Danıştay 6. Daire, Esas No: 2021/5555, Karar No: 2021/14713

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Mersin ili, Toroslar ilçesi, … mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın imar planında yol ve yeşil alan olarak belirlenmesine rağmen taşınmazının 5 yıldan fazla süredir kamulaştırılmadığından bahisle uğranıldığı ileri sürülen 10.000,00-TL (miktar artırımı sonucunda 4.582.920,66 TL)’nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tazmini istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …. İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; uyuşmazlığın çözümü amacıyla yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan bilirkişi raporunda; dava konusu işleme esas olan Mersin İli, Toroslar İlçesi, … Mahallesi … ada, … parsel sayılı toplam 8.853,00 m² alana sahip taşınmaz için; dava açılış tarihi olan 14.09.2018 tarihi itibari ile toplam piyasa değeri için: 6.269.039,48 TL; 14.09.2018 imar yolunda kalan 2.532,53 m² arsanın toplam piyasa değeri için: 1.793.352,70 TL; park alanında kalan 3.939,97 m² arsanın toplam piyasa değeri için: =2.789.567,96 TL kıymet takdir edildiği; dava tarihi itibari ile dere yatağında kalan 2.380,50 m² arsanın toplam piyasa değeri için; =1.685.693,94 TL kıymet takdir edildiğinin anlaşıldığı, davanın kabulü ile dava konusu taşınmazının imar planında “Yeşil Alan, Dere ve Yol Alanı” olarak planlanması sonucunda; davacının mülkiyet hakkının özgürce kullanımının engellendiği ve hakkın özüne dokunan kısıtlılığın oluşturulduğu anlaşıldığından, davacının dava konusu taşınmazdaki yol ve park alanına denk gelen, maliki olduğu 6.472,50 m²’lik taşınmazın bedeli olan 4.582.920,66-TL’nin; 10.000,00-TL’sinin dava tarihi olan 14.09.2018 tarihinden, geri kalan 4.572.920,66-TL’sinin ise ıslah dilekçesinin tebliğ tarihi olan 18.03.2020 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faizi ile birlikte davalı idare tarafından davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Uyuşmazlık konusu taşınmazın kadastral parsel olduğu, imar uygulaması görmemiş olduğu, alanın Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığı Meclisi kararı ile kentsel dönüşüm alanına alındığı, bu durumun dikkate alınmadan bilirkişi raporu hazırlandığı, bilirkişi raporuna itirazlarının Mahkemece dikkate alınmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY : Mersin İli, Toroslar İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın imar planında yol ve yeşil alan olarak belirlenmesine rağmen taşınmazının 5 yıldan fazla süredir kamulaştırılmadığından bahisle uğranıldığı ileri sürülen 10.000,00-TL (miktar artırım dilekçesi sonucu 4.582.920,66-TL)’nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tazmini istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 10. maddesinde: “Belediyeler; imar planlarının yürürlüğe girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programlarını hazırlarlar. Beş yıllık imar programlarının görüşülmesi sırasında ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarının temsilcileri görüşleri esas alınmak üzere Meclis toplantısına katılır. Bu programlar, belediye meclisinde kabul edildikten sonra kesinleşir. Bu program içinde bulunan kamu kuruluşlarına tahsis edilen alanlar, ilgili kamu kuruluşlarına bildirilir. Beş yıllık imar programları sınırları içinde kalan alanlardaki kamu hizmet tesislerine tahsis edilmiş olan yerleri ilgili kamu kuruluşları, bu program süresi içinde kamulaştırırlar. Bu amaçla gerekli ödenek, kamu kuruluşlarının yıllık bütçelerine konulur.
İmar programlarında, umumi hizmetlere ayrılan yerler ile özel kanunları gereğince kısıtlama konulan gayrimenkuller kamulaştırılıncaya veya umumi hizmetlerle ilgili projeler gerçekleştirilinceye kadar bu yerlerle ilgili olarak diğer kanunlarla verilen haklar devam eder.” hükmü yer almaktadır.

2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 11. maddesinde; 15. madde uyarınca oluşturulacak bilirkişi kurulunca, kamulaştırılacak taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yere mahkeme heyeti ile birlikte giderek, hazır bulunan ilgilileri de dinledikten sonra taşınmaz mal veya kaynağın; a) Cins ve nevini, b) Yüzölçümünü, c) Kıymetini etkileyebilecek bütün nitelik ve unsarlarını ve her unsurun ayrı ayrı değerini, d) Varsa vergi beyanını, e) Kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirlerini, f) Arazilerde, taşınmaz mal veya kaynağın kamulaştırma tarihindeki mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelirini, g) Arsalarda, kamulaştırılma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre satış değerini, h) Yapılarda, resmi birim fiyatları ve yapı maliyet hesaplarını ve yıpranma payını, ı) Bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçüleri, esas tutarak düzenleyecekleri raporda bütün bu unsurların cevaplarını ayrı ayrı belirtmek suretiyle ve ilgililerin beyanını da dikkate alarak gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayalı olarak taşınmaz malın değerininin tespit edileceği belirtilmektedir.
5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesinin 3. fıkrasında; Büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde kentsel dönüşüm ve gelişim projesi alanı ilan etmeye büyükşehir belediyeleri yetkilidir. Büyükşehir belediye meclisince uygun görülmesi halinde ilçe belediyeleri kendi sınırları içinde kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabilir. 4. fıkrasında; Büyükşehir belediyeleri tarafından yapılacak kentsel dönüşüm ve gelişim projelerine ilişkin her ölçekteki imar planı, parselasyon planı, bina inşaat ruhsatı, yapı kullanma izni ve benzeri tüm imar işlemleri ve 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununda belediyelere verilen yetkileri kullanmaya büyükşehir belediyeleri yetkilidir. 5.fıkrasında; Kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanlarında bulunan yapıların boşaltılması, yıkımı ve kamulaştırılmasında anlaşma yolu esastır… hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden; uyuşmazlık konusu taşınmazın değerinin belirlenmesi amacıyla İdare Mahkemesince mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunda özetle; ” Mersin ili, Toroslar ilçesi, … mahallesi, … ada, … parsel nolu taşınmazın 8.853,00 m² yüzölçümüne sahip olduğu; … Belediye Encümeni’nin … tarih ve … sayılı kararı ile toplam 36.585,00 m² alana sahip taşınmazın 7.911,00 m²’sinin imar uygulamasına girdiği, uygulamaya giren alandan 2.705,00 m² lik kısmın DOP (Yol ve yeşil alan payı) olarak kesildiği, kesintiden sonra kalan 5.206,00 m² lik kısmın … ada … nolu parsel ile, … ada … nolu parsellere dağıtımının yapıldığı, söz konusu parselin ayırma çapı ile uygulama dışı kalan 28.674, m² den 19.820,00 m² lik kısmının Toroslar Belediye Encümeninin 25.07.2006 tarih ve 218 sayılı kararıyla tekrar imar uygulamasına girdiği, 5.965,00 m²’lik kısmının DOP (Yol ve yeşil alan) olarak kesilerek, DOP kesintisinden sonra kalan 13.855,00 m² lik alanın … ada … ve … nolu parseller ile … ada, … nolu parsel ve … ada, … nolu parsellere dağıtımının yapıldığı, ayırma çapıyla ayrılan ve imar uygulaması dışında kalan 8.853,00 m²’lik 385 ada, … parsel nolu taşınmazın kadastro parseli olup imar uygulaması görmediği, bu nedenle DOP kesintisine tabi olduğu, dava konusu alanın 1/5000 ölçekli nazım imar planında yeşil alan, dere ve yol alanı olarak belirlendiği, 1984 onaylı 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planlarında da “Yeşil Alan, Dere ve Yol” olarak geçtiği, … Büyükşehir Belediyesinin almış olduğu …. tarih ve … sayılı kararı ile Kentsel Dönüşüm Alanı’na alındığı, … Büyükşehir Belediye Meclisi’nin … tarih ve … sayılı 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planında Kentsel Dönüşüm Alanı lejantlı olduğu, anılan 385 ada, … nolu parselin imar durumuna göre batısının dereye cepheli, doğusundan 7 metrelik imar yoluna cepheli olduğu, batısında dere geçtiği alanın bir kısmının dere içerisinde kaldığı, dava konusu taşınmazın, tapu kaydında cinsi Portakal Bahçesi olarak geçtiği, imar planı sınırları içinde meskûn mahalde bulunup belediye hizmetlerinden yararlandığı, bu özelliği nedeniyle ilgili mevzuat gereği arsa vasfına haiz olduğu, 1/1000 ölçekli imar planı hâlihazır harita kadastro durumunun bilgisayar ortamında sayısal olarak yapılan hesaplamalarına göre; … ada, … nolu parselin 2.380,50 m²’lik kısmının dere yatağına, 3.939,97 m²’lik kısmının 2 adet park alanına, 2.532,53 m²’lik kısmının ise imar yollarına rastladığı, keşif esnasında yapılan incelemede; dava konusu parselin bir kısmının dere yatağı içinde kaldığı, anılan parsel üzerinde herhangi bir yapılaşmanın mevcut olmadığı belirtilerek dava tarihi itibarıyla m²’si 1.180,21 TL hesaplanarak parselin imar yolu, park alanı ve dere yatağında kalan kısımları için kıymet takdiri yapıldığı, dere yatağında kalan kısım … Büyükşehir Belediyesi ve Devlet Su İşleri Müdürlüğü sorumluluk alanında, park ve imar yolları Toroslar İlçe Belediyesi sorumluluk alanı içerisinde kalmakta olduğuna ilişkin tespit ve değerlendirmelerine yer verilmiştir.
Olayda, uyuşmazlık konusu taşınmazın da içinde bulunduğu alan hakkında, Müftü Deresinin ıslahının yapılması ve dere çevresinin düzenlenmesi için dere çevresinde kalan mülkiyetlerin dere dışına çıkartılması ve Mersin Kent Meydanı oluşturulması amacıyla Mersin Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 08.01.2018 tarih ve 27 sayılı kararıyla Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı” ilan edilmiş olup, meclis kararına ekli haritada belirtilen şekilde alan sınırlarının yeniden düzenlenerek belirlenen alanın, 5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesine göre “Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı” ilan edilmesine ilişkin … Büyükşehir Belediye Meclisi’nin … tarihli, … sayılı kararının alındığı, ayrıca, dosya kapsamında yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde düzenlenen bilirkişi raporunda da, uyuşmazlık konusu taşınmazın dere yatağında kalan kısmı için … Büyükşehir Belediyesi ve Devlet Su İşleri Müdürlüğünün sorumluluğundan bahsedildiği anlaşılmaktadır.

Bu durumda, kentsel dönüşüm alanı içerisinde görev ve yetkili olan … Büyükşehir Belediye Başkanlığının da öncelikle hasım mevkiine alınarak daha sonra uyuşmazlığın esasının çözümlenmesi gerekirken, yalnızca davalı ilçe belediyesinin husumetiyle görülerek davanın kabulü yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına yönelik yapılan istinaf başvurusunun reddine dair temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kabulüne ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 29/12/2021 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.