Danıştay 10. Daire, Esas No: 2016/635, Karar No: 2021/543
Danıştay 10. Daire Başkanlığı 2016/635 E. , 2021/543 K.
“İçtihat Metni”
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/635
Karar No : 2021/543
TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1- Kendisine asaleten … ve …’e velayeten …
2- …
3- …
VEKİLİ : Av. …
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı
İSTEMLERİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: … Tipi Kapalı ve Açık Ceza İnfaz Kurumunda hükümlü olarak bulunan, davacılardan … ve …’ün babası, …’ün eşi ve … ve …’ün çocukları …’ün, başka bir hükümlü tarafından öldürülmesi olayı nedeniyle fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere 1.000,00 ‘er TL maddi, 100.000,00 ‘er TL manevi olmak üzere toplam 505.000 TL tazminatın olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tazminine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin 27/11/2015 tarih ve E:2014/683, K:2015/975 sayılı kararıyla; … Tipi Kapalı ve Açık Ceza İnfaz Kurumunda hükümlü olarak kalan davacılardan … ve …’ün babası, …’ün eşi ve … ve …’ün çocukları …’ün, başka bir hükümlü tarafından öldürülmesi olayında davalı idarenin hizmet kusuru bulunduğu ve olay nedeniyle davacılardan …’ün 108.566,52 TL, …’ün 20.692,51 TL, …’ün 23.803,20 TL, baba …’ün 19.278,07 TL ve anne …’ün 20.233,13 TL olarak hesaplanan destekten yoksun kalma tazminatının, davalı idareye başvurma tarihi olan 28/04/2014 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tazmini gerektiği, davacıların manevi tazminat istemine gelince, davacıların yaşadığı acı, sıkıntı, elem ve ızdırabı kısmen de olsa hafifletecek ve idarenin kusurunun ağırlığını ortaya koyacak şekilde, her bir davacıya ayrı ayrı 50.000,00 TL olmak üzere toplam 250,000 TL manevi tazminat ödenmesi gerektiği gerekçesiyle; davacıların maddi tazminat isteminin kabulüne, davacılardan …’e 108.566,52 TL, …’e 20.692,51 TL, …’e 23.803,20 TL, baba …’e 19.278,07 TL ve anne …’e 20.233,13 TL’nin idareye başvurma tarihi olan 28/04/2014 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte ödenmesine, davacıların manevi tazminat isteminin kısmen kabulüne, her bir davacıya ayrı ayrı 50.000,00 TL olmak üzere toplam 250.000,00 TL manevi tazminatın idareye başvurma tarihi olan 28/04/2014 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte davacılara ödenmesine; davacıların fazlaya ilişkin manevi tazminat isteminin ise reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ_EDENLERİN_İDDİALARI : Davalı idare tarafından, olayda idarelerinin kusuru olmadığı, davacılar tarafından hükmedilen manevi tazminat tutarlarının düşük olduğu ileri sürülmektedir.
TARAFLARIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, davacıların temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmakta olup, davacılar tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın davacıların maddi tazminat istemlerinin kabulüne, manevi tazminat istemlerinin ise kısmen kabulüne, kısmen reddine, hükmedilen maddi tazminat tutarlarının dava dilekçesinde talep edilen 5.000,00 TL’lik kısmı ile manevi tazminata idareye başvurma tarihi olan 28/04/2014 tarihinden itibaren yasal faiz işletilmesine ilişkin kısımları usul ve hukuka uygun olup, dilekçelerde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Temyiz istemine konu Mahkeme kararının, hükmedilen maddi tazminatın miktar artırım dilekçesi ile artırılan kısmına yürütülecek faizin başlangıç tarihine ilişkin kısmı yönünden incelenmesinde;
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde, kararda yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmayan maddi hatalar ile düzeltilmesi mümkün eksiklik veya yanlışlıklar varsa kararın düzeltilerek onanacağı hükmüne yer verilmiştir.
Tam yargı davalarında istemle bağlı olma kuralının sebep olduğu hak kayıplarının giderilmesi amacıyla 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 16. maddesinin 4. fıkrasına, 30/04/2013 tarihinde yürürlüğe giren 6459 sayılı Kanun’un 4. maddesi ile, “Ancak, tam yargı davalarında dava dilekçesinde belirtilen miktar, süre veya diğer usul kuralları gözetilmeksizin nihai karar verilinceye kadar, harcı ödenmek suretiyle bir defaya mahsus olmak üzere artırılabilir ve miktarın artırılmasına ilişkin dilekçe otuz gün içinde cevap verilmek üzere karşı tarafa tebliğ edilir.” cümlesi; aynı Kanun’un 5. maddesi ile de, 2577 sayılı Kanuna Geçici 7. madde olarak, “Bu maddeyi ihdas eden Kanunla, bu Kanunun 16. maddesinin dördüncü fıkrasına eklenen hüküm, kanun yolu aşaması dâhil, yürürlük tarihinde derdest olan davalarda da uygulanır.” cümlesi eklenmiştir.
Faiz; en basit biçimiyle, idarenin tazmin borcu bağlamında; kişilerin, idarenin eylem ve/veya işlemlerinden dolayı uğradıkları zararların giderilmesi istemiyle başvurmalarına karşın, idarenin zararı kendiliğinden ödemeyip, yargı kararıyla tazminata mahkûm edilmesi sonucunda, idarenin temerrüde düştüğü tarihten tazminatın ödendiği tarihe kadar geçen süre için 3095 sayılı Kanuna göre hesaplanacak tutarı ifade etmektedir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 13. maddesinde, idari eylemlerden hakları ihlal edilmiş olanların dava açmadan önce, bu eylemleri yazılı bildirim üzerine veya başka suretle öğrendikleri tarihten itibaren 1 yıl ve her halde eylem tarihinden itibaren 5 yıl içinde idareye başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri gerektiği; bu isteklerinin kısmen veya tamamen reddi halinde, bu konudaki işlemin tebliğini izleyen günden itibaren veya istek hakkında altmış gün içinde cevap verilmediği takdirde bu sürenin bittiği tarihten itibaren dava süresi içinde dava açılabileceği kuralı yer almaktadır. Anılan maddede, idari eylemler nedeniyle uğranılan zararın tazmini için idareye başvuruda bulunulmasının, dava ön şartı olarak öngörülmesi ve zararın idare tarafından en erken bu tarihte sulhen ödenebilecek olması nedeniyle yargı yerince hükmedilecek tazminat miktarına, ön karar için idareye yapılan başvuru tarihi, adli yargıda dava açılması halinde adli yargıda dava açıldığı tarih itibarıyla yasal faiz uygulanması, Danıştay’ın yerleşik içtihatlarıyla kabul edilmiştir.
2577 sayılı Kanunda, tam yargı davalarında, dava dilekçesindeki miktarın artırımına olanak tanıyan düzenleme uyarınca, davanın kabul edilmesi halinde artırılan tazminat miktarı yönünden faize, idarenin temerrüde düştüğü tarih olan miktar artırımına ilişkin dilekçenin idareye tebliğ edildiği tarihten itibaren hükmedilmelidir.
Bakılan davada, davacılar tarafından, bilirkişi raporu uyarınca, 01/09/2015 tarihinde Mahkeme kaydına giren dilekçe ile maddi tazminat miktarı … için 108.566,52 TL, … için 20.692,51 TL, … için 23.803,20 TL, baba … için 19.278,07 TL ve anne … için 20.233,13 TL tutarına artırılmış, bu dilekçe davalı idareye 18/09/2015 tarihinde tebliğ edilmiştir. Dolayısıyla artırılan tazminat miktarı bakımından, idarenin temerrüde düştüğü tarih olan 18/09/2015 tarihinden itibaren faiz yürütülmesi gerektiği açıktır.
Bu durumda, Mahkeme kararının, gerekçe kısmında yer alan “28/04/2014 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte” ibaresinin “dava dilekçesi ile talep edilen maddi tazminat miktarı yönünden 28/04/2014 tarihinden, miktar artırım dilekçesi ile artırılan kısım yönünden miktar artırım dilekçesinin davalı idareye tebliğ edildiği tarih olan 18/09/2015 tarihinden”, hüküm fıkrasında yer alan “davacıların maddi tazminat isteminin kabulüne, davacılardan …’ün 108.566,52 TL, …’ün 20.692,51 TL, …’ün 23.803,20 TL, Baba …’ün 19.278,07 TL ve Anne …’ün 20.233,13 TL’nin başvurma tarihi olan 28/04/2014 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte ödenmesine” ibaresinin “davacıların maddi tazminat isteminin kabulüne, davacılardan her biri için 1.000,00 TL olmak üzere maddi tazminatın 5.000,00 TL’lik kısmının 28/04/2014 tarihinden itibaren, … için 107.566,52 TL, … için 19.692,51 TL, … için 22.803,20 TL, baba … için 18.278,07 TL ve anne … için 19.233,13 TL olmak maddi tazminatın kalan kısmının 18/09/2015 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte ödenmesine” şeklinde düzeltilmesi gerekmektedir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Tarafların temyiz isteminin reddine,
2.Davanın kısmen kabulü, kısmen reddi yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının gerekçe kısmında yer alan “28/04/2014 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte” ibaresinin “dava dilekçesi ile talep edilen maddi tazminat miktarı yönünden 28/04/2014 tarihinden, miktar artırım dilekçesi ile artırılan kısım yönünden miktar artırım dilekçesinin davalı idareye tebliğ edildiği tarih olan 18/09/2015 tarihinden”, hüküm fıkrasında yer alan “davacıların maddi tazminat isteminin kabulüne, davacılardan …’ün 108.566,52 TL, …’ün 20.692,51 TL, …’ün 23.803,20 TL, Baba …’ün 19.278,07 TL ve Anne …’ün 20.233,13 TL’nin başvurma tarihi olan 28/04/2014 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte ödenmesine” ibaresinin “davacıların maddi tazminat isteminin kabulüne, davacılardan her biri için 1.000,00 TL olmak üzere maddi tazminatın 5.000,00 TL’lik kısmının 28/04/2014 tarihinden itibaren, … için 107.566,52 TL, … için 19.692,51 TL, … için 22.803,20 TL, baba … için 18.278,07 TL ve anne … için 19.233,13 TL olmak maddi tazminatın kalan kısmının 18/09/2015 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte ödenmesine” şeklinde DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
3.2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 17/02/2021 tarihinde temyize konu Mahkeme kararının esası yönünden oy birliğiyle, hükmedilen tazminata yürütülecek faizin başlangıç tarihi yönünden oy çokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY-(X):
Miktar artırım dilekçesi ile artırılan kısım yönünden, artırım dilekçesinin Mahkeme kaydına girdiği tarihten başlayarak faiz uygulanması gerektiğinden, bu kısım yönünden kararın bozulması oyuyla düzelterek onama kararına katılmıyorum.
KARŞI OY-(XX) :
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 13. maddesinde, idari eylemlerden hakları ihlal edilmiş olanların dava açmadan önce, bu eylemleri yazılı bildirim üzerine veya başka suretle öğrendikleri tarihten itibaren bir yıl ve her halde eylem tarihinden itibaren beş yıl içinde idareye başvurarak haklarının yerine getirilmesini istemeleri gerektiği kuralı yer almakta olup, anılan maddede, idari eylemler nedeniyle uğranılan zararın tazmini için idareye başvuruda bulunulmasının, dava ön şartı olarak öngörülmesi ve zararın idare tarafından en erken bu tarihte sulhen ödenebilecek olması nedeniyle yargı yerince hükmedilecek tazminat miktarına, ön karar için idareye yapılan başvuru tarihi, görevli olmayan adli yargıda dava açılması halinde adli yargıda dava açıldığı tarih itibarıyla yasal faiz uygulanması, Danıştay’ın yerleşik içtihatlarıyla kabul edilmiştir.
Dava şartı olan ön karar için idareye yapılan başvuruda ihlal edilen hakkın yerine getirilmesinin istenilmesi esas olup, idare ile işin esasında ihtilafa düşüldükten, başka bir ifadeyle idare tazminat istemi karşısında direnmeye (temerrüde) düşürüldükten sonra davacının tazminat miktarını dava açarken serbestçe tayinine hukuki bir engel bulunmamaktadır. Nitekim Danıştay’ın yerleşik içtihatları da bu doğrultudadır.
AHİM tarafından, devletin sorumluluğuna ilişkin tam yargı davalarında talep edilen tazminatın daha yüksek olduğunun dava devam ederken anlaşılması durumunda, davacıya talep edilen miktarı arttırma hakkı verilmemesinin adil yargılanma hakkının ihlali olarak kabul edilmesi nedeniyle istemle bağlı olma kuralının sebep olduğu hak kayıplarının giderilmesi amacıyla 2577 sayılı Kanun’un 16. maddesinin 4. fıkrasına 30/04/2013 tarihinde yürürlüğe giren 6459 sayılı Kanun’un 4. maddesi ile, “Ancak, tam yargı davalarında dava dilekçesinde belirtilen miktar, süre veya diğer usul kuralları gözetilmeksizin nihai karar verilinceye kadar, harcı ödenmek suretiyle bir defaya mahsus olmak üzere artırılabilir ve miktarın artırılmasına ilişkin dilekçe otuz gün içinde cevap verilmek üzere karşı tarafa tebliğ edilir.” cümlesi; aynı Kanun’un 5. maddesi ile de, 2577 sayılı Kanuna Geçici 7. madde olarak, “Bu maddeyi ihdas eden Kanunla, bu Kanunun 16. maddesinin dördüncü fıkrasına eklenen hüküm, kanun yolu aşaması dahil, yürürlük tarihinde derdest olan davalarda da uygulanır.” cümlesi eklenmiştir.
Aktarılan düzenlemeyle, nihai karar verilinceye kadar harcı ödenmek ve bir defaya mahsus olmak üzere, “süre veya diğer usul kuralları gözetilmeksizin” dava dilekçesinde gösterilen tazminat miktarının artırılmasına imkan verilmektedir. Böylelikle, artırılan miktar açısından da dava dilekçesinin verildiği tarihteki hukuksal koşullar geçerli bulunmaktadır.
Yapılan bu açıklamalar karşısında, miktar artırımına ilişkin dilekçenin yeni bir dava niteliğinde olmayıp mevcut davada talep edilen tazminat miktarının ıslah suretiyle artırımına olanak sağlayan yasal bir hakkın kullanımına ilişkin olduğu da göz önünde bulundurulduğunda, artırılan tazminat miktarı yönünden davanın kabul edilmesi halinde, yasal faizin başlangıcının bu miktar yönünden de, idarenin uyuşmazlığın esasında ihtilafa, bir başka anlatımla temerrüde düştüğü tarih olduğu; aksi bir durumun hakkaniyete aykırı olacağı sonucuna varılmaktadır.
Bu itibarla; olayda, davacılara ödenecek maddi tazminatın yasal faiz başlangıcının, miktar artırımına ilişkin dilekçe ile artırılan tazminat miktarı yönünden de, idareye başvuru tarihi olduğu, dolayısıyla mahkeme kararında bu yönüyle hukuka aykırılık bulunmadığı, kararın bu kısmının da onanması gerektiği oyuyla düzelterek onama yönündeki Daire kararına bu yönden katılmıyorum.
