Danıştay 10. Daire, Esas No: 2017/2067, Karar No: 2021/318

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Valiliği

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Yayma ve Yaşatma Derneği adına …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesince davanın reddi yolunda verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın Danıştay Onuncu Dairesinin 28/04/2016 tarih ve E:2013/4554, K:2016/2412 sayılı kararıyla bozulması üzerine bozma kararına uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda verilen … İdare Mahkemesinin dava konusu işlemin iptaline ilişkin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı dernek tarafından, 08/01/2012 tarihinde 18:00-24:00 saatleri arasında, bir düğün salonunda yapılması planlanan konferansın yasaklanmasına ilişkin Kütahya Valiliğinin … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince; davacı Derneğin kendi tüzüğünde belirtilen amacı doğrultusunda gerçekleştirilmek istenilen kapalı yer toplantısını, 2911 sayılı Kanun’un istisnası kapsamında bir faaliyet olduğundan, tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı, diğer taraftan 2911 sayılı Kanun’un 4. maddesi, (a) bendinde sözü edilen kapalı yer toplantılarında, öngörülen yasaklara uymama, kamu düzenini bozma, güvenlik gereklerini ihlal etme gibi durumların ortaya çıkması veya ihtimalinin belirmesi halinde mahallin en büyük mülki idari amirinin, gereken önlemleri alabileceği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, daha önce aynı dernek tarafından farklı tarihlerde Kütahya ilinde yapılmış olan benzer nitelikli toplantılarda emniyet görevlilerince tutulan tutanaklarla; bu toplantılara …’nun telekonferans yoluyla katılarak öğretilerini yaydığının, tertip edilen toplantının sadece dernek üyelerine değil halka açık olarak yapılacağının tespit edilmesi üzerine davacı derneğin yönetim kurulu üyesi …’ya toplantının ilgili mevzuata göre bildirimde bulunularak yapılabileceği hususunun tutanak ile tebliğ edildiği; ancak derneğin idareye herhangi bir bildirimde bulunmadığı, gerek Anayasanın 34. maddesinde gerekse de 2911 sayılı Kanunun 19. maddesinde; idarenin milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi durumlarında toplantıyı engelleyebileceğinin ya da yasaklayabileceğinin öngörüldüğü, daha önceki konuşmaları, yazı ve görüşleri de dikkate alınarak yapılmak istenen toplantının insanların dini duygularını rencide ve istismar edebileceği, toplumda infiale neden olabileceği, kitlesel tepki ve provokatif eylemlere zemin hazırlayabileceği gözetilerek kamu düzeninin, başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması ve suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı ve Mahkeme kararının temyizen incelenerek bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY:
Davacı dernek tarafından, 08/01/2012 tarihinde 18:00-24:00 saatleri arasında, bir düğün salonunda yapılması planlanan konferansın yasaklanmasına ilişkin Kütahya Valiliğinin … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı
” başlıklı 34. maddesinde “Herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir. Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlığın ve genel ahlâkın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacıyla ve kanunla sınırlanabilir. Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunda gösterilir.” hükmü bulunmaktadır.
2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nun “Toplantının ertelenmesi veya bazı hâllerde yasaklanması” başlıklı 17. maddesinde “Bölge valisi, vali veya kaymakam, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlığın ve genel ahlâkın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacıyla belirli bir toplantıyı bir ayı aşmamak üzere erteleyebilir veya suç işleneceğine dair açık ve yakın tehlike mevcut olması hâlinde yasaklayabilir.” hükmü bulunmaktadır.
5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’nun 11. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte bulunan halinde “A) Vali, il sınırları içinde bulunan genel ve özel bütün kolluk kuvvet ve teşkilatının amiridir. Suç işlenmesini önlemek, kamu düzen ve güvenini korumak için gereken tedbirleri alır. Bu maksatla Devletin genel ve özel kolluk kuvvetlerini istihdam eder, bu teşkilat amir ve memurları vali tarafından verilen emirleri derhal yerine getirmekle yükümlüdür. …
C) İl sınırları içinde huzur ve güvenliğin, kişi dokunulmazlığının, tasarrufa müteaallik emniyetin, kamu esenliğinin sağlanması ve önleyici kolluk yetkisi valinin ödev ve görevlerindendir. … Bu hususta alınan ve ilan olunan karar ve tedbirlere uymıyanlar hakkında 66 ncı madde hükmü uygulanır. …” hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinin incelenmesinden, il sınırları içinde huzur ve güvenliği, kişi dokunulmazlığını, tasarrufa müteaallik emniyeti, kamu esenliğini sağlamakla görevli valinin; mevcut hal ve şartları dikkate alarak ya da edinilen istihbarî bilgileri değerlendirerek, kamu düzenini bozabilecek, kamu güvenliğini tehlikeye düşürebilecek muhtemel olayları önlemek için tedbir alma yoluna gidebileceği ve bu kapsamda yapılacak gösteri, miting, konser gibi toplu etkinlikleri kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi ve başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması amacıyla erteleyebileceği veya suç işleneceğine dair açık ve yakın tehlike mevcut olması halinde izin taleplerini reddedebileceği anlaşılmaktadır.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. maddesinde kamu güvenliğinin korunması, kamu düzeninin sağlanması ve suç işlenmesinin önlenmesi, sağlığın veya ahlakın, başkalarının haklarının korunması için gerekli olan bazı formaliteler, koşullar, sınırlamalar veya yaptırımlara tabi tutulabileceğinin ifade edildiği, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin de çeşitli kararlarında ortak bir Avrupa din anlayışının olmadığını vurgulayıp, taraf devletlerin dine hakaret içeren ifadeleri sınırlamada daha geniş ulusal takdir marjına sahip olduğunu kabul ettiği görülmektedir.
Uyuşmazlıkta, düzenlenecek konferansın asliye hukuk mahkemesi kararı ile sicilden terkin edilen MİHR (Medeniyet, İrfan, Hayr, Ref) Vakfının kurucuları arasında yer alan, yayın ve toplantılarında kendini Mehdi, İmam, Halife, Resul vb. şekilde nitelendirerek İslam inancına mensup vatandaşların tepkisine neden olabilecek fikirler savunan …’nun öğretilerini yayma amacı taşıdığı anlaşıldığından, daha önceki konuşmaları, yazı ve görüşleri de dikkate alınarak yapılmak istenen toplantının insanların dini duygularını rencide ve istismar edebileceği, toplumda infiale neden olabileceği, kitlesel tepki ve provokatif eylemlere zemin hazırlayabileceği “dini inanç, felsefi görüş ve mezhep” farklılıkları ile halkı kin ve düşmanlığa sevk edebilecek konuşmaların yapılabileceği gözetilerek kamu düzeninin, başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması ve suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.