Danıştay 13. Daire, Esas No: 2021/3266, Karar No: 2022/577

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Petrol ve Petrol Ürünleri İnşaat Gıda Turizm Madencilik
Nakliye Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Hakkari Belediye Başkanlığı tarafından 10/12/2020 tarihinde gerçekleştirilen “320.000 litre motorin ve 2500 litre benzin alım işi” ihalesine, istekli olarak iştirak eden davacı şirketin yaklaşık maliyetin üzerinde teklif verdiği gerekçesiyle, Hakkari Belediye Başkanlığı Satın Alma Komisyon Başkanlığı’nca değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilmesi sonrasında, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 19. maddesi uyarınca açık ihale usulüyle … tarihinde gerçekleştirilen … ihale kayıt numaralı “Akaryakıt Alım İşi” ihalesinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; davacı şirketin, Hakkari Belediye Başkanlığı’nca, 10/12/2020 tarihinde düzenlenen 320.000 litre motorin ve 2500 litre benzin alım işi ihalesine istekli olarak iştirak ettiği, ihale komisyon kararı ile teklif fiyatının yaklaşık maliyetin üstünde olduğu belirtilerek değerlendirme dışı bırakıldığı, Hakkari Belediye Başkanlığı Satın Alma Komisyon Başkanlığı’nın bu kararına karşı açılan davada, … İdare Mahkemesi’nin E:… sayılı dosyası üzerinden iptal kararı verildiği, bu iptal kararı doğrultusunda işlem yapılmasını sağlamak amacıyla Hakkari Belediye Başkanlığı’na 12/02/2021 tarihinde yapılan başvurunun reddedilerek, … tarihinde … ihale kayıt numarası ile yeniden akaryakıt alım ihalesinin yapılmasına karar verildiği, 15/02/2021 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen akaryakıt alımı ihalesinin dava dışı … Petrol Petrol Ürünleri İnş Nakliyat Gıda Turizm Madencik San. Tic. Ltd. Şti. uhdesinde kaldığı ve anılan şirket ile 01/03/2021 tarihinde sözleşme imzalanması üzerine, anılan ihalenin iptali istemiyle görülmekte olan davanın açıldığı, ihale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday, istekli ile istekli olabileceklerin, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idarî başvuru yolu olarak öngörülen şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunmalarının zorunlu olduğu, bu kişilerce doğrudan dava açılabileceğinin kabulüne olanak bulunmadığı, uyuşmazlıkta ise, ilk yapılan ihalenin Mahkeme kararı üzerine iptal edildiği, davacı şirketin, yargı kararının uygulanarak ihalenin şirket üzerinde bırakılması istemiyle başvuru yaptığı ve dava konusu edilen ihalenin ise bu iptal kararı ve yapılan başvuru akabinde yenilendiği görüldüğünden, iki ihale arasındaki bağlantı dolayısıyla davacı şirketin “istekli olabilecekler” kapsamında değerlendirilmesi gerektiği kanaatine varıldığı, “şikâyet” yolu tüketilmeden huzurdaki davanın açıldığı, anılan zorunlu idarî başvuru yolu tüketilmeden dosyanın tekemmül ettirilerek davanın esasının incelenmesine hukuken imkân bulunmadığı, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 14. ve 15. maddeleri uyarınca, Mahkeme’ye ibraz edilen dilekçenin şikâyet başvurusunu inceleyecek idarî merci olan Hakkari Belediye Başkanlığı’na tevdi edilmesine karar verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava dilekçesinin, şikâyet başvurusunu inceleyecek idarî merci olan Hakkari Belediye Başkanlığı’na tevdiine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, … tarihinde gerçekleştirilen … İKN’li ilk ihalede geçerli tek teklif olmalarına rağmen, yaklaşık maliyetin üzerinde olduğu gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığını, ihalenin idare tarafından resen iptal edildiğini, söz konusu Hakkâri Belediyesi Satın Alma Komisyon Başkanlığı’nın … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açtıkları davanın, … İdare Mahkemesi tarafından E:… , K:… sayılı kararıyla iptal edildiğini, söz konusu Mahkeme kararının, idareye ve kendilerine 11/02/2021 tarihinde elektronik tebligat sistemi ile tebliğ edildiğini, kararın uygulanması amacıyla idareye 12/02/2021 tarihinde verdikleri dilekçenin, 15/02/2021 tarihli cevabıyla reddedildiğini, yine 15/02/2021 tarihinde işbu davaya konu edilen … İKN’li ihalenin gerçekleştirildiğini, bu ihaleye katılmamalarına rağmen merciine tevdii kararının hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … ‘İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı şirketin, Hakkari Belediye Başkanlığınca, 10/12/2020 tarihinde düzenlenen 320.000 litre motorin ve 2500 litre benzin alım işi ihalesine istekli olarak katıldığı, ihale komisyon kararı ile teklif fiyatının yaklaşık maliyetin üstünde olduğu belirtilerek değerlendirme dışı bırakıldığı, Hakkari Belediye Başkanlığı Satın Alma Komisyon Başkanlığı’nın bu kararına karşı açılan davada, … İdare Mahkemesi’nin E:… , K:… sayılı dosyasında dava konusu işlemin iptaline karar verildiği, bu iptal kararı doğrultusunda işlem yapılmasını sağlamak amacıyla Hakkari Belediye Başkanlığı’na 12/02/2021 tarihinde yapılan başvurunun reddedilerek, … tarihinde … ihale kayıt numarası ile yeniden akaryakıt alım ihalesinin yapılmasına karar verildiği, Mahkeme’nin iptal kararının gereklerinin yerine getirilmesi gerekirken yeniden gerçekleştirilen işbu ihalenin iptali istenilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 14. maddesinde, dava dilekçelerinin idarî merci tecavüzü yönünden inceleneceği 15. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde ise, idarî merci tecavüzü bulunması hâlinde dava dilekçesinin görevli idare merciine tevdiine karar verileceği kurala bağlanmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinde, “istekli olabilecekler”, ihale konusu alanda faaliyet gösteren ve ihale veya ön yeterlik dokümanı satın almış gerçek veya tüzel kişiyi ya da bunların oluşturdukları ortak girişim olarak tanımlanmış, “İhalelere Yönelik Başvurular” başlıklı 54. maddesinde, “İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunabilirler. Şikâyet ve itirazen şikâyet başvuruları, dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idari başvuru yollarıdır. Şikâyet başvuruları idareye, itirazen şikâyet başvuruları Kurum’a hitaben yazılmış imzalı dilekçelerle yapılır.”; “Kuruma İtirazen Şikâyet Başvurusu” başlıklı 56. maddesinde, “İdareye şikâyet başvurusunda bulunan veya idarece alınan kararı uygun bulmayan aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından 55’inci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen hâllerde ve sürede, sözleşme imzalanmadan önce itirazen şikâyet başvurusunda bulunulabilir. İhalenin iptaline ilişkin işlem ve kararlardan, sadece şikâyet ve itirazen şikâyet üzerine alınanlar itirazen şikâyete konu edilebilir ve bu kararlara karşı beş gün içinde doğrudan Kuruma başvuruda bulunulabilir.”; 57. maddesinde ise, “Şikâyetler ile ilgili Kurum tarafından verilen nihai kararlar Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinde dava konusu edilebilir ve bu davalar öncelikle görülür.” kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan kuralların değerlendirilmesinden, ihale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday, istekli ile istekli olabileceklerin, Kanun’da dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idarî başvuru yolu olarak öngörülen şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunmalarının zorunlu olduğu, başvuruda bulunabilmek için aranan “aday”, “istekli” veya “istekli olabilecek”ler dışında kalanlar açısından idarî başvuru zorunluluğu bulunmadığı, başka bir anlatımla, bu kişilerce doğrudan dava açılabileceğinin kabulü gerektiği sonucuna varılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, davacı şirketin ilk ihalenin iptali sonrasında … ihale kayıt numarasıyla yeniden çıkılan “Akaryakıt Alım İşi” ihalesine ilişkin doküman almadığı ve ihaleye katılmadığı anlaşılmaktadır.
İstekli olabileceklerden anlaşılması gerekenin, ihale konusu alanda faaliyet gösteren ve ihale veya ön yeterlik dokümanı satın almış gerçek veya tüzel kişi ya da bunların oluşturdukları ortak girişim olarak tanımlanmış olup temyize konu İdare Mahkemesi kararında belirtildiği üzere iki ihale arasındaki bağlantı dolayısıyla davacı şirketin “istekli olabilecekler” kapsamında değerlendirilmesi hukuken mümkün bulunmadığından, “şikâyet” yolu tüketilmeden davanın açıldığı, dava dilekçesinin şikâyet başvurusunu inceleyecek idarî merci olan Hakkari Belediye Başkanlığı’na tevdi edilmesine karar verilmesi yönündeki değerlendirmede isabet görülmemiştir.
Bu itibarla, 4734 sayılı Kanun’da öngörüldüğü biçimde aday, istekli ya da istekli olabilecekler arasında bulunmayan davacı tarafından açılan işbu davanın esası hakkında bir karar verilmesi gerekirken, dava dilekçesinin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 15/1-e maddesi uyarınca Hakkari Belediye Başkanlığı’na tevdiine ilişkin Mahkeme kararında usul kurallarına uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 22/02/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.