Danıştay 13. Daire, Esas No: 2021/2026, Karar No: 2021/2364

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Turizm İnşaat Tarım Gıda Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Harran İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’nce 11/09/2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “2020-2021 Eğitim Öğretim Yılı Temel Eğitim Öğrenci Taşıma İşi” ihalesine yönelik olarak yapılan itirazen şikayet başvurusunun reddine ilişkin 27/01/2021 tarih ve 2021/UH.II-254 sayılı Kamu İhale Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; 11/09/2020 tarihinde gerçekleştirilen davaya konu ihalenin 64 kısımdan oluştuğu, ihalenin …, …, …, …, … ve … kısımlarının davacı şirket üzerinde bırakıldığı, ihaleyi yapan idare tarafından 20/11/2020 tarihinde davacının bahse konu kısımlarda sözleşme imzalamaya davet edildiği, davacı tarafından ilk olarak şirket yetkilisinin Covid-19 temaslısı olarak karantinada olduğundan bahisle 26/11/2020 ve 27/11/2020 tarihinde sözleşme imzalama süresinin uzatılması talebinde bulunulduğu, başvuru sahibinin talebi üzerine 01/12/2020 tarihinde idarece EKAP’tan tebliğ edilen yazıyla sözleşme imzalama süresinin 07/12/2020 tarihinden başlamak üzere 5 iş günü uzatıldığı, davacı tarafından şirket yetkilisinin Covid-19 test sonucunun pozitif olduğu, karantina sürecinin devam ettiği ve şirketi temsile yetkili başka bir kişinin bulunmadığından bahisle 11/12/2020 tarihinde ikinci kez sözleşme imzalama süresinin uzatılması talebinde bulunulduğu, bu talep üzerine 15/12/2020 tarihinde ihaleyi yapan idarece EKAP’tan tebliğ edilen yazıda sözleşme imzalama süresinin 18/12/2020 tarihine kadar uzatıldığının ve ayrıca başvuru sahibinin talebi üzerine sözleşme imzalanması için verilen ek sürelerin 90 günlük teklif geçerlilik süresini bağlamayacağının belirtildiği, bu zaman zarfı içerisinde teklif geçerlilik süresi dolduğundan bahisle başvuru sahibi tarafından sözleşmenin imzalanmadığı, başvuru sahibince geçici teminatın iadesinin talep edildiği, ihtilafın; davacının teklif geçerlilik süresinin dolduğu tarihten sonra 11/12/2020 tarihinde yapmış olduğu sözleşme süresinin uzatılması talebinin, teklifin geçerlilik süresini uzatarak davacıyı sözleşme imzalamak zorunda bırakıp bırakmadığı hususunda toplandığı,
Teklif geçerlilik süresinin, teklif ve geçerlilik koşulları değiştirilmemek ve isteklilerin kabulü şartıyla en fazla ihale dokümanında belirtilen teklif geçerlilik süresi kadar uzatılabileceği, davacı şirketin Covid-19 salgın hastalığı nedeniyle (mücbir sebep) teklifin geçerlilik süresi içerisinde sözleşme imzalayamadığı, aktarılan mevzuat uyarınca ihaleyi yapan idare tarafından davacıya teklifin geçerlilik süresinin uzatılması yönünde istekte bulunulmadığı, davacının, teklifin geçerlilik süresinin bitiminden sonra yapmış olduğu sözleşme süresinin uzatılması talebinin teklifin geçerlilik süresinin uzatılmasını sağlamayacağı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, ihale üzerinde bırakılan isteklinin mücbir sebep halleri dışında, yasal yükümlülüklerine uygun olarak sözleşme imzalamak zorunda olduğu, teklifin geçerlilik süresinin son günü olan 09/12/2020 tarihinden sonra 11/12/2020 tarihinde sözleşme imzalama süresinin uzatılması talebinde bulunulduğu, bu tarihte teklif geçerlilik süresinin dolduğunun farkına varılmış olması gerektiği, sözleşme süresinin uzatılmasına yönelik talebin sözleşmeyi imza isteğinin kabulü anlamına geldiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Harran İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünce 11/09/2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen davaya konu “2020-2021 Eğitim Öğretim Yılı Temel Eğitim Öğrenci Taşıma İşi” ihalesinde, 64 kısımdan oluşan ihalenin …, …, …, …, … ve … kısımları davacı şirket üzerinde bırakılmış, davacı şirket yetkilisi 20/11/2020 tarihinde sözleşmeye davet edilmiş, ilk olarak şirketi temsile yetkili kişinin Covid-19 temaslısı olduğu gerekçesiyle 27/11/2020 tarihinde sözleşme uzatım talebinde bulunulmuş, bu talep ihaleyi yapan idarece 01/12/2020 tarihinde kabul edilerek, sözleşme imza süresi 07/12/2020 tarihinden başlamak üzere 5 iş günü uzatılmış, akabinde Covid-19 hastası olunduğu gerekçesiyle 11/12/2020 tarihinde, şirketi temsile yetkili başka bir kişinin de bulunmadığından bahisle idareden sözleşme imzalama süresinin bir kez daha uzatılması talep edilmiş, bu talep de ilgili idarece kabul edilerek sözleşme imzalama süresi 18/12/2020 tarihine kadar uzatılmış, ayrıca başvuru sahibinin talebi üzerine sözleşme imzalanması için verilen ek sürelerin 90 günlük teklif geçerlilik süresini bağlamayacağı belirtilmiştir.
Davacı tarafından 17/12/2020 tarihinde yapılan başvuruda, teklif geçerlilik süresinin 08/12/2020 tarihinde bittiğinin 15/12/2020 tarihinde farkına varıldığı ifade edilerek, teklif geçerlilik süresinin uzatılmayacağı bildirilmiş ve geçici teminatlarının iadesi talep edilmiştir. Ancak söz konusu talep kabul edilmeyerek, 24/12/2020 tarihinde 39.990,00-TL tutarındaki geçici teminat irat kaydedilmiştir. Davacının irat kaydedilen teminatın iadesi istemli 22/12/2020 tarihli şikayet başvurusunun reddi üzerine 28/12/2020 tarihli dilekçeyle yapılan itirazen şikâyet başvurusunun 27/01/2021 tarih ve 2021/UH.II-254 sayılı Kamu İhale Kurulu kararı ile reddi üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tekliflerin geçerlilik süresi” başlıklı 32. maddesinde, “Tekliflerin geçerlilik süresi ihale dokümanında belirtilir. İdarece ihtiyaç duyulması halinde bu süre, teklif ve sözleşme koşulları değiştirilmemek ve isteklinin kabulü kaydıyla, en fazla ihale dokümanında belirtilen teklif geçerlilik süresi kadar uzatılabilir.” düzenlemesi, “Sözleşmeye davet” başlıklı 42. maddesinde, “41’inci maddede belirtilen sürelerin bitimini, ön mali kontrol yapılması gereken hallerde ise bu kontrolün tamamlandığı tarihi izleyen günden itibaren üç gün içinde ihale üzerinde bırakılan istekliye, tebliğ tarihini izleyen on gün içinde kesin teminatı vermek suretiyle sözleşmeyi imzalaması hususu bildirilir. Yabancı istekliler için bu süreye on iki gün ilave edilir. …” düzenlemesi yer almaktadır.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 54. maddesinde, “Tekliflerin geçerlilik süresi; tekliflerin tahmini değerlendirme süresi, şikayete ilişkin süreler, ihale kararının onaylanması ile sözleşme imzalanmasına kadar geçecek süre ve benzeri hususlar dikkate alınarak belirlenir ve bu süre ihale dokümanında belirtilir. İdarece ihtiyaç duyulması halinde bu süre, teklif ve sözleşme koşulları değiştirilmemek ve isteklinin kabulü kaydıyla, en fazla ihale dokümanında belirtilen teklif geçerlilik süresi kadar uzatılabilir.” düzenlemesi, “İhale üzerinde kalan isteklinin sözleşmeye davet edilmesi” başlıklı 67. maddesinde, “Kanun’un 41’inci maddesinde belirtilen sürelerin bitimini, ön mali kontrol yapılması gereken hallerde ise bu kontrolün tamamlandığı tarihi izleyen günden itibaren üç gün içinde ihale üzerinde bırakılan istekliye, tebliğ tarihini izleyen on gün içinde kesin teminatı vermek suretiyle sözleşmeyi imzalaması hususu bildirilir. Yabancı istekliler için bu süreye on iki gün ilave edilir. Sözleşmenin imzalanacağı tarihte, sözleşme imzalanmadan önce ihale sonuç bilgileri Kuruma gönderilmek suretiyle ihale üzerinde kalan isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının teyit edilmesi zorunludur. Mücbir sebep halleri dışında, ihale üzerinde kalan istekli, yasal yükümlülüklerini yerine getirerek sözleşme imzalamak zorundadır. Bu zorunluluğa uyulmaması halinde, ihale üzerinde kalan isteklinin geçici teminatı gelir kaydedilerek Kanun’un 58’inci maddesi hükümleri uygulanır. Ancak, … Kanun’un 10’uncu maddesi kapsamında taahhüt altına alınan durumu tevsik etmek üzere idareye sunulan bilgi ve/veya belgelerin taahhüt edilen duruma aykırı hususlar içermesi halinde, ihale üzerinde kalan isteklinin geçici teminatı gelir kaydedilmekle birlikte, hakkında Kanun’un 58’inci maddesi hükümleri uygulanmaz.” düzenlemesi yer almaktadır.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Teklif geçerlilik süresinin dolmasından sonra sözleşme yapılması” başlıklı 16.7. maddesinde, “Kesinleşen ihale kararı bildirildikten sonra şikayet başvurusunda bulunulması veya dava açılması nedeniyle ihale sürecinin uzaması sonucunda; teklif geçerlilik süresinin ihale dokümanında öngörülen süre kadar uzatıldığı ve bu sürenin de dolduğu, buna rağmen sözleşmenin imzalanamadığı durumlarda; İhale Uygulama Yönetmeliklerinde yer alan sözleşmenin imzalanması ile ilgili hükümlere göre, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi veya ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi ile kabul etmeleri şartıyla, sözleşme imzalanabilir. İdarece bu durumda ihale üzerinde kalan istekliye sözleşme imzalayıp imzalamayacağı hususu sorulmaksızın sadece teklif geçerlilik süresinin dolduğu gerekçe gösterilerek ihalenin iptal edilmemesi gerekmektedir. Ancak tekliflerin geçerlilik süresinin dolmuş olması nedeniyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi veya ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin sözleşmeyi imzalama zorunluluğu bulunmadığından, sözleşmeyi imzalamayan istekliler hakkında geçici teminatın irat kaydedilmesine ve yasaklamaya ilişkin hükümler uygulanmayacaktır.” düzenlemesi yer almaktadır.
İhaleye ait İdari Şartname’nin “İhaleye ilişkin bilgiler” başlıklı 3. maddesinde, “3.1. a) İhale kayıt numarası: … b) İhale usulü: Açık ihale. c) İhale (son teklif verme) tarihi ve saati: 11.09.2020 Saat: 10:00 …”düzenlemesi, “Kısmi teklif verilmesi” başlıklı 20. maddesinde, “20.1. Bu ihalede kısmi teklif verilebilir. 20.2. Bu ihaledeki kısım sayısı 64’tür.”düzenlemesi, “Tekliflerin geçerlilik süresi” başlıklı 24. maddesinde, “24.1. Tekliflerin geçerlilik süresi, ihale tarihinden itibaren 90 – Doksan (rakam ve yazıyla) takvim günüdür. 24.2. İhtiyaç duyulması halinde, teklif geçerlilik süresinin en fazla yukarıda belirlenen süre kadar uzatılması istekliden talep edilebilir. İstekli, İdarenin bu talebini kabul veya reddedebilir. İdarenin teklif geçerlilik süresinin uzatılması talebini reddeden isteklinin geçici teminatı iade edilir. 24.3. Teklifinin geçerlilik süresini uzatan istekli, teklif ve sözleşme koşullarını değiştirmeden, geçici teminatını kabul ettiği yeni teklif geçerlilik süresi ile geçici teminata ilişkin hükümlere uygun hale getirir. 24.4. Bu konudaki istek ve cevaplar yazılı olarak EKAP üzerinden yapılır.” düzenlemesi, “Sözleşmeye davet” başlıklı 39. maddesinde, “39.1. 4734 sayılı Kanunun 41 inci maddesinde belirtilen sürenin bitimini, ön mali kontrol yapılması gereken hallerde ise bu kontrolün tamamlandığı tarihi izleyen günden itibaren üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan istekli sözleşmeye davet edilir. Bu davet yazısında, tebliğ tarihini izleyen on gün içinde yasal yükümlüklerini yerine getirmek suretiyle sözleşmeyi imzalaması hususu bildirilir. Yabancı istekliler için bu süreye on iki gün ilave edilecektir. 39.2. İsteklinin, bu davet yazısının bildirim tarihini izleyen on gün içinde yasal yükümlülüklerini yerine getirerek sözleşmeyi imzalaması zorunludur.”düzenlemesi, “Sözleşme yapılmasında isteklinin görev ve sorumluluğu” başlıklı 41. maddesinde, “41.4. Mücbir sebep halleri dışında, ihale üzerinde bırakılan isteklinin, sözleşmeyi imzalamaması durumunda, geçici teminatı gelir kaydedilerek, hakkında 4734 sayılı Kanun’un 58’inci maddesi hükümleri uygulanır. Ancak, 4734 sayılı Kanun’un 10’uncu maddesi kapsamında taahhüt altına alınan durumu tevsik etmek üzere sunulan belgelerin taahhüt edilen duruma aykırı hususlar içermesi hâlinde, geçici teminatı gelir kaydedilmekle birlikte, hakkında yasaklama kararı verilmez.” düzenlemesi yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İhale sürecinin uzaması nedeniyle idari şartnamede belirlenen teklif geçerlilik süresinin dolması durumunda, idarece ihtiyaç duyulması halinde bu sürenin, teklif ve sözleşme şartlarının değiştirilmemesi ve isteklinin kabulü kaydıyla, en fazla ihale dokümanında belirtilen teklif geçerlilik süresi kadar uzatılabileceğinin kurala bağlandığı, dolayısıyla kamu ihale mevzuatında, teklif geçerlilik süresinin uzatımı noktasında, idarenin ihtiyaç duyması, teklif ve sözleşme ve şartlarının değiştirilmemesi ve isteklinin süre uzatımını kabul etmesi şeklinde üç şartın yer aldığı ve bu üç şart birlikte gerçekleştiği takdirde teklif geçerlilik süresinin uzatılabileceği açıktır.
Teklif geçerlilik süresinin dolması durumunda, ihale sürecine devam edilip edilmeyeceği hususundaki takdir yetkisi idareye, sürece devam edildiği takdirde süre uzatımı talebini kabul edip etmeme hususundaki takdir hakkı ise tamamen istekliye aittir. Bu çerçevede idarelerce, süre uzatımı talebine olumlu cevap veren isteklilerle ihalenin sonuçlandırılması mümkün olup, ihalede yüklenilen taahhütle bağlı olunduğu hususunu açık veya örtülü olarak ortaya koyacak şekilde teklif geçerlilik süresinin istekli tarafından uzatılması durumunda, öngörülen sözleşme süresi içerisinde istekli tarafından sözleşmenin imzalanması gerektiği, sözleşme imzalama yükümlülüğüne aykırı davranılması halinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 58 inci maddesi hükümleri uyarınca işlem tesis edilebileceği tabiidir.
Harran İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’nce 11/09/2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen davaya konu “2020-2021 Eğitim Öğretim Yılı Temel Eğitim Öğrenci Taşıma İşi” ihalesinde teklif geçerlilik süresinin ihale dökümanında 90 takvim günü olarak tespit edildiği, buna göre son teklif geçerlilik tarihinin 09/12/2020 olduğu, davacı şirket yetkilisinin 20/11/2020 tarihinde sözleşmeye davet edildiği ancak, mücbir sebep hali (Covid-19) sebebiyle iki kez uzatılan sözleşme süresinin nihayet 18/12/2020 tarihine kadar uzadığı, davacı tarafından ise, 11/12/2020 tarihli sözleşme imza süresinin uzatılması yönündeki talepten kısa süre sonra, 17/12/2020 tarihinde teklif geçerlilik süresinin dolduğundan bahisle, sözleşme imzalanmayacağı belirtilerek, teminatın iadesinin talep edildiği, ihaleyi düzenleyen idarece söz konusu talebin kabul edilmediği, en son 18/12/2020 tarihine kadar sözleşme imzalanması gerektiği halde, sözleşme imzalanmadığı belirtilerek, geçici teminatın irat kaydedildiği görülmektedir.
İhaleyi düzenleyen idarenin 11/09/2020 tarihinde gerçekleştirilen ihaleyi sonuçlandırmayı amaçladığı, bu iradesini davacı şirketi sözleşmeye davet ederek ve davacı şirketin sözleşme uzatım taleplerini iki kez kabul ederek ortaya koyduğu, bu haliyle ihaleyi düzenleyen idarenin söz konusu hizmete ihtiyaç duyduğunun açık olduğu, süreç içerisinde teklif ve sözleşme şartlarında herhangi bir değişiklik yapılmadığı görülmektedir. Belirtilen durum, teklif geçerlilik süresinin uzatılması için gerekli ilk iki şartın sağlandığını göstermektedir.
Teklif geçerlilik sürenin uzatılması için gerekli üçüncü ve son şart ise, isteklinin süre uzatımını kabul etmesidir. Bu kabul, davacının ihale süreciyle ve buradaki taahhüdüyle bağlı olduğunu açıkça gösteren doğrudan veya dolaylı, açık veya zımnî bir irade beyanıyla gerçekleşebilir. Nitekim ihaleyi gerçekleştiren idarece mevzuatta ve ihale dökümanınında gösterilen yükümlülüklere uygun olarak ve süresi içerisinde davacının sözleşmeye davet edildiği, davacının talebi üzerine uzatılan sözleşme süresinin teklif geçerlilik süresini aştığı bir tarih olan 11/12/2020 tarihinde, teklif geçerlik süresi dolduğu halde, davacı tarafından tekrar sözleşme süresinin uzatılması yönünde talepte bulunulduğu, bu haliyle davacının kendi talebi ve kendi beyanıyla ihale sonucunda yüklendiği taahhüdüne bağlı olduğu yönündeki iradesini açıkça ortaya koyduğu, böylece teklif geçerlilik süresini uzatma iradesinin mevcut olduğu anlaşılmakta olup bu durum, teklif geçerlilik süresinin uzatılması için gerekli olan son şartın da yerine geldiğini göstermektedir.
Öte yandan, davacının 17/12/2020 tarihli, teklif geçerlilik süresini uzatmak istemediğine ve sözleşme imzalamayacağına ilişkin başvurusu incelendiğinde ise sözleşme uzatımına ilişkin ikinci talebin yapıldığı 11/12/2020 tarihi ile 17/11/2020 tarihi arasında, davacının iradesindeki bu köklü değişikliği açıklamaya imkan verecek maddi veya hukuki herhangi bir değişikliğin vuku bulmadığı, davacının ikinci uzatım talebi üzerine belirlenen 18/12/2020 tarihinin, son sözleşme tarihi olarak belirlendiği, taraflar arasındaki karşılıklı iradelerin buna göre teşekkül ettiği görülmektedir.
Bu itibarla, mevzuatta ve ihale dökümanında belirtilen yükümlülüklerine aykırı olarak süresi içerisinde sözleşme imzalamayan davacının itirâzen şikayet başvurusunun reddine ilişkin Kamu İhale Kurulu kararında hukuka aykırılık dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmamaktadır.