Danıştay 13. Daire, Esas No: 2020/2422, Karar No: 2021/796

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Plaza Alışveriş Merkezi Turizm İnşaat Bilgisayar
Pazarlama Sanayi ve Ticaret A.Ş.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı

VEKİLLERİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Bursa ili, Osmangazi ilçesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın 47,06 m²’lik kısmının 31/12/2022 tarihine kadar kiraya verilmesine ilişkin olarak 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 45. maddesi uyarınca açık teklif usulüyle gerçekleştirilen 28/01/2020 tarihli ihalenin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; davacı şirket tarafından, maliki olduğu Bursa ili, Osmangazi ilçesi, …mahallesi, … pafta, … parsel sayılı taşınmazın, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 15 ve 16. maddeleri uyarınca bila bedel yola terki ve taşınmaza komşu olan … ve … parsel sayılı taşınmazların otopark olarak kamulaştırılması yönünde işlem tesis edilmesi talebiyle başvuru yapıldığı, kamulaştırma bedellerine karşılık şartsız bağış olarak 20/06/2008 tarihinde 341.250,00-TL ödeme yapıldığı, ödemenin maliki olduğu …parsel sayılı taşınmazdan İmar Kanunu’nun 18. maddesi uyarınca belirlenen plan zayiat oranına karşılık şartlı yardım sayılması istemiyle yapılan başvuru üzerine Osmangazi Belediye Meclisi’nin …. tarih ve … sayılı kararıyla “şartsız yardım olarak 20/06/2008 tarihinde yatırılan 341.250,00-TL’nin …1 pafta, …sayılı parselin 18. madde zayiat bedeline karşılık olarak şartlı yardım sayılmasına karar verildiği”, … ve … sayılı taşınmazların 15/07/2008 tarihinde davalı idare adına tapuda tescil edildiği, 28/01/2020 tarihinde 2886 sayılı Kanun’un 45. maddesi uyarınca açık teklif usulüyle gerçekleştirilecek ihale ile … ada … parsel (eski … ve … sayılı parseller) sayılı taşınmazda yer alan 47,06 metrekarelik alanın
aylık 1.100,00-TL + KDV tahmini bedelle 31/12/2022 tarihine kadar kiraya verileceğine ilişkin ihale ilanı yayımlanması üzerine, davacı şirket tarafından, taşınmazın şartlı bağışa konu olarak kamulaştırıldığı ve otopark alanı kullanım amacı dışında ihaleye çıkarılmasının hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bakılan davanın açıldığı,
İhalenin aylık 1.350,00-TL kira bedeli teklif eden tek katılımcı olan Yaşar Kırdar üzerinde bırakıldığı, taşınmazın kamulaştırma bedelinin, davacının maliki olduğu …parsel sayılı taşınmazdan 3194 sayılı Kanun’un 18. maddesi uyarınca yapılacak kesinti karşılığı şartlı bağış olarak ödendiği, kamulaştırılarak davalı idare mülkiyetine geçen taşınmazın kullanım şekline ilişkin olarak ise taraflar arasında bir belirleme yapılmamış olduğu, yasal altyapısı olmaksızın davacı tarafın talebiyle kamulaştırma bedelinin ödenmiş olmasının mülkiyeti davalı idareye ait olan taşınmazın ihaleye çıkarılması ve/veya belli bir kullanım amacı doğrultusunda ihale edilmesi konusunda davacıya talepte bulunma hakkı tanımayacağı, dolayısıyla söz konusu taşınmazın davalı idarece kiraya verilmesi amacıyla ihale yapılmasına yasal bir engel bulunmadığı ve ihale sürecinin usul ve yasaya uygun şekilde gerçekleştirildiği anlaşıldığından dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, ihaleye konu taşınmazın otopark olarak kamulaştırıldığı ve mülkiyetinin, otopark olarak kullanımı şartıyla davalı Belediye’ye geçtiği, kamu yararı açısından bir zorunluluğu bulunmadığı takdirde taşınmazın otopark dışında başka bir amaç ve hizmet için kiraya verilmesinin mümkün olmadığı, kamulaştırma bedelinin kesinti karşılığı şartlı bağış değil, otopark olarak kullanım amacıyla şartlı bağış olduğu, ihale ilanında, taşınmazın hangi hizmet için kiralanacağının belirtilmediği, taşınmazın yanında faaliyet gösteren bir plazası olduğu, plazanın önünün otopark olarak kullanıldığı, taşınmazın otopark haricinde kullanım durumunda bu durumdan zarar göreceği, şirket yetkilileri de dâhil olmak üzere tüm müşteri çevresinin bu otoparkı kullandığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, taşınmazın 2886 sayılı Kanun’un 45. maddesi uyarınca açık ihale usulüyle, usulüne uygun olarak yapılan ilan sonucunda kiralandığı, taşınmazın kamulaştırma sonucunda mülkiyetine geçtiği, otopark olarak kullanılmak üzere bağışlandığına dair ne Belediye kayıtlarında bir anlaşma ne de tapu kaydında bir şerh bulunduğu, 47 metrekarelik alanın bugüne kadar davacı tarafından otopark olarak kullanıldığı, ilgili mevzuat ve yönetmelik hükümlerine göre tesis edilen işlemin usul ve yasaya uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’UN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü ve Altıncı Dairelerince, 2575 sayılı Danıştay Kanunu’nun Ek 1. maddesi uyarınca birlikte yapılan toplantıda, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Davacı tarafından 13/11/2007 ve 12/12/2007 tarihlerinde davalı Belediye’ye yapılan başvurularla, sahibi bulunduğu … pafta …parsel sayılı taşınmazın imar planının plan notlarına göre taşınmazın önündeki … ve … parsel sayılı taşınmazların park olarak gösterildiği, …parsel sayılı taşınmazın imar planını alabilmeleri için plan notuna göre … ve … parsel sayılı taşınmazların kamulaştırılması gerektiği, söz konusu taşınmazların kendisi tarafından park olarak kullanılmak üzere kamulaştırma bedelinin tarafınca ödeneceğinin taahhüt edildiği belirtilmiştir.
… tarih ve … sayılı Osmangazi Belediye Meclisi kararıyla, imar planı kapsamında 8 metrelik geçiş yolu ve planda otopark olarak görülen yer masraflarının talep eden tarafından karşılanması kaydıyla 1/1000 ölçekli … ve … sayılı parsellerin otopark olarak görülen yerlerin 2006-2010 yılları arası 5 yıllık kamulaştırma programına alınmasına karar verilmiş ve karar Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı onayına sunulmuştur.
… tarih ve … sayılı Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı yazısıyla, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nda, Belediye’nin yapmakla yükümlü olduğu görev alanında kalan bir yerin kamulaştırma bedelinin yararlanacak kişi tarafından karşılanması kaydıyla o kişi adına Belediyece kamulaştırma yapılması yer almadığından söz konusu kararın onaylanmadığı davalı Belediye’ye bildirilmiştir.
… tarih ve … sayılı Osmangazi Belediye Meclisi kararıyla, 1/1000 ölçekli …İmar Planı kapsamında 8 metrelik geçiş yolu ve otopark alanında kalan … ve … parsel sayılı taşınmazların 2006-2010 yılları arası 5 yıllık kamulaştırma programına alınması uygun bulunmuştur.
… tarih ve … sayılı Osmangazi Belediye Encümeni kararıyla, … ve … parsel sayılı taşınmazlar 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 8. maddesi uyarınca satın alma usulüyle kamulaştırılarak 15/07/2008 tarihinde davalı Belediye adına “müfrez tarla” niteliğiyle tapuya tescil edilmiştir.
Söz konusu taşınmazlarda 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 22/A maddesi gereğince 31/12/2013 tarihinde yapılan yenileme sonucunda … ada … ve … parsel sayılı taşınmazlar oluşmuş olup taşınmazların niteliği tapuda “tarla” olarak kayıtlıdır.
… tarih ve … sayılı Osmangazi Belediye Encümeni kararıyla, … ada, … parsel sayılı taşınmazın 47,06 metrekarelik kısmı Fırın-Unlu Mamüller Pişirme ve Satış Yeri olarak kullanılmak üzere aylık 1.100,00.-TL+KDV muhammen bedel üzerinden 31/12/2022 tarihine kadar kiraya verilmek üzere ihaleye çıkarılmıştır.
İhaleye ilişkin ilanlar yayınlandıktan sonra 28/01/2020 tarihinde gerçekleştirilen ihale 1.350,00.-TL+KDV bedel üzerinden tek istekli üzerine bırakılarak, taşınmaz Unlu Mamüller ve Satış Yeri olarak kullanılmak üzere 28/02/2020 tarihinde kira sözleşmesi imzalanmıştır.
Kira sözleşmesinin özel şartlar bölümünde dava konusu taşınmazın “unlu mamüller satış yeri” olarak kiraya verildiği belirtilmiştir.
Bunun üzerine davacı tarafından … ada, … parsel sayılı taşınmazın 47,06 metrekarelik kısmının kiraya verilmesine ilişkin olarak gerçekleştirilen 28/01/2020 tarihli ihalenin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
Öte yandan, … tarih ve … sayılı Osmangazi Belediye Encümeni kararıyla, davacı şirket yetkilisi tarafından …sayılı parselin yola terk işlemi ve … ve … parsel sayılı taşınmazların otopark olarak kamulaştırma parasının 20/06/2008 tarihli makbuzla ödendiği ve bu nedenle plan zayiat bedelinin alınmaması yönünde talepte bulunulduğu, makbuzun şartsız yardım (bağış) olarak yapıldığı, …, şartsız bağışın encümence zayiat bedeli olarak mahsup etme yetkisi bulunmadığından söz konusu yerin Tespit Komisyonunca kıymet takdiri yapılarak ilgilisinin görüşme için encümene davet edilmesine karar verilmiş,
… tarih ve … sayılı Osmangazi Belediye Meclisi kararıyla, yatırılan 341.250,00.-TL paranın …parsel sayılı taşınmazın 18. madde zayiat bedeline karşılık olarak (şartlı yardım sayılmasının) uygun olduğuna karar verilmiştir.
Dairemizin 15/10/2020 tarihli ara kararıyla, taşınmazın kamulaştırılmasına ilişkin bedelin davacı tarafından ödenip ödenmediği, bu konuda şartlı bağış yapılıp yapılmadığının sorulmasına, taşınmaza ilişkin olarak taşınmazın kamulaştırıldığı tarihteki ve ihale tarihindeki kullanım kararlarının sorulmasına, 1/5.000 ölçekli ve 1/1.000 ölçekli imar planı onaylı paftaları, plan açıklama raporları, plan notları ile lejantların ve diğer ilgili tüm bilgi ve belgelerin istenilmesine, ihaleye çıkma kararı konusunda Belediye Meclisi/Encümeni kararı alınıp alınmadığının, ihale ilanının nerelerde hangi tarihlerde yapıldığının, muhammen bedelin tespitinin nasıl yapıldığının sorularak buna ilişkin bilgi belgelerin gönderilmesinin istenilmesine karar verilmiş,
Ara kararına verilen cevapta, ihale konusu taşınmazın Bursa Büyükşehir Belediye Meclisi’nin … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı kararları ile onaylı 1/1000 ölçekli Nilüfer Köyü İlave Uygulama İmar Planı değişikliği kapsamında “Yol alanı”nda kaldığı ve taşınmazdan BOTAŞ boru hattı geçtiği belirtilmiş, davacı şirket yetkilisi tarafından yapılan 341.250,00.-TL tutarlı “şartsız yardım-kişilerden alınan şartsız bağış” türüyle kaydedilen bağışa ilişkin … tarih ve … sayılı makbuz ile ihaleye ilişkin diğer bilgi ve belgeler dosyaya sunulmuştur.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Amaç” başlıklı 1. maddesinde, “Bu Kanun, yerleşme yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaların; plan, fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamak amacıyla düzenlenmiştir.”;
“Kapsam” başlıklı 2. maddesinde, “Belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında kalan yerlerde yapılacak planlar ile inşa edilecek resmi ve özel bütün yapılar bu Kanun hükümlerine tabidir.”;
“Genel esas” başlıklı 3. maddesinde, “Herhangi bir saha, her ölçekteki plan esaslarına, bulunduğu bölgenin şartlarına ve yönetmelik hükümlerine aykırı maksatlar için kullanılamaz.
” kuralı bulunmaktadır.
Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin “Amaç” başlıklı 1. maddesinde, “Bu Yönetmeliğin amacı; plan, fen, sağlık ve sürdürülebilir çevre şartlarına uygun yapı ve yapılaşma ile projelendirmeye ve denetime ilişkin usul ve esasları belirlemektir.”;
“Kapsam” başlıklı 2. maddesinde, “(1) Bu Yönetmelik, uygulama imar planı bulunan alanları kapsar.”;
“Dayanak” başlıklı 3. maddesinde, “Bu Yönetmelik, 03/05/1985 tarih ve 3194 sayılı İmar Kanunu ve 10/7/2018 tarih ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevlerini düzenleyen 6. kısım 3. bölüm hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.”;
“Tanımlar” başlıklı 4. maddesinde, “Bu Yönetmelikte geçen; … bb) Fırın: Unlu gıda mamulleri üretilen yerleri, … ifade eder.”;
“Fırınlar” başlıklı 46. maddesinde, “14/07/2005 tarih ve 2005/9207 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik hükümleri saklı kalmak üzere fırınlar; sanayi, küçük sanayi, organize sanayi, konut dışı çalışma alanları ile ticaret bölgelerinde yapılabilir. Katkılı pide, kebap, simit fırınları ve geleneksel tandır ocakları, zemin katı işyeri olarak kullanılabilen binalarda yapılabilir. …” kuralına yer verilmiştir.
HUKUKÎ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan kurallardan, herhangi bir sahanın her ölçekteki plan esaslarına, bulunduğu bölgenin şartlarına ve yönetmelik hükümlerine aykırı maksatlar için kullanılamayacağı; fırınların sanayi, küçük sanayi, organize sanayi, konut dışı çalışma alanları ile ticaret bölgelerinde yapılabileceği anlaşılmaktadır.
Davalı Belediye tarafından, Dairemizin 15/10/2020 tarihli ara kararına verilen cevapta, kiralanmak üzere ihaleye çıkarılan … ada … parsel sayılı taşınmazın 1/1000 ölçekli planda yol alanında kaldığı belirtilerek 1/1000 ölçekli imar planı dosyaya sunulmuş ve taşınmazın ihaleye çıkarılmasına ilişkin olarak alınan … tarih ve … sayılı Osmangazi Belediye Osmangazi Belediye Encümeni kararında taşınmazın Fırın-Unlu Mamüller Pişirme ve Satış Yeri olarak kullanılmak üzere ihaleye çıkarıldığı anlaşılmıştır.
Bu durumda, mevzuata göre herhangi bir sahanın plan esaslarına, bulunduğu bölgenin şartlarına ve yönetmelik hükümlerine aykırı amaçlar için kullanılamayacağı ve fırınların sanayi, küçük sanayi, organize sanayi, konut dışı çalışma alanları ile ticaret bölgelerinde yapılabileceği kuralına aykırı olarak, 1/1000 ölçekli imar planında yol alanında kalan taşınmazın fırın olarak kullanılmak üzere ihaleye çıkarılmasına ilişkin işlemlerde hukuka uygunluk bulunmamıştır.
Bu itibarla, taşınmazın kiralanmasına ilişkin olarak gerçekleştirilen 28/01/2020 tarihli ihalede hukuka uygunluk, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVA KONUSU İŞLEMİN İPTALİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ilk derece ve temyiz yargılama giderleri toplamı …-TL ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ….-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarın davacıya iadesine,
6. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
7. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 03/03/2021 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

(X) KARŞI OY :