Danıştay 10. Daire, Esas No: 2017/3111, Karar No: 2021/6552

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR): 1- … Bakanlığı / ANKARA
(Mülga … Bakanlığı)
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …
2- … Valiliği
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, davalı idareler tarafından temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, 2009 ve 2010 yıllarında Eskişehir ilinde yapılan aspir destekleme prim ödemelerinden haksız şekilde yararlandığından bahisle yersiz ödenen tutarın geri istenilmesine ilişkin Eskişehir Valiliği İl Tahkim Komisyonu’nun … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince; Danıştay Onuncu Dairesinin 10/12/2014 tarih ve E:2014/1524, K:2014/7585 sayılı eksik inceleme nedeniyle bozma kararına uyularak, dava konusu işlemin sebep unsuru olan eylemin, aynı zamanda suç olduğu iddiasıyla davacı ve diğer çiftçiler hakkında yapılan ihbar üzerine … Cumhuriyet Başsavcılığınca yürütülen soruşturma sonucunda, anılan kişiler ile ilgili olarak … Ağır Ceza Mahkemesinin … sayılı esasına kayıtlı dosyasında yapılan yargılama neticesinde … tarih ve K:… sayılı karar ile davacının kamu kurum ve kuruluşlarının zararına dolandırıcılık suçunun sabit görülmediği gerekçesiyle verilen beraat kararının hukuki gerekçesinin suçun sabit olmamasına dayanması sebebiyle idari yargı açısından bağlayıcı olduğu ve davacının aspir destekleme ödemelerinden haksız şekilde faydalandığının başkaca somut bilgi ve belgelerle ortaya konulamadığı anlaşıldığından tesis edilen işlemin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENLERİN_İDDİALARI : Davalı Bakanlık tarafından, dosyaya sunulan Soruşturma Raporu ile davacının haksız destekleme ödemesi aldığının tespit edildiği, mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı Valilik tarafından, yarısından fazlası fiziken ekilemez bir alanda üretim yapıldığının beyan edildiği, beyan edilen alanlarda ekim yapıldığına ilişkin olarak düzenlenen tutanakların ekim yapılan alanın fiilen görülmeden düzenlendiğinin ilgililerce belirtildiği, … Ticaret Borsasında fiili bir alım satım gerçekleştirilmediği, müstahsil makbuzlarının gerçeği yansıtmadığı, beyan edilen alanlara ilişkin üretim verilerinin istatistiksel olarak mümkün olmadığı, bu nedenle mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY_TETKİK_HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Dosyanın incelenmesinden, davacının 2009 ve 2010 yıllarında Eskişehir ili, … ilçesi, … köyünde bulunan taşınmazlar üzerinde aspir tarımı gerçekleştirdiği, Sivrihisar İlçe Tarım Komisyonu tarafından 2009 ve 2010 yılı için sulu tarımda dekar başına 350 kg, susuz tarımda ise 175 kg karşılığı üretime destek verileceğinin belirtildiği, davacı tarafından 2009 yılı için 112.762,65 kg ürün elde edildiği beyan edilerek destekleme ödemesinden yararlanıldığı, 2010 yılı için desteklemeye esas ürün miktarının 490.000 kg olduğu, bunun üzerine üreticilerin desteklemeye esas aspir ortalama verimleriyle İlçe Komisyon kararlarında alınan ortalama verimlerin aynı olmasından ve maksimum üretim miktarları üzerinden yararlandırılmasından şüphelenilerek kamu zararı oluşabileceği düşüncesiyle başlatılan soruşturma sonucunda, Sivrihisar ilçesinin aspir ortalama verimi ile komşu ilçedeki aspir ortalama veriminin paralellik göstermediği, Sivrihisar İlçe Komisyonu tarafından sulu arazide 350 kg/da, kuru arazide 175 kg/da olarak belirlenen rakamların gerçekçi bulunmadığı, son beş yılda düşen yağış miktarına göre sulu arazide 220 kg/da, kuru arazide 100 kg/da üzerinden destekleme ödemesinin yeniden hesaplanması gerektiği belirtilerek 2009 yılı için ödenen 28.190,66 TL’nden ödenmesi gereken 10.244,85 TL’nin mahsubu sonucu kalan 17.945,81 TL aspir ürünü destekleme primi ile 60,00 TL mazot ve gübre desteğinin yasal faiziyle birlikte geri alınması gerektiği, 2010 yılı için yeniden hesaplanan 1.687,82 TL aspir destekleme priminin ise davacıya ödenmemesi ve 2009 yılı için haksız aldığı destekleme primine mahsup edilmesi yolunda Eskişehir İl Tahkim Komisyonu tarafından … tarih ve … sayılı işlemin tesis edildiği, anılan işlemin iptali istemiyle de bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 5488 sayılı Tarım Kanunu’nun 23. maddesinde, “Haksız yere yapılan destekleme ödemeleri, ödeme tarihinden itibaren 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen gecikme zammı oranları dikkate alınarak hesaplanan kanunî faizi ile birlikte geri alınır. Haksız ödemenin yapılmasında ödemeyi sağlayan, belge veya belgeleri düzenleyen gerçek ve tüzel kişiler, geri alınacak tutarların tahsilinde müştereken sorumlu tutulurlar.
Bu Kanunla belirlenen destekleme ödemelerinden, idarî hata sonucu düzenlenen belgelerle yapılan ödemeler hariç, haksız yere yararlandığı tespit edilen üreticiler, beş yıl süreyle hiçbir destekleme programından yararlandırılmazlar.” hükmüne yer verilmiştir.
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan Çiftçi Kayıt Sistemi Yönetmeliği’nin 6. maddesinin 3. fıkrasında, “Çiftçiler ÇKS’ye başvuru sırasında tarımsal faaliyette bulundukları tarım arazileri ile başvuruda bulunduğu üretim yılı içinde herhangi bir üretim ya da üretim gayesiyle toprak işlemesi yapılmamış olan tarım arazilerinin tamamının beyan edilmesinden ve başvuruları sırasında teslim ettikleri belgelerdeki bilgilerin doğru olmasından sorumludurlar.” kuralına; 8. maddesinde ise, “Tahkim komisyonları, bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanması sırasında ortaya çıkan ihtilaflı konuları çözmeye ve karar almaya yetkilidir. İl tahkim komisyonları; merkez ilçede, ilçe tahkim komisyonlarının görevlerini de yapar.
Komisyonlar; …
d) Gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar hakkında gerekli hukukî işlemlerin yapılması için karar alır ve ilgili mercilerce uygulanması yönünde girişimde bulunur.” kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden, davacı ve diğer ilgililer hakkında açılan ceza davasında yapılan yargılama sonucunda … Ağır Ceza Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, dava dosyasında bulunan delillerin ceza vermeye yeterli olmadığı gerekçesiyle sanıkların ayrı ayrı beraatlerine karar verildiği, buna karşın dosya içinde yer alan bilirkişi raporunda, yapıldığı iddia edilen ekimin gerçeği yansıtmadığının ifade edildiği anlaşılmaktadır.
Öte yandan, ceza yargılamasının sanıkları arasında yer alan ve tarım destekleme primi ödenmesi sırasında düzenlemiş oldukları tespit tutanağı esas alınan kamu görevlilerinin ifadelerinde, “arazi tespitlerinde her parselin başına gidilerek tespit yapılmadığının, beyan edilen arazilerin sulu veya kuru olduğu konusunda bir inceleme yapılmadığının, üretici beyanlarının doğru kabul edilerek arazi tespit tutanaklarının düzenlendiğinin, diğer yandan bu tespitler yapılırken tutanaklarda imza ve mührü olan köy muhtarı ve beyanda bulunan üreticilerin yanlarında bulunmadığının” beyan edildiği dikkate alındığında destekleme ödemesine esas teşkil eden arazi tespit tutanaklarının gerçeği yansıtmadığı anlaşılmaktadır.
Buna göre, davacının üretim yaptığını beyan ettiği tarlaların tarıma elverişli olmadığının konunun uzmanları tarafından GPS ölçümleri ve fotoğraflarıyla tespit edildiği, destekleme ödemesine esas teşkil eden tarla tespit tutanaklarının tutanağı düzenleyen teknisyenlerin ifadelerine göre gerçeği yansıtmadığı, alım-satım beyannamelerini düzenleyen Haymana Ticaret Borsası tarafından verilen cevapta aspir ürününün fiilen görülmediği ve beyana dayalı tescil yapıldığının ifade edildiği, bu durumda usulüne uygun aspir üretimi yapılmadan düzenlenen müstahsil makbuzlarında belirtilen ürün miktarlarının gerçekçi olmadığı dikkate alındığında, davacıya 2009 ve 2010 yıllarında aspir ürünü yetiştiriciliği için yapılan destekleme ödemelerinin işleme konu kısmının yersiz olduğu kanaatine ulaşıldığından, söz konusu yıllarda yersiz olarak yapılan destekleme tutarlarının geri istenilmesi yönündeki dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, davanın reddi gerekirken, işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.