Danıştay 12. Daire, Esas No: 2018/5344, Karar No: 2021/5326

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : …Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

DİĞER DAVALI : …Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …

İSTEMİN KONUSU : …. İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem : Davacı tarafından, Bulgaristan’da mozaik ustası, teknik yönetmen ve inşaat başkanı olarak geçen çalışma sürelerinin Türkiye’deki hizmet süresi ile birleştirilerek emekli keseneğine, maaşa esas kademe ve dereceye intibakının yapılması talebiyle yaptğı başvurunun reddine ilişkin …tarih ve …sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesince; davacının Türk Vatandaşlığına alınmadan önce Bulgaristan’da geçen hizmetlerinin borçlandırılması istemiyle yaptığı başvuru, davalı idarece; sözü edilen hizmetlerin Türk vatandaşı olmadan önceki dönemlere ilişkin olduğu ve 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu’nun 12. maddesi kapsamında bulunmadığı gerekçesiyle reddedilmişse de, 29/12/1983 tarih ve E:1983/3, K:1983/12 sayılı Danıştay İçtihatları Birleştirme kurulu kararında da belirtildiği üzere, borçlanılacak hizmetin Türk vatandaşlığında geçmesi gerektiğine ilişkin açık bir yasa hükmü bulunmadığından, davacının borçlanma isteğinin bu sebeple reddine yönelik işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacının Kurumlarına herhangi bir müracaatı olmadığından olmadığından husumet yöneltilemeyeceği hususunun Mahkemece göz ardı edilerek karar verildiği, Türk vatandaşlığında geçmeyen yurt dışı sigortalılık süreleri borçlandırılmayacağı gibi, borçlanma başvuru tarihinde Türk vatandaşı olmadığı tespit edilen sigortalı ve hak sahiplerinin borçlanma taleplerinin reddedildiği, davacı başvuru esnasında Türk vatandaşı olsa da Bulgaristan’daki çalışmaları esnasında Türk vatandaşı olmadığı, Türk vatandaşlığında geçmeyen yurt dışı sigortalılık sürelerinin borçlandırılamayacağının ilgili yasa ile hüküm altına alındığı, bu olgular göz ardı edilerek dava konusu işlemin iptaline ilişkin Mahkeme kararının usul ve yasaya aykırı olduğu, ayrıca aleyhlerine harca hükmedilmesinin de bozmayı gerektirdiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile davacının Türkiye’ye geldikten sonra hangi görevlerde ve hizmet sınıfında çalıştığının tespit edilmesinden sonra Bulgaristan’da geçen hizmet sürelerinin 657 sayılı Kanun’un 36/C-2, Ek Geçici 2. ve Ek Geçici 59. maddeleri kapsamında intibakında, derece ve kademesinin tespitinde dikkate alınıp alınmayacağının değerlendirilmesi suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, 29/12/1983 tarih ve E:1983/3, K:1983/12 sayılı Danıştay İçtihatları Birleştirme kurulu kararı uyarınca, borçlanılacak hizmetin Türk vatandaşlığında geçmesi gerektiğine ilişkin açık bir yasa hükmü bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline ilişkin Mahkeme kararında hukuka uygunluk bulunmadığından bozulması gerektiği düşünülmektedir

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Bulgaristan’dan zorunlu göç nedeniyle 1989 yılında Türkiye’ye gelen ve gelmeden önce Bulgaristan’da 01/08/1975 – 03/01/1983 tarihleri arasında 7 yıl 3 gün mozaik ustası olarak, 30/05/1983 – 24/07/1986 tarihleri arasında 3 yıl 1 ay 24 gün teknik yönetmen olarak, 22/10/1986 – 06/07/1989 tarihleri arasında 2 yıl 8 ay 14 gün inşaat başkanı olarak çalıştığından bahisle, bu hizmetlerin Türkiye’deki hizmetlerinden sayılarak emekli keseneğine, maaşa esas kademe ve dereceye intibakının yapılması talebiyle davalı idarelerden, görev yaptığı Gölcük Belediye Başkanlığına yaptığı başvurunun reddi üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 36. maddesinin “Ortak Hükümler” bölümünün birinci fıkrasının (C) bendinin (1) numaralı alt bendinde; “Teknik hizmetler sınıfına girenlerden memurluğa girmeden önce yurt içinde veya yurt dışında mesleklerini serbest olarak veya resmi veya özel müesseselerde ifa edenlerle memuriyetten ayrıldık-tan sonra bu işlerde çalışarak yeniden memuriyete girmek isteyenlerin teknik hizmetlerde geçen süresinden bu kanun ve bu kanunun 87 nci maddesinde sözü edilen kurumlarda geçen sürenin tamamı ve geri kalan sürenin 3/4 ü toplamı memuriyette geçmiş sayılarak bu süreler her yılı bir kademe ilerlemesi ve her üç yıl için bir derece yükselmesi verilmek suretiyle değerlendirilir.” kuralına yer verilmiştir.
Aynı Kanun’un Ek Geçici 59. maddesinin birinci fıkrasında, “Bu kanuna tabi kurumlarda halen sürekli işçi statüsü veya sözleşmeli statüde çalışmakta olan Ahıska Türkleri ve Bulgaristan’dan zorunlu göçe tabi tutulan soydaşlardan Türk vatandaşlığına geçmiş olup bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren 1995 yılı sonuna kadar memurluğa geçmek için yazılı olarak başvuranlar, öğrenim durumlarına göre yükselebilecekleri tavanı aşmamak kaydı ile bu Kanunun Ek Geçici 1, 2 ve 3 üncü maddeleri hükümlerine göre; 458 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümleri de dikkate alınarak derece ve kademeleri tespit edilmek suretiyle sınav şartı aranmaksızın boş memur kadrolarına intibak ettirilebilirler.” kuralı, ikinci fıkrasında da, “Bu Kanunun yayımı tarihinden sonra hizmete alınan Ahıska Türkleri ve Bulgaristan’dan zorunlu göçe tabi tutulan soydaşlardan Türk vatandaşlığına geçmiş olanlardan göreve başladıkları tarihten itibaren 6 ay içinde memurluğa geçmek için yazılı olarak başvuranlar hakkında da yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.” kuralı yer almıştır.
Aynı Kanun’un Ek Geçici 2. maddesinin birinci fıkrasının (C) bendinin (e) alt bendinde de; teknik hizmetler sınıfı, sağlık hizmetleri ve yardımcı sağlık hizmetleri sınıfında bulunanlar ile bu sınıflara girecek nitelikte olanların yurt içinde veya yurt dışında 87 nci madde kapsamına girmeyen yerlerde geçen hizmet sürelerinin (12 yılı geçmemek üzere, meslekleri ile ilgili hizmetlerin 3/4’ü) kazanılmış hak aylıklarının tespitinde dikkate alınması kurala bağlanmıştır.
657 sayılı Kanun’un “Göstergeler” başlıklı 43. maddesinde, bu Kanuna tabi kurumların kadrolarında bulunan personelin aylık ve ek göstergelerine ilişkin esaslar belirlenmiş; anılan maddenin (A) bendinde de, memurların derece ve kademeleri itibarıyla aylıklarının hesaplanmasına esas teşkil edecek “Aylık Gösterge Tablosu” düzenlenmiştir.
Aynı Kanun’un 43. maddesinin (B) bendinde ise, memurların aylıklarının; hizmet sınıfları, görev türleri ve aylık alınan dereceler dikkate alınarak bu kanuna ekli (I) ve (II) sayılı cetvellerde gösterilen ek gösterge rakamlarının eklenmesi suretiyle hesaplanacağı belirtilmiş olup; anılan Kanun’a ekli (I) sayılı Ek Gösterge Cetvelinin “II-Teknik Hizmetler Sınıfı” bölümünde, bu sınıfta yer alanların ek göstergeleri belirlenmiştir.
Diğer taraftan, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun Geçici 4. maddesi uyarınca uygulanmaya devam edilen 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’nun 41. maddesinin (a) bendinde; “Emekli, adi malullük ve vazife malullüğü aylıklarının hesaplanmasında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 43 üncü maddesinde yer alan gösterge tablosu ve personel kanunlarındaki ek göstergeler esas alınır.” kuralı yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 36. maddesinin birinci fıkrasının “Ortak Hükümler” bölümünün (C) bendinin (1) numaralı alt bendinde; teknik hizmetler sınıfına girenlerden memurluğa girmeden önce yurt içinde veya yurt dışında mesleklerini serbest olarak veya resmi veya özel müesseselerde ifa edenlerle, memuriyetten ayrıldıktan sonra bu işlerde çalışarak yeniden memuriyete girmek isteyenlerin teknik hizmetlerde geçen süresinden bu Kanun ve bu Kanun’un 87. maddesinde sözü edilen kurumlarda geçen sürenin tamamı ve geri kalan sürenin 3/4’ü toplamının memuriyette geçmiş sayılarak bu sürelerin her yıl için bir kademe ilerlemesi ve her üç yıl için bir derece yükselmesi verilmek suretiyle değerlendirileceği kurala bağlanmıştır.
657 sayılı Kanun’un Ek Geçici 59. maddesi ve bu maddenin atıfta bulunduğu Ek Geçici 2. maddesiyle, Bulgaristan’dan zorunlu göçle gelen ve Devlet memuru kadrosuna atananlardan teknik hizmetler sınıfı, sağlık hizmetleri ve yardımcı sağlık hizmetleri sınıfında bulunanların, yurt içinde veya yurt dışında geçen hizmet sürelerinin (12 yılı geçmemek üzere, meslekleri ile ilgili hizmetlerin 3/4’nün) kazanılmış hak aylıklarının tespitinde dikkate alınması öngörülmüştür.
Diğer taraftan, 657 sayılı Kanun’un 43. maddesi uyarınca, kazanılmış hak aylık derece ve kademelerinin, Devlet memurlarının “gösterge” ve “ek gösterge” rakamlarının tespitinde esas alındığı, 5434 sayılı Kanun’un 41. maddesi uyarınca da, emekli aylıklarının hesaplanmasında, 657 sayılı Kanun’a göre tespit edilen “gösterge” ve “ek gösterge” rakamları dikkate alınmakta olup; buna göre emekliye ayrılan memurların, kazanılmış hak aylıklarının yeniden tespiti suretiyle, derece ve kademelerinin yükselmesi durumunda, yararlanmakta oldukları “gösterge” ve “ek gösterge” rakamlarının da artacağı, böylece kazanılmış hak aylık intibaklarındaki yükselmelerin, emekli aylıklarının artması sonucunu doğuracağı açıktır.
Bu durumda, İdare Mahkemesince; uyuşmazlığın yukarıda belirtilen çerçevede davacının hizmet cetveli incelenerek Türkiye’de hangi görev ve/veya görevlerde ve hangi hizmet sınıfında çalıştığı tespit edildikten sonra Bulgaristan’da geçen hizmet sürelerinin 657 sayılı Kanun’un 36/C-2, Ek Geçici 2. ve Ek Geçici 59. maddeleri kapsamında intibakında, derece ve kademesinin tespitinde dikkate alınıp alınmayacağı değerlendirilmek suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, davacının Türk vatandaşlığına alınmadan önce Bulgaristan’da geçen hizmetlerinin borçlandırılması istemiyle yaptığı başvurunun, davalı idarece, sözü edilen hizmetlerin Türk vatandaşı olmadan önceki dönemlere ilişkin olduğu ve 5434 sayılı Kanun’un 12. maddesi kapsamında bulunmadığından bahisle reddedilmişse de, 29/12/1983 tarih ve E:1983/3, K:1983/12 sayılı Danıştay İçtihatları Birleştirme kurulu kararında da belirtildiği üzere, borçlanılacak hizmetin Türk vatandaşlığında geçmesi gerektiğine ilişkin açık bir yasa hükmü bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptali yolunda verilen Mahkeme kararında hukuka uygunluk görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerden Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı’nın 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu …. İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 25/10/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.