Danıştay 6. Daire, Esas No: 2020/8294, Karar No: 2021/3703

KARAR DÜZELTME İSTEMİNDE
BULUNANLAR : I- (DAVALI) … Belediye Başkanlığı – …
VEKİLİ : Av. …

II- MÜDAHİLLER (DAVALI YANINDA):
1- … Otomotiv İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti.
2- … mirasçıları:
…
…
…
VEKİLLERİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : Muris … Terekesi İdare Memuru Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararının onanmasına dair Danıştay Altıncı Dairesinin 04/03/2020 tarih ve E:2019/8352, K:2020/3156 sayılı kararının; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değiik 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İli, … İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazda bulunan davacı tarafından, imar affı başvurusu yapılan taşınmaz için 2981 sayılı Kanun uyarınca tapu verilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı Kağıthane Belediye Başkanlığı Emlak ve İstimlak Müdürlüğü işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince; taşınmaz üzerindeki yapının muris … tarafından yapıldığı ve daha sonra vefat ettiği, … terekesi tarafından taşınmazın tapusunun verilmesi istemiyle davalı idareye başvuruda bulunulduğu, ayrıca taşınmazın bir kısmının … tarafından … Otomotiv San. Tic. San. ve Ltd. Şti.’ne devredildiğinin görüldüğü, bu durumda, uyuşmazlık konusu taşınmazın …’na ait olduğuna ilişkin taraflar arasında çekişme bulunmadığı, dolayısıyla uyuşmazlık konusu taşınmaza ilişkin olarak tapusunun … terekesine verilmesi gerekirken salt hisse sahiplerinin anlaşması durumunda tapularının verileceği yönünde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmiştir.
Daire kararının özeti: Davalı ile davalı yanında müdahillerin temyiz başvuruları üzerine Danıştay Altıncı Dairesince, temyize konu karar hukuk ve usule uygun bulunmuş ve kararın onanmasına karar verilmiştir.

KARAR DÜZELTME TALEP EDENİN İDDİALARI : 1- Davalı idare tarafından, uyuşmazlık konusu taşınmazın mülkiyetinin 4706 sayılı Yasa kapsamında Hazine tarafından davalı idareye devredildiği, davacı murisi … tarafından 2981 sayılı Yasa kapsamında yapılmış bir imar affı başvurusu veya adlarına düzenlenmiş herhangi bir tapu tahsis belgesinin bulunmadığı, davacı terekenin, taşınmazın terekeye devri için yapmış olduğu herhangi bir ödemesi ya da başvurusu olmadığı, davacılardan … tarafından 2002 yılında yapılan ödemenin ise, 4706 sayılı Yasa kapsamında taşınmazın Hazineden belediye adına devri için belirlenmiş bir ön ödeme niteliğinde olduğu ileri sürülerek Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın düzeltilmesi istenilmektedir.
2- Davalı idare yanında müdahiller tarafından, uyuşmazlık konusu taşınmazın hiç bir zaman muris …’na ait olmadığı, öncesinde Hazineye ait iken şimdi davalı belediyenin mülkiyetinde olduğu, taşınmaz üzerindeki muhdesatın ise taraflar arasında ihtilaflı olduğu, tapu devri talebinde bulunulan söz konusu taşınmazın 2981 sayılı Yasa kapsamında bir taşınmaz olmadığı, 4706 Yasa kapsamında bir taşınmaz olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’nun DÜŞÜNCESİ : Karar düzeltme isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

Kararın düzeltilmesi dilekçesinde ileri sürülen nedenler, 2577 sayılı Kanunun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 3622 sayılı Kanun ile değişik 54. maddesi hükmüne uygun bulunduğundan, karar düzeltme isteminin kabulü ile Danıştay Danıştay Altıncı Dairesinin 04/03/2020 tarih ve E:2019/8352, K:2020/3156 sayılı kararı kaldırılarak uyuşmazlık yeniden incelendi:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : İstanbul İli, … İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin olarak 2981 sayılı Yasa kapsamında mirasçılar adına tapu verilmesi istemiyle muris … terekesini temsilen Av. … tarafından … tarihinde davalı idareye başvuruda bulunulmuştur.
Davalı idare tarafından anılan başvuru sonrası tesis edilen 22/07/2014 tarihli işlemde; söz konusu taşınmaz üzerinde yapılan zemin+4 katlı yapının zemin katı ile 1. normal katının tarafların müşterek murisi … tarafından yapılmış olduğunun Asliye Hukuk Mahkemesince verilen karar ile tespit edildiği, bu nedenle sadece zemin ve 1. kata isabet eden hisse miktarının mirasçılar adına satış kararı alınacağından öncelikle tüm mirasçıların kimlik bilgilerinin ibrazının gerektiği, ayrıca söz konusu taşınmazın mirasçılar arasında süren tespit davasının beklenilmesi nedeniyle yaklaşık 11 yıl boyunca belediyenin mülkiyetinde bekletildiği, 4706 sayılı Kanun amacına uygun olarak ekonomiye kazandırılamadığı, verilen sürede ilgili belgelerle idareye başvuruda bulunulmaması halinde, müvekkillere düşen hisse payının genel hükümlere göre (2886 sayılı Yasa kapsamında) satışının yapılacağı hususları bildirilmiştir.
Davalı idare işlemine itirazen tereke temsilcisi Av. … tarafından yapılan … tarihli başvuruda ise, söz konusu taşınmaz üzerinde bulunan binanın son katlarının murisin ölümünden sonra yapılmış olduğunun … Asliye Hukuk Mahkemesinin E:…, K:… sayılı kararı neticesinde ortaya çıktığından bahisle, yasa gereği tapu tescil hakkının anılan Mahkeme kararı uyarınca, miras payları esas alınarak müracaatları doğrultusunda gerekli işlemlerin tamamlanması isteminde bulunulmuştur.
Kağıthane Belediye Başkanlığı Emlak İstimlak Müdürlüğünün … tarihli işlemiyle, idare tarafından yapılacak herhangi bir işlem bulunmadığından bahisle söz konusu istemin reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler Hakkındaki Kanunun tespit ve değerlendirme işlemleri başlıklı 8. maddesinde; tespit kapsamına, temel inşaatı tamamlanmış veya sömel betonları dökülmüş olmak kaydı ile hazine, belediye, il özel idarelerine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare etmekte olduğu arsa veya arazilerdeki inşaatına Kanunun 14.maddesinin (f) fıkrasındaki tarihlerden önce başlanmış mesken, kısmen işyeri ve konut olarak kullanılan veya evvelce konut olarak kullanılıp sonra işyerine çevrilen gecekondular ile imar mevzuatına, ruhsat ve eklerine aykırı tüm yapıların dahil olduğu hükme bağlanmıştır. Aynı Yasanın 10.maddesinde, bu kanun hükümlerine göre hazine, belediye, il özel idarelerine ait veya Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare ettiği arsa ve araziler üzerinde, gecekondu sahiplerince yapılmış yapıların, Kanunun 12.maddesi hükümlerine göre tespit ettirildikten sonra, kayıt maliki kamu kuruluşunca bu yerin hak sahibine tahsis edileceği ve ilgilisine “Tapu Tahsis Belgesi” verileceği, hak sahibi olmadığı halde tapu verilen kişilerin tapularının ise resen iptal edileceği öngörülmüştür.
2981 sayılı Kanunun yukarıda anılan hükümleri ile, dar gelirli vatandaşların konut sahibi olabilmelerinin sağlanması amaçlanmaktadır. Yasanın amacı, ekonomik ve sosyal nedenlerle birer çekim merkezi haline gelen kentlere akın eden vatandaşların mutlak olan barınak ihtiyaçlarının karşılanması, imar mevzuatı ve planlara uygun hale getirilebilecek yapıların belli şartlarda hukukileştirilmesidir. Yasa, en temel ihtiyaçlardan biri olan barınma ihtiyacını dahi karşılayamayacak durumdaki dar gelirli vatandaşların mağduriyetini gidererek bu durumda olanlara aileleriyle birlikte barınma olanağı sağlamak için hazine, belediye, il özel idaresi ve vakıf arazisi üzerine yapılan, barınma amacıyla ya da kısmen barınma kısmen işyeri olarak kullanılan ruhsatsız yapıların hak sahibi kabul edilen kişilere tahsis edilmesini ve tapu tahsis belgesi verilmesini hukukileştirmiştir.
Ayrıca 2981 sayılı Kanunun 8. maddesinde imar affından yararlanabilecek konutların mesken ya da kısmen işyeri kısmen konut olarak kullanılması gerektiği belirtildiğinden, gecekondu niteliğindeki yapının tek katlı konut, bitişik nizam şeklinde bir kısmı konut bir kısmı işyeri şeklinde tek katlı yapı ya da bir katı işyeri bir katı konut olarak kullanılan iki katlı yapı olarak değerlendirilmesi, en temel ihtiyaçlardan biri olan barınma ihtiyacını dahi karşılayamayacak durumdaki dar gelirli vatandaşların mağduriyetini gidererek konut sahibi olabilmelerinin sağlanması, ancak bu durumun zenginleşme aracı olarak kullanılmaması için çıkarılan Yasanın amacına uygun bir değerlendirme olacaktır.
4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 5. maddesinin 6.fıkrasında ise, “Belediye ve mücavir alan sınırları içinde olup, Bakanlıkça tespit edilen Hazineye ait taşınmazlardan, 31/12/2000 tarihinden önce üzerinde yapılanma olanlar; (Ek ibare: 23/07/2010-6009 S.K/33.md.) Hazine adına tescil tarihine bakılmaksızın öncelikle yapı sahipleri ile bunların kanuni veya akdi haleflerine satılmak ya da genel hükümlere göre değerlendirilmek üzere ilgili belediyelere bedelsiz olarak devredilir. Bu şekilde devredilen taşınmazlar, haczedilemez ve üzerinde üçüncü kişiler lehine herhangi bir sınırlı ayni hak tesis edilemez. Bu taşınmazlar belediyelerce öncelikle talepleri üzerine yapı sahipleri ile bunların kanuni veya akdi haleflerine, rayiç bedel üzerinden doğrudan satılır. (Değişik cümle: 23/07/2010-6009 S.K/33.md.) Bu suretle yapılacak satışlarda satış bedeli, en az yüzde onu peşin ödenmek üzere beş yıla kadar taksitlendirilebilir. Taksit tutarlarına kanuni faiz oranının yarısı uygulanır. Taksitle satışa esas bedel ile taksit süresi ve sayısını belirlemeye belediyeler yetkilidir.” hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden; İstanbul İli, … İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı arsa niteliğindeki 343 m² niteliğindeki taşınmaz Maliye Hazinesine kayıtlıyken, …-… varisleri adına …’nun 14/11/2002 tarihli dilekçesine istinaden, 4706 sayılı Kanunun 5. maddesine göre hak sahibine verilmek üzere 23/01/2003 tarihinde davalı idare adına tapuda devir ve tescil edildiği, Milli Emlak Müdürlüğü hesabına yatırılmak koşulu ile 4706 sayılı emanet fonunda bekletilmek üzere devir işlemlerinin gerçekleşmesi için belirlenen ön ödeme bedelinin 14/11/2002 tarihli makbuzla davalı idareye ödendiği, söz konusu parsel üzerindeki yapının …’na ait olduğu ve mirasçılar arasında ortaya çıkan anlaşmazlığın çözümü amacıyla açılan tespit davası sonucunda … Asliye Hukuk Mahkemesinin … tarih, E:…, K:… sayılı kararı ile, taşınmazda yapılan zemin+4 katlı yapının, zemin katı ile 1. normal katının tarafların müşterek murisi … tarafından yapıldığı tespit edilmiştir. Taşınmazda sonradan yapılan 2., 3. ve 4. normal katlar ise … tarafından gayrimenkul satış vaadi sözleşmesiyle … Otomotiv İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.’ye devredilmiştir. Söz konusu kişi ve şirket tarafından mülkiyetin tespiti istemiyle açılan davada ise, zemin ve 1. katın dışındaki diğer katların da kök muris …’nun ölümünden sonra tüm mirasçılarının katkısıyla yapıldığı, davacı …’nun binanın diğer katlarının kendisi tarafından yapıldığı iddiasının gerçeği yansıtmadığı sonucuna ulaşıldığı ve kök muris mirasçılarının tamamının yapılan bina üzerinde hak sahibi oldukları gerekçesiyle davanın reddi yolunda karar verilmiş (… Asliye Hukuk Mahkemesinin E:…, K:… sayılı kararı) ve anılan karar kesinleşmiştir. Bunun yanında, davalı idarenin savunma dilekçesi ekinde, … oğlu … ile … adına düzenlenmiş … tarihli iki adet imar affı başvuru formu ve 2.000 TL’lik banka dekontu fotokopileri sunulmuş, söz konusu başvuru formlarının taşınmaz üzerindeki yapının özellikleri bölümünde 5 kat, 5 daire, konut, işyeri, kullanım amacı bölümünde dükkan olarak yazılı olduğu, temyiz dilekçesi ekinde sunulan ve davalı idare elemanlarınca düzenlenen … tarihli bina tespit raporunda ise, söz konusu … ada, … parsel sayılı taşınmazda, (… Sok. No:… adresinde) bulunan 5 katlı binanın çift cepheli olduğu, zemin katta 4 dükkan, 1., 2., 3. ve 4. katlarda ikişer işyeri olmak üzere toplam 12 adet bağımsız bölüm/işyeri olduğu tespitlerine yer verildiği görülmüştür.
Uyuşmazlıkta, 2981 sayılı Yasa kapsamında mirasçılar adına tapu verilmesi istemine konu … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan 5 katlı, 12 bağımsız bölümden oluşan işyeri niteliğindeki binanın gecekondu olarak nitelendirilmesinin mümkün olmadığı, 2981 sayılı Kanunun amacının, en temel ihtiyaçlarından biri olan barınma ihtiyacını dahi karşılayamayacak durumdaki dar gelirli vatandaşların mağduriyetini gidererek bu durumda olanlara aileleriyle birlikte barınma imkanı sağlamak olduğundan, anılan Kanun hükümlerinden yararlanması imkanının bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu durumda, dava konusu işlemde hukuka aykırılık, işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet görülmemiştir.