Danıştay 6. Daire, Esas No: 2019/15552, Karar No: 2021/12917

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : …Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …Hafriyat İnşaat Nakliyat Makina Otomotiv Tekstil Turizm Tic. ve San. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirkete, 2872 sayılı Çevre Kanunu ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin ihlal edildiğinden bahisle aynı Kanunun 20. maddesinin (r) bendi ve 23. maddesi uyarınca (idari para cezası bir kat arttırılmak suretiyle) 305.850,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin …tarih ve …sayılı Bursa Büyükşehir Belediye Encümeni kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesince verilen …tarih ve E:…, K:…, sayılı kararda; dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesince verilen kararda; dava konusu idari para cezasının 2872 sayılı Çevre Kanununun 23. maddesi uyarınca tekerrür hükmü uygulanmak suretiyle tesis edildiği, tekerrüre dayanak alınan …tarih ve …sayılı idari işleme karşı açılan davada, …İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararı ile dava konusu işlemin iptaline karar verildiği, karara karşı yapılan istinaf başvurusunun da …Bölge İdare Mahkemesi …Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararı ile reddedildiği belirtilerek, dayanağı durumundaki işlem yargı kararı ile iptal edilmiş olduğundan dava konusu işlemin de hukuki geçerliliğinin kalmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 4. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun kabulüne, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : İstinaf incelemesi sonucu verilen kararın hukuka aykırı olduğu, tekerrüre esas teşkil eden ilk ihlale ilişkin Encümen Kararının iptal edilmiş olmasının, dava konusu işlemin tamamını sakatlamadığı, sadece tekerrüre esas alınan bir kat arttırım uygulamasının iptaline karar verilerek, esas eylem hakkında inceleme yapılarak karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : …Bölge İdare Mahkemesi …Dava Dairesinin kararının hukuk ve usule uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden gelen şikayet yazısına istinaden yapılan denetimde, Mudanya İlçesi, …Mahallesinde bulunan, 1/100.000 ‘lik planda tarım alanı olarak olarak belirlenen, …parsel sayılı taşınmaza hafriyat atıkları ile dolgu yapıldığı tespit edilmiş, ancak bölgede yapılan denetimde döküm yapan kişi yada kişilerin tespit edilememesi nedeniyle, Hafriyat Yönetim Sisteminden geçmişe dönük olarak, damper hareketleri incelemesinden davacı şirkete ait Hafriyat Toprağı İnşaat/Yıkıntı Atıkları Taşıma İzin Belgesi bulunan …ve …plakalı araçlar ile …parsel sayılı taşınmaz üzerine izinsiz hafriyat dökümü yapıldığı hususunun 08/11/2017 tarihli çevre denetim tutanağı ile tespit edilmesi üzerine, Bursa Büyükşehir Belediye Encümeninin …tarihli, …sayılı işlemi ile davacı şirkete 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (r) bendi ve 23. maddesi uyarınca 305.850,00-TL idari para cezası verilmesi üzerine bakılmakta olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanununun ”Tanımlar” başlıklı 2. maddesinde; ”Atık: Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü maddeyi” ifade edeceği, ”Kirletme yasağı” başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında; ”Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.”; ”İdari nitelikli para cezaları” başlıklı 20. maddesinin ”r” bendinde de; ”Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.”; aynı maddenin 2. fıkrasında ise; “Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir.”, hükümlerine, 23. maddesinde ise “Bu Kanunda belirtilen idarî para cezaları, bu cezaların verilmesini gerektiren fiillerin işlenmesinden itibaren üç yıl içinde birinci tekrarında bir kat, ikinci ve müteakip tekrarında iki kat artırılarak verilir.” hükmüne yer verilmiş bulunmaktadır.
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 8. maddesinde; İl belediye mücavir alanı içerisinde il ve ilçe belediyelerinin, büyük şehirlerde büyükşehir belediyelerinin, büyükşehir belediyeleri dışında ise ilçe belediyelerinin, hafriyat toprağı, inşaat/yıkıntı atıkları ile doğal afet atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili yönetim planı hazırlamakla; hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı faaliyetlerini denetlemekle; belediye sınırları içindeki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri ile depolama sahalarına izin vermek ve gerektiğinde bu izni iptal etmekle, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri sahaları ile depolama sahalarını belirlemek, kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle yükümlü oldukları, 13. maddesinde; hafriyat toprağı ile inşaat yıkıntı atıklarının üretici ve taşıyanları tarafından belediyelerin veya mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin verdiği geri kazanım ve depolama tesisleri dışında, denizlere, göllere, akarsulara veya herhangi bir yere dökülmesi ve dolgu yapılmasının yasak olduğu, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşların bu atıkların üretilmesinden önce ilgili belediyeye/ mahallin en büyük mülki amirlerine başvurarak gerekli izinleri almak, atıklarını bu yönetmeliklerde belirtilen usul ve esaslara göre bu mercilerin göstereceği geri kazanım/depolama sahasına taşınmasını sağlamakla yükümlü oldukları hüküm altına alınmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
2872 sayılı Çevre Kanunuyla çevrenin korunması, iyileştirilmesi ve kirliliğinin önlenmesi amacıyla uyulması gereken kurallar belirlenmiş ve bu kurallara uymayanlara ise 20. maddesiyle her bir fiile uygulanacak idari yaptırımlar, 23. maddesiyle de yaptırıma konu fiillerin tekerrürü halinde cezanın arttırımına ilişkin uygulanacak kurallar belirlenmiştir. Bu kurallara göre, idareler öncelikle idari yaptırıma konu fiilin işlenip işlenmediğini belirleyip, işlenmiş ise muhatabın özel veya tüzel kişi olmasına göre fiilin karşılığı olan idari yaptırıma karar verdikten sonra, ilgili kişi daha önce aynı fiili 3 yıllık süre içerisinde birinci kez işlemesi durumunda bir kat ve birden çok kez tekrar etmiş ise iki kat artırmak suretiyle idari para cezasını uygulayacaktır. Dolayısıyla fiilin tekerrürü halinde ilgililer hakkında tesis edilen işlem; idari yaptırım kararı ve tekerrür hükümlerinin uygulanması şeklinde iki aşamadan oluşmaktadır. Bu nitelikteki idari para cezalarının dava konusu yapılması halinde yargı mercilerince öncelikle isnat edilen fiilin işlenip işlenmediğinin tespit edilerek Kanunun 20. maddesinde belirlenen idari yaptırımın uygulanmasının yerinde olup olmadığına karar verildikten sonra ayrıca tekerrür hükümlerinin uygulanmasının hukuka uygun olup olmadığı hakkında da karar verilmesi gerekmektedir.
Dava dosyasının incelenmesinden, …parsel sayılı taşınmaza yapıldığı tespit edilen hafriyat atığı dolgusunun, Hafriyat Yönetim Sisteminin geçmişe dönük incelenmesinden, davacı şirkete ait Hafriyat Toprağı İnşaat/Yıkıntı Atıkları Taşıma İzin Belgesi bulunan …ve …plakalı araçlar ile yapıldığının 08/11/2017 tarihli çevre denetim tutanağı ile tespit edilmesi üzerine, 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca dava konusu idari para cezasının verildiği, davacı şirketin daha önceki eylemi nedeniyle de 2872 sayılı Çevre Kanununun 23. maddesi uyarınca tekerrür hükümleri uygulanmak suretiyle para cezasının, bir kat arttırılmak suretiyle uygulandığı anlaşılmaktadır.
Öte yandan; dava konusu idari para cezasının, 2872 sayılı Çevre Kanununun 23. maddesinde yer alan tekerrür hükmü uygulanmak suretiyle arttırılmasına neden olan …tarih ve …sayılı ilk idari işlemin iptali istemiyle açılan davada; …İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararı ile işlemin iptaline karar verildiği, bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun …Bölge İdare Mahkemesi …Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararı ile reddedildiği, söz konusu kararın temyizi istemiyle yapılan başvurunun da Dairemizin 23/11/2021 tarihli, E:2019/14194, K:2021/12918 sayılı kararıyla reddedilerek, …Bölge İdare Mahkemesi …Dava Dairesi kararının onandığı görülmektedir.
Bu durumda; 08/11/2017 tarihli çevre denetim tutanağına konu olan eylemi ile hafriyat toprağı ve inşaat yıkıntı atıklarını, izin verilen yerler dışındaki alana döktüğü gerekçesi ile davacı şirkete 2872 sayılı Kanunun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca idari para cezası verilmesinde hukuka aykırılık bulunup bulunmadığı hususunun yargısal incelemesinin yapılması gerekmekte olup; davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun kabulüyle, tekerrüre esas önceki para cezasının iptal edildiği gerekçesi ile dava konusu işlemin tamamının iptali yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile anılan kararının kaldırılarak yukarıda özetlenen gerekçeyle dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 23/11/2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.