Danıştay 8. Daire, Esas No: 2018/3724, Karar No: 2021/199

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

DAVALI YANINDA MÜDAHALE TALEBİNDE BULUNAN : Sınırlı Sorumlu … Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. ….

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem:
Dava, … numaralı Motorlu Taşıyıcılar Kooperatif üyesi iken, üç kooperatifin birleşmesi sonucu … numaralı Minübüs Motorlu Taşıyıcılar Kooperatif üyesi olarak taşımacılık yapan davacı tarafından, çalışma ruhsatı talebinin zımnen reddedilmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nin … gün ve E:…, K: … sayılı kararında, Didim şehir içerisinde yolcu taşınmasına ilişkin 10 yıllık kira sözleşmesinin bitimi olan 25/03/2014 tarihinden … tarih ve … sayılı işlem ile söz konusu 12 adet aracın Didim şehir içerisinde çalıştırılmamasının S.S. … Nolu Motorlu Taşıyıcılar Kooperatif Başkanlığı’na bildirildiği tarihe kadar davacı tarafından herhangi bir çalışma ruhsatı başvurusunun da olmadığı dikkate alındığında, davalı Büyükşehir Belediyesi’nin yetkisi dahilinde yapmış olduğu idari işlemin yerinde olduğu, mevzuat çerçevesinde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; 6360 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden önce S.S. … Nolu Minibüs Taşıyıcılar Kooperatifi ve S.S. … Nolu Şehiriçi Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifinin, S.S. … Nolu Minibüs Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi ile birleşmesi yönünde alınan karar uyarınca, S.S. … ve … Nolu Kooperatiflerin hukuki varlıklarının sona erdiği, Didim Belediye Encümeninin 06.03.2014 tarihli kararı da göz önünde bulundurulduğunda, anılan üç kooperatifin üyelerinin de, aynı hukuki şartlara sahip olması gerektiği halde, birleşme kararından önceki kooperatif üyelikleri esas alınmak suretiyle ve hukuken kabul edilebilir başkaca bir sebep ileri sürülmeksizin çalışma izni taleplerinin reddedilmesine ilişkin dava konusu işlemde hakkaniyete ve eşitlik ilkesine uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle istinaf isteminin kabulüne ve dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, İstinaf mahkemesince verilen kararın gerekçesinde belirtilen Didim Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararının didim belediye başkanlığı bünyesinde bulunamadığı, davacının dilekçe ekinde belirttiği kararın imzasız olduğu, delil olarak değerlendirilemeyeceği, davacıların kazanılmış haklarının mevcut olmadığı, 10 yıllık sürenin dolması sebebi ile 25/03/2014 tarihi itibariyla bütün haklarının sona erdiği, 07/03/2014 tarih ve 8523 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yer alan beyanda 17/02/2014 tarihinde yapılan genel kurul toplantısında S.S…. No’lu Minibüs Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi ile S.S… No’lu Minibüs Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi’nin tüm aktif ve pasif mal varlığı, borç ve alacaklarıyla birlikte devir olmaları şekliyle … No’lu Minibüs Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi ile birleşmeleri kabul edilerek 21/02/2014 tarihinde kararın tescil edildiği ilan edildiği, ancak ihale süresi sona eren 12 aracın çalışma ruhsatı ve güzergah izin belgeleri olmadan Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER) üzerinde bu araçların Didim şehir içinde taşımacılık yaptıklarına dair şikayet iletilmesi sonrasında tesis edilen işlemin hukuka uygun olduğu belirtilerek istinaf mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 31. maddesinin yollamada bulunduğu 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 66. maddesinde öngörülen koşulların bu aşamada bulunmadığı anlaşıldığından Sınırlı Sorumlu … Nolu Minibüs Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi’nin davalı idare yanında davaya müdahale istemi reddedilerek, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
2002 yılında Aydın İli, Didim İlçesi sınırları içerisinde şehir içi toplu taşıma yapılmasına dair karar ile S.S. … Nolu Minibüs Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi kurulduğu, 13/05/2002 tarih ve 2002/01 sayılı Didim İlçe Trafik Komisyon kararıyla şehir içi ulaşım hizmetlerinin düzenli olarak sağlanması için hat ilavesi kararı alındığı, bu karar … tarih ve … sayılı İl Trafik Komisyon kararı ile kabul edilerek, … tarih ve … sayılı Didim Belediye Başkanlığı Meclis kararıyla yeni 12 adet hat ilave edilmesine karar verildiği, 1580 sayılı Belediye Kanunu’nun 19/5. maddesinin, 3612 sayılı Kanun’un 11. maddesi değişik şekli gereğince 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 64. maddesi uyarınca 10 yıllığına ve yine aynı Kanun’un 36. maddesi uyarınca kapalı teklif usulü ile ihale edilmek suretiyle işletme hakkının devredilmesine karar verildiği, buna istinaden 25/09/2003 tarihinde yapılan ihale ile S.S. … Nolu Minibüs Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi bünyesine şehir içindeki güzergahlarda çalışmak üzere 12 adet hat ilavesi yapıldığı, 07/03/2014 tarih ve 8523 sayılı Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nden de anlaşılacağı üzere; Didim İlçe Trafik Komisyonu’nun … tarih ve … sayılı kararı ve İl Trafik Komisyonu’nun … tarih ve … sayılı kararı ile 12 adet şehir içi toplu taşıma hattı koyulmasına ve 10 yıllığına kiraya verilmesine ilişkin Didim Belediyesi Meclisi’nin … tarih ve … sayılı kararına istinaden ihaleye konulan 12 adet şehir içi toplu taşıma hattı işletilmesine ilişkin bu sözleşmenin süresi dolmadan önce 17/02/2014 tarihinde yapılan … Nolu Minibüs Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi’nin Genel Kurul toplantısında S.S. … Nolu Minibüs Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi ile birlikte … Nolu Minibüs Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi de tüm aktif ve pasif mal varlığı, borç ve alacaklarıyla birlikte … Nolu Minibüs Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi ile birleşmeleri kabul edildiği ve 21/02/2014 tarihinde kararın tescil edildiği ilan edilerek, 25/03/2004 tarihinde başlayan 10 yıllık sözleşme 25/03/2014 tarihinde sona erdiği, bu tarihten sonra Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER) üzerinden sözleşmesi biten 12 adet aracın kaçak çalıştığı yönünde gelen şikayetler üzerine yapılan araştırmalar neticesinde … tarih ve … sayılı işlem ile söz konusu 12 adet aracın Didim şehir içerisinde çalıştırılmamasının S.S. … Nolu Motorlu Taşıyıcılar Kooperatif Başkanlığı’na bildirildiği, bunun üzerine davacı tarafından bağlı bulunduğu S.S. … Nolu Minibüs Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi aracılığıyla … tarih ve … kayıt numaralı Kooperatif dilekçesinin ekinde yer alan kendi dilekçesi ile, mağduriyetinin giderilmesine, M Plaka Çalışma Yönetmeliği’nin 29. maddesi gereğince çalışmasına müsaade edilmesine ve tarafına çalışma ruhsatı verilmesine yönelik yaptığı başvurusunun Aydın Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Daire Başkanlığı Toplu Taşıma Şube Müdürlüğü’nce cevap verilmeyerek zımnen reddedilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 1. maddesinde; “Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa ve Van illerinde, sınırları il mülki sınırları olmak üzere aynı adla büyükşehir belediyesi kurulmuş ve bu illerin il belediyeleri büyükşehir belediyesine dönüştürülmüştür.” hükmüne yer verilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun ‘Ulaşım Hizmetleri’ başlıklı 9. maddesinde; “(Değişik birinci fıkra: 12/11/2012-6360/8 md.) Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerindeki her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezi kurulur. İlçe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım Koordinasyon Merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili üye olarak belirlenmeyen ulaşım sektörü ile ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından ihtisas meslek odalarının temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır. Bu Kanun ile büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkileri ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılır. Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer. Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilgililer için bağlayıcıdır. Koordinasyon merkezinin çalışma esas ve usulleri ile bu kurullara katılacak kamu kurum ve kuruluş temsilcileri, İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Büyükşehir belediyelerine bu Kanun ile verilen görev ve yetkilerin uygulanmasında, 13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.” hükmüne yer verilmiştir.
Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliğinin 28. maddesinde; “Nüfus artışı ve şehrin ulaşım planı dikkate alınmak suretiyle büyükşehir sınırları dâhilinde taşıma ihtiyacı, UKOME tarafından düzenlenecek bir raporla İçişleri Bakanlığına bildirilir. Taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçları ile toplu taşım araçlarının tahsis süreleri, ticari plaka sayıları ile bu plakaların verilmesine ilişkin usul, esas ve devir ücretleri UKOME’ce tespit edilir.” hükmü ile yine aynı yönetmeliğin ‘kazanılmış haklar’ başlıklı 29. maddesinde; “Büyükşehir belediyeleri dâhilinde daha önce il trafik komisyonları veya valiliklerce alınan karar veya izinlerle elde edilmiş haklar saklıdır.” hükmü düzenlenmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile birlikte Aydın ili Büyükşehir Belediyesine dönüşmüş ve ilçe belediyelerinin bazı görev, yetki ve sorumluluklarının bir bölümü Büyükşehir Belediyesine geçmiştir. 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun ‘Ulaşım Hizmetleri’ başlıklı 9. Maddesinde, Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerindeki her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezinin (UKOME) oluşturulacağı ve büyükşehir belediyesine verilen trafik hizmetlerini plânlama, koordinasyon ve güzergâh belirlemesi ile taksi, dolmuş ve servis araçlarının durak ve araç park yerleri ile sayısının tespitine ilişkin yetkiler ile büyükşehir sınırları dahilinde il trafik komisyonunun yetkilerinin ulaşım koordinasyon merkezi tarafından kullanılacağı açıkça; taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçları ile toplu taşım araçlarının tahsis süreleri, ticari plaka sayıları ile bu plakaların verilmesine ilişkin usul, esas ve devir ücretlerinin UKOME’ce tespit edileceği düzenlemesine açıkça yer verilmiştir.
Uyuşmazlık konusu olayda, davacının Didim şehir içerisinde yolcu taşınmasına ilişkin olarak imzaladığı 10 yıllık kira sözleşmesinin 25/03/2014 tarihinde sona erdiği, … tarih ve … sayılı işlem ile söz konusu 12 adet aracın Didim şehir içerisinde çalıştırılmamasının S.S. … Nolu Motorlu Taşıyıcılar Kooperatif Başkanlığı’na bildirildiği tarihe kadar davacı tarafından herhangi bir çalışma ruhsatı bulunmadan ticari faaliyetlerine devam ettiği, bu süre zarfında yetkili birimlerden ruhsat alınmasına yönelik olarak herhangi bir başvurunun ve ilgili birimin bu yönde alınmış kararının bulunmadığı görülmüştür.
… Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince, 6360 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden önce S.S. … Nolu Minibüs Taşıyıcılar Kooperatifi ve S.S. … Nolu Şehiriçi Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifinin, S.S. … Nolu Minibüs Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi ile birleşmesi yönünde alınan karar uyarınca üç kooperatifin üyelerinin de, aynı hukuki şartlara sahip olması gerektiği gerekçesiyle, çalışma izni taleplerinin reddedilmesine ilişkin dava konusu işlemde hakkaniyete ve eşitlik ilkesine uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle istinaf isteminin kabulüne ve dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de, dava dosyası içerisinde bulunan bilgi ve belgelerden davacının üyesi olduğu S.S. … Nolu Şehiriçi Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifinin taşıma yetkisinin Didim Belediyesi Meclisi’nin … tarih ve … sayılı kararına istinaden yapılan yapılan ihale neticesinde imzalanan kira sözleşmesinden kaynaklandığı,ilgili kooperatife tahdidi olarak verilen bir taşıma yetkisinin bulunmadığı, kira sözleşmenin de 25/03/2014 tarihinde sona erdiği göz önüne alındığında S.S. … Nolu Minibüs Taşıyıcılar Kooperatifi ve S.S. … Nolu Şehiriçi Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifinin, S.S. … Nolu Minibüs Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi ile birleşmesi yönünde alınan kararın davacılara yeni bir hak kazandırmasının mümkün olmadığı kanaatine varılmıştır.
Diğer yandan, davacının kazanılmış hakka ilişkin iddiasına gelince; 10 yıllık kira sözleşmesinin bitiş tarihinin 25/03/2014 tarihi olması dikkate alındığında, sözleşmenin bittiği tarihten söz konusu 12 adet aracın Didim şehir içerisinde çalıştırılmamasının S.S. … Nolu Motorlu Taşıyıcılar Kooperatif Başkanlığı’na bildirildiği tarihe kadar fiili olarak Didim şehir içerisinde 12 adet aracın çalışmasına Aydın Büyükşehir Belediyesi’nce zımnen izin verilmiş olmasının, davacı açısından kazanılmış hak oluşturmayacağı, zira Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği’nin 29. maddesine göre kazanılmış haktan bahsedebilmek için Büyükşehir Belediyeleri dâhilinde daha önce il trafik komisyonları veya valiliklerce alınan karar veya izinlerin mevcut olması gerekir ki dava dosyasında söz konusu alınan iznin 25/03/2014 tarihinde bittiği ve süresinin de yeni bir işlemle uzatılmadığı tartışmasız olup kira sözleşmesinin bittiği tarihten … tarih ve … sayılı işlem ile söz konusu 12 adet aracın Didim şehir içerisinde çalıştırılmamasının S.S. … Nolu Motorlu Taşıyıcılar Kooperatif Başkanlığı’na bildirildiği tarihe kadar davacının araçlarının Didim Şehir içerisinde izinsiz çalışmasına zımnen izin verilmesinin kazanılmış hak oluşturmayacağı kuşkusuzdur.