Danıştay 6. Daire, Esas No: 2020/10797, Karar No: 2021/3429

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Odası … Şubesi
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALILAR) :
1- … Bakanlığı – …
VEKİLİ : …, Hukuk Müşaviri (E-Tebligat)
2- … Valiliği

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Muğla İli, Bodrum İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel ve … ada, … parsel sayılı taşınmazda gerçekleştirilmesi planlanan “Turizm Konaklama Tesisi Kapasite Artışı” projesiyle ilgili olarak Muğla Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından verilen … günlü, … sayılı “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir” kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dava konusu işlemin 10/08/2020 tarihinde ilan edilerek duyurulduğu, ayrıca Muğla Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü internet sitesinden de aynı tarihte duyuru yapıldığı, bu durumda dava konusu işlemin davalı idare tarafından Yönetmelik hükümleri gereğince usulüne uygun şekilde ilan edilerek 10/08/2020 tarihinde duyurulmasına karşın, bu tarihten itibaren 30 günlük dava açma süresi geçirilerek 16/10/2020 tarihinde açılan davada süre aşımı bulunduğu gerekçesiyle, süre aşımı nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Mahkeme kararında dava konusu işlemin Muğla Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü internet sitesinde ilan edildiğine yer verilmiş ise de, dava konusu işlemin gerek davalı idarenin internet sitesinde, gerekse ÇED Gerekli Değildir kararına konu taşınmazın bulunduğu mahallede ilan edilmediği, dolayısıyla dava açma süresinin henüz başlamadığı, açılan davanın süresinde olduğu ileri sürülmüştür.

DAVALI İDARELERDEN … BAKANLIĞININ SAVUNMASI : Dava konusu kararın ilan edilmediği iddiasının mesnetsiz olduğu, söz konusu kararın ilan edildiği, ancak davanın süresinde açılmadığı belirtilerek, istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DAVALI İDARELERDEN … VALİLİĞİNİN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Mahkeme kararının Dairemiz kararında belirtilen gerekçe ile bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden, yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeksizin, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Muğla İli, Bodrum İlçesi, … Mahallesi, … ada … parsel ve … ada, … parsel sayılı taşınmazda gerçekleştirilmesi planlanan “Turizm Konaklama Tesisi Kapasite Artışı” projesiyle ilgili olarak Muğla Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından … günlü… sayılı “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir” kararı verilmesi üzerine bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın “Yargı Yolu” başlıklı 125. maddesinde; “… idari işlemlere karşı açılacak davalarda süre yazılı bildirim tarihinden başlar.” hükmü yer almış, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun “Sürelerle İlgili Genel Esaslar” başlıklı 8. maddesinde; “… süreler tebliğ, yayın veya ilan tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlar.” aynı Kanunun “Dava Açma Süresi” başlıklı 7. maddesinin ilk fıkrasında; “Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür” hükmüne yer verilmiş, ivedi yargılama usulü başlıklı 20/A maddesinin 2. fıkrasında ise, ivedi yargılama usulünde dava açma süresinin otuz gün olduğu hüküm altına alınmıştır.
25/11/2014 günlü, 29186 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ve işlem tarihinde yürürlükte bulunan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı” başlıklı 17. maddesinin 2. fıkrasında; Bakanlığın, proje hakkında “ÇED Gereklidir” veya “ÇED Gerekli Değildir” kararını beş (5) iş günü içinde vereceği ve bu kararı; Valiliğe, proje sahibine ve Bakanlıkça yeterlik verilmiş kurum/kuruluşlara bildireceği, proje için verilen “ÇED Gereklidir” veya “ÇED Gerekli Değildir” kararının, Valilik tarafından askıda ilan ve internet aracılığıyla halka duyurulacağı hükmüne yer verilmiş, aynı Yönetmeliğin Tanımlar başlıklı 4. maddesinin (y) bendinde ise; askıda ilan, gerçekleştirilmesi planlanan projenin ÇED süreci hakkında, projeden etkilenecek veya etkilenmesi muhtemel halkın yaşadığı yer/yerlerde, valilik, kaymakamlık ve muhtarlık binasında veya köy odasında bulunan askı ilan yerlerinde yapılan yazılı duyuru olarak tanımlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda aktarılan hükümler ve olay birlikte değerlendirildiğinde; idari işlemin usulüne uygun tebliği ve bütün unsurlarıyla ilgililer tarafından öğrenilmesi; ilgililerin dava açma haklarını kullanmalarını ve açılan davanın da gereği gibi yargı mercileri önüne getirilebilmesini doğrudan etkiler. Bu anlamda tebligat yargılama sürecinin başlangıcıdır ve tebliğ işlemi, yazılı tebligat, yayın veya ilan şeklinde olabilir. Dava konusu işlemin niteliği gereği belli bir bölgeyi ilgilendirmesi nedeniyle, tüm ilgililerine ayrı ayrı bildirilmesi mümkün olmadığından, ilgililerin etkin ve yeterli bir şekilde dava konusu işlemden haberdar olması amaçlanarak, Yönetmelikteki düzenlemeye göre, askıda ilan ve internet aracılığıyla halka duyurulması öngörülmüştür. İlan yolu ile tebliğlerde dava açma süresi ise son ilan tarihini izleyen günden itibaren başlamaktadır.
Dava dosyasının incelenmesinden; dava konusu işlemin davalı Bakanlık tarafından elektronik ortamda 18/08/2020 tarihinden itibaren ilan edilmeye başlandığı ve ilanın halen davalı idarenin internet sitesinde yer aldığı, Muğla Valiliği tarafından ise Valilik askı panosunda 18/08/2020 tarihinden itibaren süresiz ilan edilmek üzere askıya çıkarıldığı, dava konusu “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Gerekli Değildir” kararına konu projenin yer aldığı projeden etkilenecek veya etkilenmesi muhtemel halkın yaşadığı Muğla İli, Bodrum İlçesi, Kaynar Mahallesinde ise bir bilgilendirme/ilan yapılmadığı, temyize konu Mahkeme kararında ise; dava konusu kararın Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 18/08/2020 tarihinde ilan edilerek duyurulduğu, ayrıca Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği uyarınca Muğla İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğünün resmi internet sitesinde de aynı tarihte duyurusunun yapıldığı, dolayısıyla dava konusu işlemin mevzuat gereği usulüne uygun bir şekilde 18/08/2020 tarihinde ilan edilmesi karşısında, bu tarihten itibaren 30 günlük süre içerisinde dava açılmadığı gerekçesiyle, davanın süre aşımı nedeniyle reddine karar verildiği anlaşılmıştır.
Uyuşmazlıkta, yukarıda da belirtildiği üzere dava konusu işlemin ilan yolu ile tebliğ edildiği, ancak gerek Bakanlık tarafından elektronik ortamda yapılan ilanın, gerekse Valilik tarafından askıya çıkarılarak yapılan ilanın “süresiz” olarak yapıldığı, bu durumun ise ilgililerini sürekli dava açılma tehdidine maruz bıraktığı, Anayasa Mahkemesi kararlarında da belirtildiği üzere, idari işlemlerin belirli bir süre sınırlaması olmaksızın, süreklilik arz edecek şekilde veya makul olmayacak ölçüde uzun bir süre dava konusu edilebilme olasılığının bulunmasının, kamu hizmetlerinin işleyişini aksatacağı ve idarede bulunması gereken istikrarı bozacağı, dolayısıyla, hukuki güvenlik ve idari istikrarın sağlanabilmesi amacıyla dava açma sürelerinin, idarenin işlem ve eylemlerinin özelliklerine göre belli bir süre ile sınırlandırılabileceği, ayrıca süresiz/sınırsız dava açma tehdidinden ötürü, idareye güven ilkesi doğrultusunda alınan izinlere ve ruhsatlara dayanılarak yüksek maliyetlere katlanılmak suretiyle gerçekleştirilen yatırımlar nedeniyle maddi ve manevi zararların ortaya çıkabileceği, bu zararların tazmin edilebilmesi için adli ve idari davalar açılarak bozulan hukuk düzeninin yeniden oluşturulması yoluna gidileceği, bunun da hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmayacağı, idari istikrar ve hukuki güvenlik ilkelerinin ihlal edileceği açıktır.
Bu nedenlerle; niteliği gereği yargılamanın geciktirilmeden sonuçlandırılması hedeflenen 2577 sayılı Kanunun 20/A maddesinde düzenlenen ivedi yargılamaya tabi bu tür uyuşmazlıklarda, ilan yolu ile yapılan tebliğlerde, ilanın süresiz olması halinde, muhatapların her an dava tehdidi altında bulunmasının, idari istikrar ve hukuki güvenlik ilkelerinin ihlaline yol açabileceği ve kamu hizmetlerinin aksamasına neden olabileceği dikkate alındığında, açılacak davalar için bir süre sınırlaması getirilmesinde kamu yararı bulunduğu, ivedi yargılama düzenlemesine de uygun olarak, ilan yolu ile yapılan tebliğlerde ilanın süresiz olması halinde, ilan süresinin 30 gün olarak belirlenmesinin kamu hizmetlerinin aksatılmadan yürütülebilmesi ve muhatabın haklarını kullanmasını sağlayacak yeterli ve makul bir süre olduğu, bu nedenle davanın süresinde açılıp açılmadığının, bu süreye göre belirlenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, uyuşmazlıkta, dava konusu işlemin 18/08/2020 tarihinde ilan edildiği, ilanın süresiz şekilde yapılması nedeniyle yukarıda yer verilen hususlar dikkate alınarak belirlenen 30 günlük ilan süresinin 17/09/2020 tarihinde sona erdiği ve davanın bu tarihten itibaren 30 günlük dava açma süresi içinde, 16/10/2020 tarihinde açıldığı anlaşıldığından, İdare Mahkemesince, davanın esasının incelenmesi gerekirken, süre aşımı nedeniyle davanın reddi yolunda verilen kararda hukuki isabet görülmemiştir.