Danıştay 13. Daire, Esas No: 2021/1057, Karar No: 2021/2815

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Enerji A.Ş.
(Eski Unvan: … Akaryakıt Enerji Dağıtım A. Ş.)
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Dağıtıcı lisansı sahibi olan … Akaryakıt Enerji Dağıtım A.Ş.’nin davacı şirkete devrolunmak suretiyle tüzel kişiliğinin sona erdiğinden bahisle Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 17. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca dağıtıcı lisansının sona erdirilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dağıtıcı lisansı sahibi olan … Akaryakıt Enerji Dağıtım A.Ş.’nin 07/06/2019 tarih ve 9843 sayılı Ticaret Sicili Gazetesinde tüm aktif ve pasifleri ile davacı “… Enerji Anonim Şirketi”ne devredildiğinin ilan edildiği, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun özel hukuk tüzel kişilerinin Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tâbi olacağını vurguladıktan sonra, tadil ve sona ermeye ilişkin hükümlerin Yönetmelikle düzenleneceğine atıf yaptığı, Türk Ticaret Kanunu’nun şirket birleşmesine ilişkin genel hükümleri ve uyuşmazlığa konu olayın birlikte değerlendirilmesinden, “… Enerji Anonim Şirketi”nin birleşme neticesinde “… Akaryakıt Enerji Dağıtım Anonim Şirketi”nin külli halefi olduğu ve bu şirketin bütün hak ve borçlarının davacı şirkete intikal ettiği açık olduğundan, devralan … Enerji Anonim Şirketi’nin, … Akaryakıt Enerji Dağıtım Anonim Şirketi’ne ait dağıtıcı lisansının verdiği bütün hakları kullanabileceğinin kabulü gerektiği, davacı şirketin birleşme öncesinde durumu bildirdiği, birleşmeyi müteakip tadil başvurusunda bulunduğu da göz önüne alındığında, anılan şirketin dağıtıcı lisansının sona erdirilmesine ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nce; dağıtıcı lisansı sahibi … Akaryakıt Enerji Dağıtım A.Ş.’nin birleşme nedeniyle infisah ettiğinin 30/05/2019 tarihli Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edildiği, dolayısıyla tüzel kişiliğinin bir başka şirketle birleşmesi nedeniyle sona erdiği, bu durumda, işlem tarihinde yürürlükte bulunan Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 5. maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “lisansların hiçbir surette devredilemeyeceği” ve 17. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde yer alan “lisansların; birleşme ve devralmalar da dahil olmak üzere lisans sahibinin tüzel kişiliğinin sona ermesi halinde sona erdirileceği” yolundaki açık hükümler gereğince lisansların hiçbir surette devredilemeyeceği, dolayısıyla dağıtıcı lisansı sahibi olan anılan şirketin 25/04/2019 tarihinde dağıtıcı lisansı bulunmayan … Enerji A.Ş. unvanlı firma ile birleşmesi nedeniyle tüzel kişiliğinin sona ermiş olduğu anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, davalı idarenin istinaf başvurusunun kabulü ile … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın kaldırılmasına ve esastan incelenen davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, işlem tarihinde yürürlükte bulunan Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 17. maddesinde şirket birleşmesi hâlinde lisansın sona erdirileceğine ilişkin bir düzenlemenin bulunmadığı, anılan maddede yapılan değişikliğin geçmişe yürütülerek kendilerine uygulanmasının mümkün olmadığı, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda bir şirketin diğerini devralmasının “devralma şeklinde birleşme” olarak ifade edildiği, birleşmeyle devralan şirketin devrolunan şirketin malvarlığını bir bütün olarak devralacağı, infisah sonucunda kanundan kaynaklanan bir zorunluluk olarak devrolunan şirketin sahip olduğu tüm hak ve borçların külli halefiyet yoluyla devralan şirkete geçeceğinin hüküm altına alındığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Dağıtıcı lisansı sahibi … Akaryakıt Enerji Dağıtım A.Ş. tarafından 13/05/2019 tarihli yazıyla davalı idareye başvuru yapılarak … Enerji A.Ş. ile tüm aktif ve pasifleriyle birlikte birleşmek istendiği bildirilmiş, 30/05/2019 tarih ve 9840 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde, devrolunan … A.Ş.’nin birleşme nedeniyle infisah ettiği tescil edilmiştir.
Diğer taraftan, Kilis Ticaret Sicili Müdürlüğünden alınan … A.Ş.’nin davacı şirkete devredildiğine ilişkin yazı ve İstanbul Ticaret Sicili Müdürlüğünden alınan devrolunan … A.Ş.’nin birleşme nedeniyle infisah ettiğine dair yazı eklenmek suretiyle şirket birleşmesine ilişkin gerekli tadil işleminin yapılması davalı idareden … tarih ve … sayılı, … tarih ve … sayılı yazılarla talep edilmiş, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı’nın … tarih ve … sayılı işlemiyle “İlgili mevzuatımızda şirket birleşmesine ilişkin tadil söz konusu olmayıp tadil başvurunuz ekte iade edilmektedir.” cevabı verilerek talep reddedilmiş; … tarih ve … sayılı Kurul kararıyla da, … Akaryakıt Enerji Dağıtım A.Ş.’nin tüzel kişiliğinin sona erdiğinden bahisle Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 17. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca dağıtıcı lisansının sona erdirilmesine karar verilmiştir.
Anılan Kurul kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun “Lisansların tâbi olacağı usul ve esaslar” başlıklı 3.maddesinde, petrol ile ilgili; rafinaj, işleme, madeni yağ üretimi, depolama, iletim, serbest kullanıcı ve ihrakiye faaliyetlerinin yapılması ve bu amaçla tesis kurulması ve/veya işletilmesi, akaryakıt dağıtımı, taşıması ve bayilik faaliyetlerinin yapılması için lisans alınmasının zorunlu olduğu; lisansların verilmesi, güncelleştirilmesi, geçici olarak durdurulması veya iptaline ilişkin işlemlerin Kurumca yapılacağı; lisans kapsamındaki faaliyetlerde bulunacak özel hukuk tüzel kişilerinin 29/06/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tâbi olduğu, lisansta yer alan hususlarda değişiklik yapılmasını gerektirecek faaliyetlerin, Kurumca onaylanıp lisansa işlenmedikçe yapılamayacağı, lisanslar ile ilgili olarak; başvuru, değerlendirme, lisans verme, lisans süresi, tadili, bedeli ile sona ermesi ve süre uzatma işlemlerine ait usul ve esasların Kurumca çıkarılacak yönetmeliklerle düzenleneceği kurala bağlanmıştır.
“Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin (Yönetmelik) “Lisans” başlıklı 5. maddesinde, (1) Lisans, bir gerçek veya tüzel kişinin piyasada faaliyet gösterebilmek için Kurumdan almak zorunda olduğu izin belgesidir. (2) Her bir piyasa faaliyeti ve piyasa faaliyeti yürütülen her bir tesis için ayrı lisans alınır. Lisanslarda, lisans kapsamında yer alması halinde tesise özgü hükümlere yer verilir. (3) Lisanslar hiçbir surette devredilemez…”; “Lisans Tadili” başlıklı 15. maddesinde, “(1) Lisanslar; lisans sahibinin talebi veya Kurumca resen tadil edilebilir. (…)
(2) Lisans sahibinin talebi ile yapılan lisans tadili serbest rekabet koşullarını bozucu hükümler içeremez. (…) Başvuru sırasında gerçek veya tüzel kişilerden istenen bilgi ve belgelerin ilgili mevzuata uygun olup olmadığı hakkındaki değerlendirme, bilgi ve belgelerin Kuruma sunulmasını izleyen on iş günü içerisinde tamamlanır. Tadil başvurusunun ilgili mevzuata uygun yapılmadığının tespiti halinde, söz konusu eksikliklerin on iş günü içerisinde giderilmesi gerektiği, aksi takdirde başvurunun yapılmamış sayılacağı ve başvurunun iade edileceği başvuru sahibine bildirilir. Söz konusu süre içerisinde de eksiklikler giderilmediği takdirde başvuru yapılmamış sayılır ve başvuru iade edilir. (3) Lisans sahibinin, lisans tadilinden doğacak yeni ve/veya ilave yükümlülükleri yerine getirebilmesi için belirli bir süreye ihtiyaç duyması halinde bu süre Kurul kararı ile belirlenir ve tadil edilen lisanslarda yer alır. (4) Lisans tadilleri Kurul kararı ile sonuçlandırılır. Ancak Kurul, lisans tadillerine ilişkin yetkilerinin bir kısmını veya tamamını Başkanlığa veya Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığına devredebilir.(…)”; işlem tarihinde yürürlükte olan “Lisansların Sona Ermesi ve İptali” başlıklı 17. maddesinde, “Taşıma, bayilik ve serbest kullanıcı lisansları aşağıdaki hâllerde Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığınca, diğer lisanslar ise Kurul kararıyla sona erdirilir: a) Lisans sahibinin iflasına karar verilmesi halinde, b) Lisans sahibinin tüzel kişiliğinin sona ermesi hâlinde…” kuralları yer almıştır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 136. maddesinde, “(1) Şirketler; a) Bir şirketin diğerini devralması, teknik terimle “devralma şeklinde birleşme” veya b) Yeni bir şirket içinde bir araya gelmeleri, teknik terimle “yeni kuruluş şeklinde birleşme”, yoluyla birleşebilirler. (2) 136 ilâ 158 inci maddelerin uygulamasında, kabul eden şirket “devralan”, katılan şirket “devrolunan” diye adlandırılır. (3) Birleşme, devrolunan şirketin malvarlığı karşılığında, bir değişim oranına göre devralan şirketin paylarının, devrolunan şirketin ortaklarınca kendiliğinden iktisap edilmesiyle gerçekleşir. Birleşme sözleşmesi 141 inci maddenin ikinci fıkrası anlamında ayrılma akçesini de öngörebilir. (4) Birleşmeyle, devralan şirket devrolunan şirketin malvarlığını bir bütün hâlinde devralır. Birleşmeyle devrolunan şirket sona erer ve ticaret sicilinden silinir.”; “Ticaret siciline tescil” başlıklı 152. maddesinde, (1) Birleşmeye katılan şirketler tarafından birleşme kararı alınır alınmaz, yönetim organları, birleşmenin tescili için ticaret siciline başvurur. (2) Devralan şirket, birleşmenin gereği olarak sermayesini artırmışsa, ek olarak esas sözleşme değişiklikleri de ticaret siciline sunulur. (3) Devrolunan şirket, birleşmenin ticaret siciline tescili ile infisah eder.”; “Hukuki sonuçlar” başlıklı 153. maddesinde ise, (1) Birleşme, birleşmenin ticaret siciline tescili ile geçerlilik kazanır. Tescil anında, devrolunan şirketin bütün aktif ve pasifi kendiliğinden devralan şirkete geçer. (…)” kurallarına yer verilmiştir.
6102 sayılı Kanun’un 529. maddesinde anonim şirketlerin sona erme sebeplerinin neler olduğu belirtilmiş; 533. maddesinde ise, sona eren şirketin tasfiye hâline gireceği, kanundaki istisnaların ise saklı olduğu kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan kuralların incelenmesinden, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nda, şirket birleşmesi hâlinde lisansların sona erdirileceğine ilişkin açık bir düzenlemenin bulunmadığı, Yönetmeliğin işlem tarihinde yürürlükte bulunan 17. maddesinde, lisans sahibinin tüzel kişiliğinin sona ermesi hâlinde lisansının sona erdirileceğinin kurala bağlandığı açıktır.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda yer alan birleşmeye ilişkin kurallar incelendiğinde ise, ticaret şirketlerinde bir yapı değişikliği türü olan birleşmenin, birden fazla şirketin, akdolunan birleşme sözleşmesine istinaden, birleşmeye katılan bir şirket bünyesinde veya yeni kurulan bir şirket bünyesinde bir araya gelmelerini ve yeni kurulan veya bünyesinde birleşilen şirket dışında kalan şirket ya da şirketlerin tasfiyesiz olarak sona ermesi sonucunu doğuran bir hukuki müessese olduğu; birleşmeyle, devralan şirketin, devrolunan şirketin mal varlığını (alacak, borç, taşınır, taşınmaz vs.) bir bütün hâlinde devralacağı, dolayısıyla birleşmenin, devrolunan şirket açısından tasfiyesiz sona erme hâli oluşturduğu, birleşme neticesinde, kural olarak, ortakların, ortaklık haklarının da devam edeceği, birleşmenin temel ilkelerinden birinin, ortaklığın devamı ilkesi olduğu, yani devrolunan şirketin ortaklarının -kural olarak- birleşme neticesinde devralan şirketin ortağı hâline geleceği (153/2) anlaşılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, dağıtıcı lisans sahibi … A.Ş.’nin davacı şirket ile birleşeceği belirtilerek davalı idareye dağıtıcı lisansının tadil edilmesi hususunda yapılan başvuruların, Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı’nca reddedildiği, daha sonra alınan Kurul kararıyla da, şirket birleşmesi sonucu … A.Ş.’nin tüzel kişiliğinin sona erdiğinden bahisle dağıtıcı lisansının sona erdirildiği görülmektedir.
Tüm bu hususlar bir arada değerlendirildiğinde, her ne kadar dağıtıcı lisansı sahibi … A.Ş.’nin davacı şirket ile birleşmesi sonucunda tüzel kişiliği sona ermiş ise de, şirketin tasfiye hâline girmediği, adı geçen şirketin davacı şirketle birleşmesi üzerine dağıtıcı lisansının tadil edilmesi hususunda başvuruda bulunduğu, bu itibarla, Yönetmeliğin 17. maddesinde yer alan “tüzel kişiliğin sona ermesi hâlinde lisansın sona erdirileceğine” dair kuralın somut olayda uygulanma imkânının bulunmadığı dikkate alındığında, dağıtıcı lisansı sahibi … A.Ş.’yi bir bütün olarak devralan davacı şirketin dağıtıcı lisansına sahip olmak için gerekli şartları haiz olup olmadığı hususu incelenmek suretiyle işlem tesis edilmesi gerekirken; devrolan … A.Ş.’nin tüzel kişiliğinin sona erdiğinden bahisle lisansının sona erdirilmesine ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka uygunluk görülmemiştir.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak esastan incelenen davanın reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukukî isabet bulunmamaktadır.