Danıştay 8. Daire, Esas No: 2021/4811, Karar No: 2022/1142

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av.…
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:… , K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı Aydın Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, 6360 sayılı Kanun uyarınca büyükşehir ilçe belediyesine dönüşen Kuşadası Belediyesi bünyesinde itfaiye hizmetlerinde çalışmakta iken, kendilerine devredilen personelin, geçmiş dönem SGK borç tutarı toplam olan 2.020.943,87 TL’nin ve garaj işyeri SGK borcu niteliğindeki 8.755,25 TL’nin kendilerine devrine dair … gün ve … sayılı Aydın Valiliği Devir-Tasfiye Komisyon kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı karar ile; 6360 sayılı Kanunun geçici 1. maddesinin 8. fıkrasında, büyükşehir ilçe belediyesi olan belediyelerce yürütülen su, kanalizasyon, katı atık depolama ve bertaraf, ulaşım, her çeşit yolcu ve yük terminalleri, toptancı halleri, mezbaha, mezarlık ve itfaiye hizmetlerine ilişkin olmak üzere personel, her türlü taşınır ve taşınmaz malları ve bu hizmetlerin yerine getirilmesine yönelik yatırım, alacak ve borçlarının, komisyonca ilgisine göre büyükşehir belediyesi ile ilgili bağlı kuruluş arasında paylaştırılacağının hüküm altına alındığı; iptali istenilen dava konusu borçlardan kararın 6. sırasında bulunan “Garaj İşyeri SGK borcu” niteliğindeki 8.755,25-TL borcun, Büyükşehir Belediyesine Devredilmesine ilişkin kısmında, bu işyerinin sadece 1/1000 hissesinin davacı Belediyeye devredildiği kalan 999/1000 hissesinin ise Kuşadası Belediyesine devredildiği, dolayısıyla bu paylaştırma oranları dikkate alınmadan borcun tamamının davacı Büyükşehir belediyesine devredilmesine ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı, iptali istenilen dava konusu borçlardan kararın 7. sırasında bulunan “İtfaiye İşyeri SGK borcu” niteliğindeki 2.020.943,87-TL borcun, Büyükşehir Belediyesine devredilmesine ilişkin kısmında ise; itfaiye işlerinin münhasıran Büyükşehir Belediyesince yerine getirilmesi gereken işlerden olduğu, bu işyeri ile personelin Büyükşehir Belediyesine devredildiği ve bu devir kararlarının kesinleştiği dikkate alındığında “İtfaiye İşyeri SGK borcu” niteliğindeki 2.020.943,87-TL borcun Aydın Büyükşehir Belediyesine devrine ilişkin dava konusu komisyon kararının kamu yararı ile hizmet gereklerine, mevzuata ve hukuka uygun olduğu gerekçesiyle dava konusu işlemin 6. sırasında bulunan Garaj İşyeri SGK borcu” niteliğindeki 8.755,25-TL borcun Büyükşehir Belediyesine devredilmesine ilişkin kısmının iptaline, dava konusu işlemin 7. sırasında bulunan “İtfaiye İşyeri SGK borcu” niteliğindeki 2.020.943,87-TL borca ilişkin kısmı yönünden ise davanın reddine, karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İdare Mahkemesi kararının taraflarca karşılıklı olarak temyiz edilmesi üzerine; … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:… , K:… sayılı kararı ile tarafların istinaf başvurularında hukuki isabet bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurularının reddine karar verilmiş olup; davacı Belediyece Mahkeme kararının redde ilişkin kısmının istinaf isteminin reddine dair kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : 2014 tarihli Devir-Tasfiye Komisyonu kararında böyle bir borcun yer almadığı; borcun kendilerince yürütülecek hizmetle ilgili olmadığı; doğduğu dönemde sorumlunun ilçe belediyesi olduğu ve kapanmaması sebebiyle bu borçtan ilçe belediyesinin sorumlu olduğu, nakledilen personel borçlarından nakleden kurumun sorumlu olması gerektiği öne sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idarece istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … ‘NUN DÜŞÜNCESİ :
6360 sayılı Yasanın 30/04/2014 gününde yürürlüğe giren geçici 1. maddesinin 8. fıkrasında; bu Kanunla büyükşehir ilçe belediyesine dönüşen belediyece yürütülen itfaiye hizmetine ilişkin olmak üzere personel ve bu hizmetin yerine getirilmesine yönelik alacak ve borçların komisyonca, ilgisine göre büyükşehir ve ilgili bağlı kuruluş arasında paylaştırılacağı hükmü yer almakta olup; bu hükme göre, büyükşehir kapsamına alınan Kuşadası İlçe Belediyesinin itfaiye hizmet görevlilerinin ve hizmetin yerine getirilmesiyle ilgili olması sebebiyle bu görevlilerden (personel) kaynaklanan alacak-borçların büyükşehir belediyesine devredilmesi gerekmektedir. Söz konusu borçların ise; devri gereken personellerden kaynaklandığının tereddüte yer vermeyecek biçimde ortaya konulması; diğer bir anlatımla, personel devrinin davacı belediye açısından kesinleşmiş olması gerekmektedir.
Olayda; büyükşehir belediyesine devredilen personel ve bu personele ait itfaiye işyeri SGK borcunun, hizmetin ifasında istihdam edilen personelden kaynaklı olduğu görüldüğünden dava konusu işlemde ve davanın reddine dair Mahkeme kararı ile istinaf kararında hukuki isabetsizlik bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Öte yandan; davacı belediyece, Yasanın geçici 1. maddesinin 9/d fıkrası uyarınca, nakledilen personel sebebiyle devralan kurumun sorumlu olmayacağı öne sürülmüş ise de, sözkonusu hükmün, devredildiği kurumda ihtiyaç fazlası personel olarak belirlendikten sonra Devlet Personel Başkanlığınca başka bir kuruma atanan personele ilişkin olması sebebiyle uyuşmazlıkta uygulanmayacağının açık olması ve olayda uygulanacak geçici 1. maddenin 8. fıkrasında, Yasa koyucu tarafından 9/d fıkrasındakine benzer bir düzenlemeye yer verilmemesi karşısında; Komisyonca devri yapılan personele ilişkin borcun da devralan kuruma ait olduğu yönündeki kabulün Yasanın lafzı ve amacına uygun düşeceği açık olduğundan bu iddiaya itibar edilmemiş olup; kararın onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

İLGİLİ MEVZUAT:
6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 1. maddesinde “Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Ordu, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa ve Van illerinde, sınırları il mülki sınırları olmak üzere aynı adla büyükşehir belediyesi kurulmuş ve bu illerin il belediyeleri büyükşehir belediyesine dönüştürülmüştür” hükmüne, geçici 1. maddesinin 1. fıkrasında; “Bu Kanundaki devir, tasfiye ve paylaştırma işlemlerini yürütmek üzere vali tarafından, bir vali yardımcısının başkanlığında, valinin uygun göreceği kurum ve kuruluş temsilcilerinin ve ilgili belediye başkanlarının katılımıyla devir, tasfiye ve paylaştırma komisyonu kurulur. Bu komisyona yardımcı olmak üzere valinin görevlendirmesi ile alt komisyonlar da kurulabilir.” hükmüne, 2. fıkrasında, “1 inci maddeye göre tüzel kişilikleri kaldırılan belediye ve köyler, mevcut personelini, taşınır ve taşınmazlarını, iş makineleri ve diğer taşıtları ile kamu kurum ve kuruluşlarına olan alacak ve borçlarını katılacakları ilçe belediyesine bu Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren bir ay içinde bildirir. Bu belediye ve köylerin taşınmazlarının tahsisi ve kiralanması, iş ve toplu iş sözleşmesinin yapılması, yeni nazım ve uygulama imar planının yapılması, imar planı değişikliği ve revizyonu ile her türlü imar uygulaması (inşaat ruhsatı hariç), iş makineleri ve diğer taşıtların satışı ile borçlanmaları katılacakları ilçe belediyesinin onayına bağlıdır. Henüz ilçe belediyesi oluşmamış yerlerde bildirimler il belediyesine yapılır ve onaylar il belediyesince verilir. Bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten önce ilanı yapılmış memur alımları hariç olmak kaydıyla, yine bu Kanun ile tüzel kişilikleri kaldırılan belediye ve köyler tarafından nakil yoluyla atanacaklar da dâhil olmak üzere hiçbir şekilde yeni personel alımı yapılamaz ve bu belediye ve köyler tarafından aynı tarihten itibaren tüzel kişiliğin sona ereceği tarihi geçecek şekilde veya mevcut hizmet alımlarının kapsamını ve personel sayısını genişletecek şekilde hizmet alımı sözleşmesi düzenlenemez” hükmüne, 3. fıkrasında, “1 inci maddeye göre tüzel kişilikleri kaldırılan belediye ve köylerin personeli, her türlü taşınır ve taşınmaz malları, hak, alacak ve borçları, komisyon kararıyla ilgisine göre bakanlıklara, büyükşehir belediyesi, bağlı kuruluşu veya ilçe belediyesine devredilir. Devir işlemi ilk mahalli idareler genel seçimi itibarıyla uygulamaya konulur” hükmüne, 8. fıkrasında ise, “Bu Kanunla büyükşehir ilçe belediyesi olan belediyelerce yürütülen su, kanalizasyon, katı atık depolama ve bertaraf, ulaşım, her çeşit yolcu ve yük terminalleri, toptancı halleri, mezbaha, mezarlık ve itfaiye hizmetlerine ilişkin olmak üzere personel, her türlü taşınır ve taşınmaz malları ve bu hizmetlerin yerine getirilmesine yönelik yatırım, alacak ve borçları, komisyonca ilgisine göre büyükşehir belediyesi ile ilgili bağlı kuruluş arasında paylaştırılır” hükmüne yer verilmiştir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7. maddesinin 1. fıkrasının (s) bendinde mezarlıkları işletmek ve defin ile ilgili hizmetleri yürütmek; (t) bendinde; mezbahaları yapmak-yaptırmak, işletmek ve işlettirmek; (u) bendinde ise; itfaiyeleri hizmetlerini yürütmek, büyükşehir belediyesinin görev ve sorumlulukları arasında sayılmıştır.

MADDİ OLAY :
6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 1. maddesi uyarınca 30.03.2014 tarihinde yapılan yerel seçimle birlikte Aydın İlinde sınırları il mülki sınırları olmak üzere aynı adla büyükşehir belediyesi kurulduğu, Aydın İli’ne bağlı ilçelerin mülki sınırları içerisinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliğinin kaldırıldığı, köylerin mahalle olarak, belediyelerin ise belde ismiyle tek mahalle olarak bağlı bulundukları ilçenin belediyesine katıldığı, Aydın İlindeki İl Özel İdaresinin tüzel kişiliğinin kaldırıldığı, anılan Kanun’un geçici 1. maddesi uyarınca, tüzel kişilikleri kaldırılan belediye ve köylerin personeli, her türlü taşınır ve taşınmaz malları, hak, alacak ve borçları, komisyon kararıyla ilgisine göre bakanlıklara, büyükşehir belediyesi, bağlı kuruluşu veya ilçe belediyesine devredilmesine ve tüzel kişiliği kaldırılan il özel idaresinin her türlü taşınır ve taşınmaz malları, hak, alacak ve borçları, komisyon kararıyla ilgisine göre bakanlıklara, bakanlıkların bağlı veya ilgili kuruluşları ile bunların taşra teşkilatına, valiliklere, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığına, büyükşehir belediyesine ve bağlı kuruluşuna veya ilçe belediyesine devredilmesine, büyükşehir ilçe belediyesi olan ilçe belediyelerine ait personel, taşınır ve taşınmazların büyükşehir belediyesinin görev alanına girmesi halinde büyükşehir belediyesi ve ilgili bağlı kuruluşları arasında paylaştırılmasına karar verilebilmesi için devir, tasfiye ve paylaştırma işlemlerini yürütmek üzere vali tarafından, bir vali yardımcısının başkanlığında, valinin uygun göreceği kurum ve kuruluş temsilcilerinin ve ilgili belediye başkanlarının katılımıyla devir, tasfiye ve paylaştırma komisyonu kurulduğu ve 05/03/2014 günlü komisyon kararıyla personellerin devri yönünden karar alınarak alacak-borçların devrinin ileri tarihe bırakıldığı; Aydın Belediyesi, 6360 sayılı Kanun uyarınca ilk mahalli idareler genel seçiminden sonra Büyükşehir Belediyesine dönüşeceğinden Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu üyesi olarak sadece Aydın Belediyesi’nin yetki alanındaki sahip olduğu her türlü taşınır, taşınmaz malları ve personelini ilgilendiren konulardaki toplantılara katılımının sağlanması gerektiği yolunda tesis edilen … tarih ve … sayılı işlemin iptali istemiyle açılan başka bir davada verilen … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı davanın reddine ilişkin kararının, Dairemizin 16.04.2015 tarih ve E:2015/821, K:2015/3390 sayılı kararı ile bozulması üzerine; tüzel kişilikleri sona eren mülga İl Özel İdaresi, belde belediyeleri ve köyler ile büyükşehir ilçe belediyesine dönüşen belediyelerin malvarlıkları ve personelinin devirlerinin oluşturulan devir, tasfiye ve paylaştırma komisyonunca, büyükşehir belediyesinin katılımı ile yeniden ele alındığı ve Aydın Valiliği Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu’nun 08/03/2016 günlü kararıyla personel devrine karar verildiği, akabinde de … tarih ve … sayılı kararı
ile Kuşadası Belediyesine ait borç listesinin 7. sırasında yer alan toplam 2.020,943,87 -TL itfaiye işyeri SGK ödemesi borcunun Aydın Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na devredilmesi üzerine anılan işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde; itfaiye hizmetlerinin yürütülmesinden davacı Belediyenin sorumlu olduğu ve bu itibarla sözkonusu hizmetlere ilişkin personel ile bu hizmetlerin yerine getirilmesine yönelik yatırım, alacak ve sözkonusu yatırımlara ilişkin borçların ilgisi nedeniyle davacı idareye devrinin gerektiği açıktır.
Buna karşın, büyükşehir belediyelerine devri gereken borcun, bu idarece yürütülecek hizmetin yerine getirilmesine yönelik bir borç olması; başka bir ifadeyle devralınan hizmete ilişkin yatırım, işletme ve tesisten kaynaklanması gerektiği, devredilen personele ilişkin maaş, sigorta, prim, aidat gibi devirden önceki döneme ilişkin ödenmemiş borçların devirden sonra yürütülecek hizmetin yerine getirilmesine yönelik borçlardan olmadığı değerlendirildiğinden, bu borçların doğduğu dönemde sorumlusu olan ve halihazırda tüzel kişiliği devam eden büyükşehir ilçe belediyesince ödenmesi hakkaniyete ve yukarıda yer verilen mevzuata uygundur.
Öte yandan; dava kapsamında incelenen borcun, devirden önceki dönemlerde doğmuş ve sorumlusu olan ilçe belediyesince ödenmemiş olan birikmiş borçlardan olduğu; devir öncesi dönemde personelin hizmetinden faydalanılmasına karşın personelin hizmetine bağlı olarak ödenmesi gereken maaş, prim gibi borçlardan teşekkül eden ödemelerin yapılmaması nedeniyle, salt devir neden gösterilerek sorumlu idarenin değiştirilmesinin hukuka uygun düşmeyeceği de açıktır.
Bu itibarla; devirden sonra yürütülecek hizmetlerin yerine getirilmesine ilişkin olmayan borcun davacı belediyeye devrine ilişkin işlemde hukuka uyarlık; aksi gerekçe ile davayı kısmen reddeden Mahkeme kararına karşı davacının başvurusu üzerine istinaf isteminin reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 24/02/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.