Danıştay 13. Daire, Esas No: 2019/454, Karar No: 2021/479

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Madencilik Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin… tarih ve E:…, K:…sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Meram Belediye Başkanlığı’nca 02/05/2018 tarihinde gerçekleştirilen Konya ili, Meram ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın satış ihalesinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; aynı ihalenin iptali istemiyle daha önce Mahkemelerinin E:… sayılı dosyasında dava açıldığı ve davanın devam ettiği, dolayısıyla aynı ihalenin iptali istemiyle daha önce açılan dava devam ederken aynı konuda işbu davanın açıldığı anlaşıldığından, davaların taraflarının, konularının ve dava konusu işlemlerin aynı olması nedeniyle ikinci dava olan bakılan davanın derdestlik nedeniyle esasının incelenmesine hukuken imkân bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, derdestlik nedeniyle davanın incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, kararın eksik inceleme ve değerlendirme neticesinde verildiği, taşınmazın ihale yoluyla satışa çıkarılmasına ilişkin alınan kararın iptali için açılan dava ile taşınmaz satış ihalesinin iptali için açılan davanın birbirinden farklı davalar olduğu, bu davalar açısından derdestliğin söz konusu olamayacağı, ihaleye çıkarma kararına ilişkin idari işlemin iptali için açılan dava esnasında hâlihazırda yapılan bir satış ihalesi bulunmadığı, ihaleye çıkarma kararının iptali istemiyle açılan dava neticelenmeden 02/05/2018 tarihinde kapalı teklif suretiyle satış ihalesinin yapılması üzerine satış ihalesinin de iptali istemiyle işbu davanın açıldığı, davaların konularının birbirinden farklı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’UN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY:
Dairemizin E:2019/175, E:2019/203, E:2019/454 ve E:2019/464 sayılı dosyalarının birlikte incelenmesinden;
Meram Belediye Meclisi’nin … tarih ve …sayılı kararıyla, arasında ihaleye konu taşınmazın da bulunduğu bir kısım taşınmazların 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve şartnamesine göre satışlarının yapılmasına, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’na göre trampa edilmelerine; yap-işlet-devret usulünde devredilmelerine veya 10 yıla kadar kiraya verilmelerine karar verilmiştir.
… tarih ve … sayılı ihale onay belgesiyle, Konya ili, Meram ilçesi, … Mahallesi, … ada, .. parsel sayılı taşınmazın 2886 sayılı Kanun’un 35/a maddesi uyarınca kapalı teklif usulüyle satışını teminen ihaleye çıkarılmasına karar verilmiş ve davalı idare tarafından anılan taşınmazın satış ihalesi 02/05/2018 tarihinde gerçekleştirilmiştir.
Davacı şirketin 26/04/2018 tarihinde … Bölge İdare Mahkemesi Başkanlığı (Ön Bürosu) kaydına alınan dava dilekçesinde, arasında ihaleye konu taşınmazların da bulunduğu taşınmazlara ilişkin olarak yapılan imar uygulaması işlemleri ve imar planlarına karşı açılan iptal davasıyla ilgili yargı kararı beklenmeden taşınmazların ihaleye çıkarılmasının hukuka aykırı olduğu, ihalelerin yapılıp taşınmazların üçüncü kişilere satılması hâlinde, mahkemece verilecek iptal kararının sonuçsuz bırakılmasının amaçlandığı ileri sürülerek, Konya ili, Meram ilçesi, … Mahallesi, … ada, … ile … ada, … parsel sayılı taşınmazların ihaleye çıkarılmasına ilişkin kararların iptali istemiyle …. İdare Mahkemesi’nin E:… sayılı esasına kayden açılan davada, anılan Mahkeme’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, her bir taşınmaza ilişkin ihale işlemlerinin iptali istemiyle ayrı ayrı dilekçelerle dava açılmak üzere dava dilekçesinin reddine karar verilmiştir.
Bunun üzerine davacı şirket tarafından, … ada, .. parsel sayılı taşınmazın ihaleye çıkarılması kararının iptali için … İdare Mahkemesi’nin E:… sayılı esasına; … ada, … parsel sayılı taşınmazın ihaleye çıkarılması kararının iptali için ise, … İdare Mahkemesi’nin E:… sayılı esasına kayden davalar açılmıştır.
Diğer yandan, anılan taşınmazların satış ihalelerinin gerçekleştirildiği 02/05/2018 tarihinden sonra, davacı şirketin 28/05/2018 tarihinde UYAP ortamında kayda alınan dava dilekçesiyle de, 2886 sayılı Kanun’un 35. maddesi uyarınca kapalı teklif usulüyle gerçekleştirilen Konya ili, Meram ilçesi, … Mahallesi, … ada, … ile … ada, … parsel sayılı taşınmazlara ilişkin satış ihalelerinin iptali istemiyle … İdare Mahkemesi’nin E:… sayılı esasına kayden açılan davada, anılan Mahkeme’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, her bir taşınmaza ilişkin ihale işlemlerinin iptali istemiyle ayrı ayrı dilekçelerle dava açılmak üzere dava dilekçesinin reddine karar verilmiştir.
Bunun üzerine davacı şirket tarafından, … ada, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin olarak 02/05/2018 tarihinde gerçekleştirilen ihalenin iptali için … İdare Mahkemesi’nin E:… sayılı esasına; … ada, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin olarak 02/05/2018 tarihinde gerçekleştirilen ihalenin iptali için ise, …. İdare Mahkemesi’nin E:… sayılı esasına kayden davalar açılmıştır.
Bakılan dava, Konya ili, Meram ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin olarak 02/05/2018 tarihinde gerçekleştirilen ihalenin iptali istemiyle açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
1086 sayılı mülga Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 187. maddesinde, bir davanın daha önce başka bir mahkemede açılmış ve görülmekte (derdest) olduğu yolundaki usule ilişkin itirazın ilk itirazlardan olduğu; 194. maddesinde ise, derdestlik itirazının kabulü hâlinde davanın açılmamış sayılacağı belirtilmiştir.
1086 sayılı Kanun’u yürürlükten kaldıran ve 01/10/2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda ise, “derdestlik” ilk itirazlar arasında değil, dava şartlarını düzenleyen 114. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinde “Aynı davanın, daha önceden açılmış ve hâlen görülmekte olmaması” kuralına yer verilmek suretiyle doğrudan dava açma şartları arasında sayılmış; 115. maddesinde ise, mahkemenin dava şartı noksanlığını tespit etmesi hâlinde davayı usulden reddedeceği kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
6100 sayılı Kanun’un 114/1(ı) maddesinde düzenlenen derdestliğin, görülmekte olan bir dava ile aynı taraflarca, aynı sebeplere dayanarak ve aynı konuda yeni bir dava açılmasını ifade ettiği dikkate alındığında, derdestlik “davanın tekrarlanması” olarak nitelenebilir. Medeni usûlde olduğu gibi idari yargıda da, ilkinin tekrarı ikinci bir davaya bakılmasında davacının herhangi bir menfaatinin olamayacağı açıktır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda “derdestlik” müessesesi düzenlenmemiş ve 31. maddesinde, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ve onun yerine çıkarılan Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun derdestlik ile ilgili maddelerine atıfta bulunulmamış olmakla birlikte, tarafları, konusu ve sebebi aynı olan bir davanın daha önce aynı veya başka bir mahkemede açıldığının ve görülmekte olduğunun tespit edilmesi hâlinde, usul hukukunun temel kavramlarından olan derdestlik müessesesinin temelinde yatan, ilk davanın aynısı olan ikinci davanın açılmasında davacının hukukî yararı bulunmadığı olgusundan hareketle, ikinci davanın derdestlik nedeniyle incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerekmektedir.
Temyize konu … İdare Mahkemesi’nin … esasına kayden açılan davanın, … ada, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin olarak 02/05/2018 tarihinde gerçekleştirilen ihalenin; Mahkemece derdest olduğu belirtilen … İdare Mahkemesi’nin … esasına kayden açılan davanın ise, … ada, … parsel sayılı taşınmazın ihaleye çıkarılması kararının iptali istemiyle açıldığı, dolayısıyla konu itibarıyla farklı iki ayrı dava bulunduğu, her iki davanın sadece taraflarının aynı olduğu görülmektedir.
Bu itibarla, bir davanın “derdestlik” nedeniyle incelenmeksizin reddine karar verilebilmesi için gerekli olan; aynı davanın iki defa açılmış olması, birinci davanın görülmekte (derdest) olması, birinci dava ile ikinci davanın aynı dava olması şartlarının bu davada gerçekleşmediği anlaşıldığından, farklı istemle açılmış ikinci dava niteliğindeki bakılan davada, uyuşmazlığın esasının incelenmesi gerekirken, “derdestlik” nedeniyle davanın incelenmeksizin reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararında usul hükümlerine uygunluk görülmemiştir.
Öte yandan, Konya ili, Meram ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın ihaleye çıkarılmasına ilişkin kararın iptali istemiyle açılan davada, davanın reddi yolundaki … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyiz incelemesi neticesinde, Dairemizin 15/02/2021 tarih ve E:2019/203, K:2021/477 sayılı kararıyla, anılan Mahkeme kararının bozulmasına ve dava konusu işlemin iptaline kesin olarak karar verilmiştir.