Danıştay 10. Daire, Esas No: 2020/3500, Karar No: 2021/783

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : .. Büyükşehir Belediye Başkanlığı / …
VEKİLİ : Av. …

TEMYİZ EDEN DAVALI YANINDA
MÜDAHİL : … Organize Sanayi Bölgesi
Müteşebbüs Teşekkülü
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, Antalya Organize Sanayi Bölgesi 1. Tevsi Alanı batısında Kömürcüler Köyü’ne kayıtlı olan tamamı Maliye Hazinesi’ne ait 45 hektarlık alanın Organize Sanayi Bölgesi’ne ilave 4. Tevsi Alanı olarak ilan edilmesi ile ilgili uygunluk görüşü verilmesine ilişkin Antalya Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; bilirkişi raporunun ve ASAT’ın … tarih ve … sayılı genişleme alanına ilişkin görüşünde, bölgenin ”Antalya Duraliler Kaynağı İçme Suyu Kuyuları 1. Derece Koruma Alanı” içinde kaldığı bilgisinin birlikte değerlendirilmesinden; her ne kadar dava konusu yere ilişkin … tarih … sayılı Antalya Toprak Koruma Kurulu tarafından bölgenin tarım dışı amaçla kullanımına izin verildiği, kararın Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’nün … tarih E:… sayılı kararıyla da uygun bulunduğu görülmüşse de; dava konusu alanın 5403 sayılı Kanun ve diğer ilgili mevzuat göz önünde bulundurularak organize sanayi bölgesi genişleme alanı olarak kullanılmasının uygun olmadığı, çevre arazilerdeki tarımsal kullanım bütünlüğünü bozacak durumda olduğu, alan ve çevresinde mutlak tarım arazilerinin ve 3573 sayılı Zeytincilik Kanunu Kapsamında dikili tarım arazilerinin bulunduğu, faaliyet sırasında oluşabilecek katı atıklar, evsel nitelikli katı atıklar, evsel nitelikli atıksular ve kurulması planlanan proje alanında 4. Tevsi Alanında endüstriyel tesisler kurulup işletmeye geçtikten sonra kendi üretim alanlarına göre olması muhtemel emisyonlar oluşacağından çevreye ve mutlak tarım arazilerine de zarar vereceği, Antalya ili, Döşemealtı ilçesi, … Köyü sınırları içine kalan 45 hektar yüzölçümlü 4. Tevsi Alanı olarak belirlenmiş Organize Sanayi Bölgesi genişleme alanının Kırmızı Akdeniz toprakların bulunduğu yerlerden olup ülkemizin önemli tarım alanları olduğu, alana ilişkin imar kullanım kararının uygulanması halinde çevre arazilerdeki tarımsal kullanım bütünlüğünün bozulacağı, Organize Sanayi Bölgesi genişleme alanı olarak kullanılmak üzere tarım dışı amaçlı arazinin kullanım talebinin, insan, toplum ve çevre ilişkilerinde dengeyi bozacak nitelikte olacağı, ekonomik ve ekolojik kayıplar bakımından toplum aleyhine sonuçlar doğuran, kişiler ve toplum yararı birlikte gözetilmeyen bir durum oluşacağı, Antalya İli Döşemealtı İlçesi … Köyü sınırları içine kalan 45 hektar yüzölçümlü 4. Tevsi Alanı olarak belirlenmiş Organize Sanayi Bölgesi genişleme alanının “Duraliler Kaynağı İçme Suyu Kuyuları Koruma Alanı İlanı’nda 1. Derece koruma alanı ve içme suyu kaynaklarının bulunduğu alan içerisinde kaldığı, incelemesi yapılan alanın, su kaynaklarının etkisinde bulunan bölgede olduğu, su akış yönleri ve traverten platosu içerisinde kaldığı, bu alanda herhangi bir değişikliğin ve yeni bir projenin jeo/hidrojelojik olarak yeraltı suyunu etkilemesinin kaçınılmaz olduğu, sonuç olarak, Antalya Organize Sanayi Bölgesi 1. Tevsi Alanı batısında Kömürcüler Köyü’ne kayıtlı olan tamamı Maliye Hazinesi’ne ait 45 hektarlık alanın Organize Sanayi Bölgesine ilave 4. Tevsi Alanı olarak ilan edilmesi ile ilgili uygunluk görüşüne ilişkin işlemin ilgili Kanunlara, yönetmeliklere ve alt düzenleyici mevzuata, imar ve şehircilik ilkelerine ve kamu yararına uygun olmadığı anlaşıldığından tesis olunan dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu … İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı ve davalı yanında müdahil tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davalı idare ve davalı idare yanında müdahil tarafından, dava konusu işlemin hazırlık işlemi niteliğinde, icrai olmayan bir işlem olduğu, icrai olacak işlemin Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından tesis edileceği, mevcut durum itibariyle görüş isteme şartının da kaldırıldığı, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY_TETKİK_HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosyanın tekemmül ettiği görülmekle yürütmenin durdurulması istemi hakkında bir karar verilmeksizin işin esasına geçildi, gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Dava, davacı tarafından, Antalya Organize Sanayi Bölgesi 1. Tevsi Alanı batısında Kömürcüler Köyü’ne kayıtlı olan tamamı Maliye Hazinesi’ne ait 45 hektarlık alanın Organize Sanayi Bölgesi’ne ilave 4. Tevsi Alanı olarak ilan edilmesi ile ilgili uygunluk görüşü verilmesine ilişkin Antalya Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
4562 Sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu’nun dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle “Kuruluş” başlıklı 4. maddesinde, “OSB, Yer Seçimi Yönetmeliğine göre uygun görülen yerlerde Bakanlığın onayı ile kurulur.
OSB lere ait yer seçimi Bakanlığın koordinatörlüğünde ilgili kurum ve kuruluşların temsilcilerinin katılımıyla oluşan Yer Seçimi Komisyonunun yerinde yaptığı inceleme sonucunda, varsa 1/25000 ölçekli çevre düzeni planı kararları dikkate alınarak oybirliği ile yapılır ve OSB ilan edilir. Mer i mevzuat gereğince korunması gereken ve sanayi tesislerinin kurulmasına izin verilmeyen alanlar OSB yeri olarak incelemeye alınmaz ….” hükmüne yer verilmiştir.
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan Organize Sanayi Bölgeleri Yer Seçimi Yönetmeliğinin “yer seçimi talebi ve çalışmalarının başlatılması” başlıklı 5. maddesinde, ” OSB kurmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerce OSB bilgilendirme raporunun hazırlanarak Valilik uygun görüşü ile birlikte yer seçimi talebinin Bakanlığa intikalini müteakip Bakanlık tarafından yapılacak değerlendirmeden sonra yer seçimi çalışmaları başlatılır. Ancak, yer seçimi talebinde öneri alan bulunması durumunda söz konusu alan için;……Belediye sınırları veya mücavir alan sınırları içerisinde olması halinde; Büyükşehir Belediyesinin olmadığı yerlerde ilgili belediyenin, hem Büyükşehir Belediyesi hem de İlçe Belediyesi sınırları içerisinde olması halinde ise sadece Büyükşehir Belediyesinin olumlu görüşünün alınması gerekmektedir.” hükmü mevcuttur.
Öte yandan, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, “iptal davaları”, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönler biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalar olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanun’un 14. maddesinin 3. fıkrasının (d) bendinde, dava dilekçelerinin dava konusu işlemin idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı yönünde inceleneceği belirtilmiş, 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde de; kesin ve yürütülmesi zorunlu olmayan işleme karşı açılan davalarda davanın reddine karar verileceği kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer veilen mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, idari yargıda, iptal davasının konusunu oluşturma açısından, idari işlemlerin kesin ve yürütülmesi zorunlu nitelikte bulunması gerekmektedir. Buradaki kesinlik kavramı işlemin uygulanmaya hazır, tamam, yani nihai bir işlem niteliğinde olduğunu, bir makamın onayına tabî olmadan doğrudan uygulanabilirliğini göstermektedir. Yürütülmesinin zorunlu olması yani icrailik vasfı ile de, kamu gücü ve kudretinin üçüncü kişiler üzerinde doğrudan doğruya çeşitli hukuki sonuçlar doğurmak suretiyle etkisini göstermesi olarak ifade edilmektedir.
Bir işlemin idari davaya konu edilebilmesi için, idari birimlerce tesis edilmiş olması yeterli olmayıp, aynı zamanda ilgililer yönünden icrai nitelik taşıması, sonuç doğurabilmesi hak ve menfaatlerini ihlal edici nitelikte olması gerekir.
Bir idari işlemde, idari davaya konu olması bakımından aranılan bu özellikleri taşımayan hazırlık niteliğindeki çalışmaların, idarenin iç yapısı ve işleyişiyle ilgili işlemlerin, tavsiye, mütalaa, teklif, düşünce gibi bilgi verici veya hazırlığa esas işlemlerin ve üçüncü kişilerin henüz hukukunu etkilemeyen yani menfaatlerini ihlal etmeyen işlemlerin dava konusu olamayacakları açıktır.
Uyuşmazlıkta, iptali istenen Belediye Meclis kararına konu 4. Tevsi Alanı olarak ilan edilen alana diğer bir ifade ile Organize Sanayi Bölgesinin genişletilmesine ilişkin olarak dava konusu işlem tarihinde, Bakanlıkça tesis edilmiş nihai bir karar bulunmadığı gibi söz konusu alanın tarım dışı amaçla kullanımına ilişkin olarak da 5403 sayılı Kanun kapsamında değerlendirme çalışmalarının devam ettiği görülmektedir.
Bu durum karşısında; dava konusu karar, tek başına idari davaya konu olabilecek kesin ve yürütülmesi zorunlu işlem niteliğinde olmadığı, sadece bir hazırlık işlemi niteliğinde olduğundan, davaya konu olamacağı ve esasının incelenme olanağı bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yönündeki … İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf istemlerinin reddine ilişkin temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idare ve davalı idare yanında müdahilin temyiz istemlerinin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin … İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurularının reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan … TL yürütmenin durdurulması harcının istemi hâlinde davalı …Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 25/02/2021 tarihinde oy çokluğuyla, kesin olarak karar verildi.