konusu ihale tarihinde yürürlükte bulunan hâliyle Hizmet Alım İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İstenecek belgeler” başlıklı 29. maddesinde, “(1) Ekonomik ve mali yeterlik ile mesleki ve teknik yeterliğin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere istenecek belgeler aşağıdaki esaslara göre belirlenir:
a) İhale konusu işin yaklaşık maliyetine bakılmaksızın tüm ihalelerde; adayın veya isteklinin teklif vermeye yasal olarak yetkili olduğunu gösteren belgelerin, … idarelerce istenilmesi zorunludur”; “Sözleşmenin yürütülmesi aşamasındaki mesleki ve teknik yükümlülüklere yönelik düzenlemeler” başlıklı 30. maddesinde, “(1) Ön yeterlik şartnamesinde veya idari şartnamede yeterlik kriteri olarak belirlenmeyen, ancak sözleşmenin yürütülmesi aşamasında işin yerine getirilmesi için gerekli olduğu öngörülen mesleki ve teknik yükümlülüklere yönelik düzenlemeler teknik şartnamede yer alır. Bu düzenlemelerde, işin niteliği ile bu Yönetmelik ve ilgili mevzuat hükümleri esas alınır. Bu yükümlülüklere ilişkin olarak yüklenici tarafından hangi belgelerin idareye sunulması gerektiğinin teknik şartnamede açıkça düzenlenmesi zorunludur. (2) Bu Yönetmeliğin ilgili maddeleri uyarınca idarelerce belirlenmesi zorunlu olan mesleki ve teknik yeterlik kriterlerine ve bu kapsamda istenecek belgelere teknik şartnamede yer verilemez.” kurallarına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlık, ihaleye Teknik Şartname’de yer alan ve “Araçlarda Bulunması Gereken Belgeler” arasında sayılan “A1 ve K1” belgelerinin sözleşme imzalanmadan önce sunulması gereken belgeler olup olmadıkları ve sunulmamalarının geçici teminatın gelir kaydedilmesini gerektirip gerektirmediği hususlarına ilişkindir.
Dava konusu ihaleye ilişkin İdarî Şartname’nin 7. maddesinde, ihaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri sayılmış ve aynı maddenin 7.5.4. sayılı bendinde “İsteklinin teklifi kapsamında sunması gerektiği teknik şartnamede belirtilen belgeler”in de teklif aşamasında sunulması gerektiği kurala bağlanmıştır.
İhaleye ilişkin Teknik Şartname incelendiğinde, davacı tarafından sözleşme aşamasında idareye sunulmayan A1 ve K1 belgelerinin, “9-ARAÇLARDA BULUNMASI GEREKEN BELGELER” başlığı altında yer aldıkları fakat bu belgelerin teklif dosyası kapsamında sunulmasının zorunlu olduğuna ilişkin bir kurala ihale dokümanında yer verilmediği görülmektedir.
4734 sayılı Kanun’da öngörülen saydamlık, rekabet, eşit muamele ve güvenirlik ilkeleri icabı ihale dokümanında ihaleye katılabilmek için sunulması gerektiği açık şekilde sayılmayan bir belgenin tekliflerin incelenmesi aşamasında değerlendirmeye alınmaması gerekmekte olup, davalı idare tarafından da bu hususa riayet edilerek ve A1 ve K1 belgelerinin tüm katılımcılar bakımından teklif aşamasında yapılan değerlendirmede aranmadığı anlaşılmaktadır. Bu itibarla söz konusu belgelerin en geç sözleşme imzalanmadan önce sunulması gereken belgeler olarak kabul edilmeleri gerekmektedir.
Öte yandan, 4734 sayılı Kanun’un 42. maddesi icabı, ihale uhdesinde bırakılan davacının kesin teminat ile ihale konusu işin ifası için gerekli belgeleri sunarak sözleşme imzalamak zorunda olduğu hâlde, Teknik Şartname’de belirtilen A1 ve K1 belgelerini idareye sunmadığı ve bu nedenle geçici teminatının irat kaydedildiği görülmüştür.
Geçici teminatın, ihalenin kanun, yönetmelik ve şartname hükümlerine uygun yapılmasının ve ihaleye ilişkin olarak sözleşme imzalanmadan önce yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerin belirlenen sürede ve şartlar uyarınca yerine getirilmesinin temini amacıyla alınmakta olduğu dikkate alındığında, sözleşme imzalanmadan temin edilmesi gereken A1 ve K1 belgelerini sunmayarak sözleşme imzalamayan davacının geçici teminatının iadesi istemiyle yaptığı başvurusunun reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık; bu kısım yönünden işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyize konu dava konusu işlemin kısmen iptaline ve davalı idare aleyhine vekâlet ücreti ile yargılama giderine hükmedilmesine ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Bu kısım yönünden de DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen …-TL ilk derece yargılama giderinden davacıya yüklenen …-TL’lik kısmın dışında kalan …-TL’nin de davacı üzerinde bırakılmasına,
5. …-TL temyiz yargılama giderinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara iadesine,
7. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
8. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 30/12/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.