Danıştay 8. Daire, Esas No: 2018/6019, Karar No: 2022/438

DAVACI : …

DAVALI : … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
1- Davacının Rusya Federasyonunda bulunan Moscow Open Law Institute’den almış olduğu hukuk diplomasının denklik işlemlerinin yapılması istemiyle yapmış olduğu başvurunun reddine ilişkin Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının … tarih ve … sayılı işlemi ile,
2-Bu işlemin dayanağı olan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinin 7. maddesinin 6. fıkrasının (b) bendinde yer alan “İlgililerin uzaktan öğretim kapsamı dışında kalan açık açık öğretim ve dışarıdan eğitim gibi devam zorunluluğu bulunmayan bir eğitim-öğretim süreci sonunda aldıkları diplomalara ilişkin denklik başvuruları gerekçesi belirtilmek sureti ile reddedilir.” hükmünün iptali istemiyle açılmıştır.

DAVACININ İDDİALARI :
Davacı tarafından; 1981 yılında Kuybişev Devlet Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde tam zamanlı olarak 3 yıl okuduğu, 1984 yılında Moskow Open Law Enstitüte Hukuk Fakültesi’ne kayıt yaparak 2 yıl açık öğretim yoluyla okuduğu, ardından Devlet Sınav Komisyonu kararıyla mezun olarak diploma aldığı ve1988 yılında Moskova Devlet Noterliği’ne noter olarak atandığı, hukuk eğitiminin ilk 3 yılının örgün öğretimle sürdürüldüğü, Devlet Sınavı’ndan geçerek mezun olduğu, bu süreçte alınan tüm derslerin başarıyla tamamlandığı, Hukuk Fakültesi’nden Rus vatandaşı olarak mezun olduğu, Türk vatandaşlığını daha sonra kazandığı, her somut olayda ayrı değerlendirme yapılması gerekirken toptan bir yasakla başvurusunun reddinin hukuka uygun olmadığı, ilgili Yönetmeliğin 7. madde 6. fıkra b bendi ikinci cümlesinde yer alan ‘’Ancak bu programlarda alınan derslerin en az %70’ini örgün eğitim şeklinde alanların diplomaları incelemeye tabi tutulur.’’ hükmünün dikkate alınmadığı, 30 dersin 22sinin şahsı tarafından örgün eğitim yoluyla alındığı, yurtdışından açıköğretim yoluyla alınan diplomaların tanınmayacağına ilişkin düzenlemenin ilk 2016 yılında getirildiği, kendi eğitimi sırasında yürürlükte olan Yönetmelikte böyle bir engelin bulunmadığı, Yükseköğretim Kanunu’nda yurt dışında açık öğretim ile yapılan eğitimlerin denkliklerinin tanınmayacağına ilişkin bir hüküm olmamasına rağmen Yönetmelik ile böyle bir düzenleme getirilmesinin Hukukun Genel İlkelerine, Uluslararası Sözleşmelere ve Anayasamıza aykırı olduğu, yükseköğretimde online eğitimin, uzaktan eğitimin yaygınlaştığı çağımızda; çağdaş ülkelerde kabul edilen modern bir eğitim türü olan açık yükseköğretimin kabul edilmemesinin mantıklı ve bilimsel olmadığı, hukuk eğitiminin örgün veya açıköğretim yoluyla olmasının önemli farklılıklara ilişkin olmadığı, Avrupa Birliği’ne üye ülkelerin diplomaların denkliği konusunda başvurduğu kaynakta (European Recognition Manual of Higher Education İnstitutions) belirlenen asgari ilkelerin önemli farklılıkların değerlendirilmesi açısından gözönünde bulundurulabileceği ve burada bahsedilen asgari ilkelerin öğrenim seviyesi, öğrenim programı, öğrenim kalitesi, öğretnim profili, öğrenme çıktıları olduğu, iddia edilmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Davalı tarafından; davacının öğreniminin belirli bir süre örgün aldığına ilişkin hiçbir bilgi ve belgenin Kurulda mevcut olmadığı, ülkemizde Hukuk eğitimi açık öğretim değil örgün öğretim yoluyla verildiğinden, bu hususun her iki ülke arasındaki önemli farklılığa ilişkin olduğu ve bu yönüyle dava konusu işlemin Lizbon Sözleşmesi’ne de uygun olarak tesis edildiği, Yönetmeliğin iptali istenen maddesinin yurtdışında alınmış diplomanın Türkiyedeki eğitim şekline uygun olup olmadığının tespitine yönelik olduğu, eğitimin kalitesinin korunması açısından eğitim şeklinin dikkate alınmasının mühim olduğu, örgün eğitim yoluyla hukuk ve mühendislik eğitimi alanlar açısından eşitlik sağlanması için de elzem olduğu, 1996 tarihli ilk Denklik Yönetmeliğinden itibaren iptali istenen Yönetmelik maddesinin benzer şekilde varlığını sürdürdüğü, savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Eğitimin şeklinin niteliğine ilişkin önemli farklılık niteliğinde olduğu ve bu doğrultuda eğitim kalitesinin korunması ve eğitim alanlar açısından eşitliğin sağlanması amacıyla Yükseköğretim Kurulu tarafından Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinin 7. maddesinin 6. fıkrasının (b) bendinde yer alan “İlgililerin uzaktan öğretim kapsamı dışında kalan açık açık öğretim ve dışarıdan eğitim gibi devam zorunluluğu bulunmayan bir eğitim-öğretim süreci sonunda aldıkları diplomalara ilişkin denklik başvuruları gerekçesi belirtilmek sureti ile reddedilir.” hükmünün getirilmesinde ve bu doğrultuda tesis edilen davacının almış olduğu hukuk diplomasının denklik işlemlerinin yapılması istemiyle yapmış olduğu başvurunun reddine ilişkin Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının 31/7/2018 tarih ve 59672 sayılı işleminde hukuka aykırılık görülmediğinden davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava, davacının Rusya Federasyonunda bulunan Moscow Open Law Institute’den almış olduğu hukuk diplomasının denklik işlemlerinin yapılması istemiyle yapmış olduğu başvurunun reddine ilişkin Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının … tarih ve … sayılı işlemi ile bu işlemin dayanağı olan Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinin 7. maddesinin 6. fıkrasının (b) bendinde yer alan “İlgililerin uzaktan öğretim kapsamı dışında kalan açık açık öğretim ve dışarıdan eğitim gibi devam zorunluluğu bulunmayan bir eğitim-öğretim süreci sonunda aldıkları diplomalara ilişkin denklik başvuruları gerekçesi belirtilmek sureti ile reddedilir.” hükmümün iptali istemiyle açılmıştır.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 7.maddesinin (p) bendinde yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından alınmış ön lisans ve lisans üstü diplomaların denkliğini tespit etmek Yükseköğretim Kurulu’nun görevleri arasında sayılmıştır.
23/2/2006 tarih ve 5463 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan 11/4/1997 tarihli Avrupa Bölgesinde Yükseköğretimle İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşmenin “Yükseköğretim Belgelerinin tanınması” başlıklı VI. Bölümün 1. maddesinde, “Bir tanıma kararı, yükseköğretim belgesi tarafından belgelenen bilgi ve beceri esasına dayanıyorsa, her Taraf, tanımanın istendiği belge ile tanımanın istendiği Tarafça bu belgeye karşılık gelen diploma arasında önemli bir farklılık görülmediği durumda, diğer Tarafta verilmiş yükseköğretim belgelerini tanıyacaktır.” kuralı bulunmaktadır.
Yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarından alınan ön lisans, lisans, yüksek lisans diplomalarının tanıma ve denklik işlemlerinde uyulacak usul ve esasları belirlemek amacıyla, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 7. maddesi, Avrupa Bölgesinde Yükseköğretimle İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşme ve Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hukukuna Göre Kurulmuş Olan Üniversitelerin Karşılıklı Tanınmasına Dair Milletlerarası Anlaşma hükümlerine dayanılarak, Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği hazırlanarak, 5/12/2017 tarih ve 30261 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
Yönetmeliğin 3. maddesinde, “Denklik”; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yurtdışı yükseköğretim kurumlarından ve programlarından alınan ön lisans, lisans ve yüksek lisans diplomalarının, ilgili eğitim düzeyindeki kazanımlar bakımından Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarınca verilen ön lisans, lisans ve yüksek lisans diplomalarına eşdeğerliğinin tespit edilmesi” şeklinde tanımlanmıştır.
Yönetmeliğin, “Mezuniyet tanıma belgesi ve diploma denklik belgesi başvurularının incelenmesi sonucu yapılacak işlemler” başlığını taşıyan 7. maddesinin 6. fıkrasının (b) bendinde ise “İlgililerin, uzaktan öğretim kapsamı dışında kalan açık öğretim ve dışarıdan eğitim gibi devam zorunluluğu bulunmayan bir eğitim-öğretim süreci sonunda aldıkları diplomalara ilişkin denklik başvuruları gerekçesi belirtilmek suretiyle reddedilir.” hükmüne yer verilmiştir.
Her ülkenin hukuk sistemi ve buna paralel olarak hukuk eğitimi programı farklı olmakla birlikte asıl olan denklik başvurusu kabul edilirken ülkemizdeki hukuk sistemi ve hukuk eğitimine paralel olarak lisans tamamlama yoluna gidilmesidir.
Davalı idare tarafından; ülkemizde hukuk eğitiminin açık öğretim yolu ile değil, örgün öğretim yolu ile verildiği, bu hususun, her iki ülke arasındaki hukuk eğitimindeki önemli farklardan olduğu, bu durumun, Yönetmeliğin dayanağı olan uluslar arası sözleşmesinin VI. Bölümünün 1. maddesi kapsamında “ülkeler arasında önemli farklılıklar olması” kapsamında değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Bu durumda, Yönetmeliğin dava konusu edilen maddesinde ve buna dayalı olarak tesis edilen işlemde akademik hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Kuybişev Devlet Üniversitesi ve ardından nakil ile Birlik Hukuk Açık Öğretim Enstitüsü’nde lisans eğitimini tamamlamasının ardından mezun olan, 21.01.2018 tarihinde Yükseköğretim Kurulu’na denklik başvurusunda bulunan davacının denklik başvurusunun, Yükseköğretim Kurumu Başkanlığı Moskova Büyükelçiliği ile yapılan teyit yazışmasına 26.06.2018 tarihinde Büyükelçilikten verilen cevapta ‘’ Kuybişev Devlet Üniversitesi’nden (öğrenim şekli açık öğretim) nakil olarak Birlik Hukuk Açık Öğretim Enstitüsü Moskova Açık Öğretim Fakültesi 4. Sınıf öğrencisi olarak kaydedilmiştir.’’ ifadesi yer aldığından, eğitimin açık öğretim yoluyla yapıldığı gerekçesiyle reddine ilişkin Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı … tarih ve … sayılı işlem ile dayanağı Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinin 7. maddesinin 6. fıkrasının (b) bendinde yer alan “İlgililerin uzaktan öğretim kapsamı dışında kalan açık açık öğretim ve dışarıdan eğitim gibi devam zorunluluğu bulunmayan bir eğitim-öğretim süreci sonunda aldıkları diplomalara ilişkin denklik başvuruları gerekçesi belirtilmek sureti ile reddedilir.” hükmünün iptali talebiyle söz konusu davanın açıldığı görülmüştür.

İNCELEME VE GEREKÇE:
İlgili Mevzuat:
Anayasamız ”Yükseköğretim üst kuruluşları” başlıklı 131. maddesinde: ”Yükseköğretim kurumlarının öğretimini planlamak, düzenlemek, yönetmek, denetlemek, yükseköğretim kurumlarındaki eğitim – öğretim ve bilimsel araştırma faaliyetlerini yönlendirmek bu kurumların kanunda belirtilen amaç ve ilkeler doğrultusunda kurulmasını, geliştirilmesini ve üniversitelere tahsis edilen kaynakların etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak ve öğretim elemanlarının yetiştirilmesi için planlama yapmak maksadı ile Yükseköğretim Kurulu kurulur.” hükmü mevcuttur.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 7.maddesinin (p) bendinde yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından alınmış ön lisans ve lisans üstü diplomaların denkliğini tespit etmek Yükseköğretim Kurulu’nun görevleri arasında sayılmıştır.
23/2/2006 tarih ve 5463 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan 11/4/1997 tarihli Avrupa Bölgesinde Yükseköğretimle İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşmenin “Yükseköğretim Belgelerinin tanınması” başlıklı VI. Bölümün 1. maddesinde, “Bir tanıma kararı, yükseköğretim belgesi tarafından belgelenen bilgi ve beceri esasına dayanıyorsa, her Taraf, tanımanın istendiği belge ile tanımanın istendiği Tarafça bu belgeye karşılık gelen diploma arasında önemli bir farklılık görülmediği durumda, diğer tarafta verilmiş yükseköğretim belgelerini tanıyacaktır.” kuralı bulunmaktadır.
Yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarından alınan ön lisans, lisans, yüksek lisans diplomalarının tanıma ve denklik işlemlerinde uyulacak usul ve esasları belirlemek amacıyla, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 7. maddesi, Avrupa Bölgesinde Yükseköğretimle İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşme ve Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hukukuna Göre Kurulmuş Olan Üniversitelerin Karşılıklı Tanınmasına Dair Milletlerarası Anlaşma hükümlerine dayanılarak, Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği hazırlanarak, 5/12/2017 tarih ve 30261 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
Yönetmeliğin 3. maddesinde, “Denklik”; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yurtdışı yükseköğretim kurumlarından ve programlarından alınan ön lisans, lisans ve yüksek lisans diplomalarının, ilgili eğitim düzeyindeki kazanımlar bakımından Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarınca verilen ön lisans, lisans ve yüksek lisans diplomalarına eşdeğerliğinin tespit edilmesi” şeklinde tanımlanmıştır.
Yönetmeliğin, “Mezuniyet tanıma belgesi ve diploma denklik belgesi başvurularının incelenmesi sonucu yapılacak işlemler” başlığını taşıyan 7. maddesinin 6. fıkrasının (b) bendinde ise “İlgililerin, uzaktan öğretim kapsamı dışında kalan açık öğretim ve dışarıdan eğitim gibi devam zorunluluğu bulunmayan bir eğitim-öğretim süreci sonunda aldıkları diplomalara ilişkin denklik başvuruları gerekçesi belirtilmek suretiyle reddedilir.Ancak bu programlarda alınan derslerin en az %70’ini örgün eğitim şeklinde alanların diplomaları incelemeye tabi tutulur.” hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinin 7. maddesinin 6. fıkrasının (b) bendinde yer alan “İlgililerin uzaktan öğretim kapsamı dışında kalan açık açık öğretim ve dışarıdan eğitim gibi devam zorunluluğu bulunmayan bir eğitim-öğretim süreci sonunda aldıkları diplomalara ilişkin denklik başvuruları gerekçesi belirtilmek sureti ile reddedilir.” hükmü yönünden:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından alınmış ön lisans ve lisans üstü diplomaların denkliğini tespit etmenin Yükseköğretim Kurulu’nun görevleri arasında sayıldığı, Avrupa Bölgesinde Yükseköğretimle İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşmenin “Yükseköğretim Belgelerinin tanınması” başlıklı VI. Bölümün 1. maddesi uyarınca sözleşmeye taraf olanların tanımanın istendiği belge ile tanımanın istendiği tarafça bu belgeye karşılık gelen diploma arasında önemli bir farklılık görülmediği durumda, diğer tarafta verilmiş yükseköğretim belgelerinin tanınacağı belirtilmiştir.
Yurtdışındaki yükseköğretim kurumlarından alınan ön lisans, lisans, yüksek lisans diplomalarının tanıma ve denklik işlemlerinde uyulacak usul ve esasları belirlemek amacıyla, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 7. maddesi, Avrupa Bölgesinde Yükseköğretimle İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşme ve Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hukukuna Göre Kurulmuş Olan Üniversitelerin Karşılıklı Tanınmasına Dair Milletlerarası Anlaşma hükümlerine dayanılarak, Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliği hazırlanmış olup, dava konusu Yönetmelik maddesi hükmü incelendiğinde, ülkemizde hukuk eğitimi örgün eğitim şeklinde olduğundan, eğitimin açık öğretim yoluyla yapılmasının neticesinde alınan diplomalar arasında önemli farklılığın söz konusu olduğu ve eğitim kalitesinin korunması ve eğitim alanlar açısından eşitliğin sağlanması amacıyla Yükseköğretim Kurulu tarafından işbu hükmün getirilmesinde hukuka aykırılık olmadığı, kaldı ki 1996 yılı itibariyle Denklik Yönetmeliği hükümlerinde denklik başvurularının kabulü hususunda açık öğretime cevaz veren bir hükmün mevcut olmadığı görüldüğünden Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinin 7. maddesinin 6. fıkrasının (b) bendinde yer alan “İlgililerin uzaktan öğretim kapsamı dışında kalan açık açık öğretim ve dışarıdan eğitim gibi devam zorunluluğu bulunmayan bir eğitim-öğretim süreci sonunda aldıkları diplomalara ilişkin denklik başvuruları gerekçesi belirtilmek sureti ile reddedilir.” ifadesinde hukuka aykırılık saptanmamıştır.
Davacının denklik talebinin reddine ilişkin Yükseköğretim Kurulu Başkanlığının … tarih ve … sayılı işlemi yönünden:
Davacı eğitiminin 3 yılını Kuybişev Devlet Üniversitesi’nde örgün eğitim yoluyla aldığını iddia etse de bu hususu doğrulayan bir bilgi ve belgenin dosyada mevcut olmadığı, aksine Yükseköğretim Kurumu Başkanlığı Moskova Büyükelçiliği ile yapılan teyit yazışmasına 26.06.2018 tarihinde Büyükelçilikten verilen cevapta ‘’ Kuybişev Devlet Üniversitesi’nden (öğrenim şekli açık öğretim) nakil olarak Birlik Hukuk Açık Öğretim Enstitüsü Moskova Açık Öğretim Fakültesi 4. Sınıf öğrencisi olarak kaydedilmiştir.’’ ifadesinin yer aldığı gözönünde bulundurulduğunda, yukarıda yer verilen Yönetmelik hükmü doğrultusunda tesis edilen dava konusu bireysel işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.