Danıştay 6. Daire, Esas No: 2018/9461, Karar No: 2022/2030

TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVALILAR)
I- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. … II- … Belediye Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. … 2-(DAVALI YANINDA MÜDAHİL) … Paz. Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av.… Av.…
KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU :… Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Muğla İli, Fethiye İlçesi, … Mahallesi, … pafta, … parsel sayılı taşınmazın bulunduğu bölgede faaliyet gösteren akaryakıt satış şirketinin hissedarı olan davacı tarafından, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planında yapılan değişikliğin iptal edilmesi ve söz konusu planların değişiklik öncesi duruma getirilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddi üzerine, 1/1000 ve 1/5000 ölçekli imar planlarında söz konusu taşınmazın kullanım amacının “akaryakıt ve lpg satış istasyonu ve showroom” olarak belirlenmesi yolundaki Karaçulha Belediye Meclisi’nin … tarih … sayılı imar planı değişikliği kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararda; dava dosyasındaki bilgi ve belgelerle taşınmazın bulunduğu alanda yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde düzenlenen raporun birlikte değerlendirilmesinden 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planında yapılan değişikliklerle getirilen plan kararlarında; 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile taşınmaza “akaryakıt+lpg satış ve servis alanı +showroom” fonksiyonu verilmesine rağmen, 1/5000 ölçekli nazım imar planında “konut dışı kentsel çalışma alanı” plan kararının kaldırılmamış olmasının planların kademeli birlikteliği ilkesine aykırı olduğu ve akaryakıt + lpg satış ve servis alanı” plan kararının ve ticaret faaliyetlerine yönelik “showroom” plan kararının iki ayrı kentsel kullanıma işaret etmesi, aynı imar planı kararı içerisinde hem “akaryakıt + lpg satış ve servis alanı” plan kararının hem de ticaret faaliyetlerine yönelik “showroom” plan kararının bulunmasının şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, plan tekniğine ve imar mevzuatına aykırı olduğu anlaşıldığından,anılan planların uygun bulunmasına ilişkin dava konusu meclis kararında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka aykırı bulunarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
Muğla Büyükşehir Belediye Başkanlığı Tarafından;Davanın süresinde açılmadığı ve davacının menfaat ihlalinin olmadığı, dava konusu imar planı değişikliklerini içeren belediye meclisi kararlarının Mülga Karaculha Belediye Meclisince karara bağlandıktan sonra Fethiye Belediye Meclisinin onayı ile yürürlüğe girdiği ve Büyükşehir açısından husumet yönetilmesinin hatalı olduğu dava konusu işlemlerin Büyükşehir Belediyesinin tüzel kişiliği doğmadan yapıldığı ileri sürülmektedir.
Fethiye Belediye Başkanlığı Tarafından;Taşınmazın, dava konusu plan değişikliği ile konut dışı kentsel çalışma alanı(akaryakıt+lpg satış istasyonu ve showroom) olarak tanımlandığı,02/07/2007 tarihinden sonra taşınmazın akaryakıt satış istasyonu olarak kullanılabilmesi açısından değişiklik yapılmadığı davacının akaryakıt istasyonu işletmesinin bulunmasının haklı ve güncel yarar olarak nitelendirilemeyeceği, bilirkişi raporunda kavşak mesafesinin, cephe genişliğinin, iki akaryakıt tesisi arasındaki mesafenin ve asgari emniyet mesafeleri açısından uygun olduğu tespitlerinin yapıldığı, konut dışı kentsel çalışma alanı olarak tanımlı yerlerde showroom fonksiyonunun olmasının şehircilik ilkesine aykırı olmadığı ileri sürülmektedir.
Davalı yanında müdahil: Bilirkişilerin tespitlerinin aksine dava konusu 1/1000 ve 1/5000 ölçekli plan değişikliklerinde konut dışı kentsel çalışma alanı plan kararının kaldırıldığı, dava konusu plan değişiklikleri bilirkişilerin tespit yaptığı Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinden önce yapıldığı ve bilirkişilerin aykırı bulduğu hususların değerlendirmesinin yanlış yapıldığı, kazanılmış hakların bulunduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … ‘İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Muğla ili, Fethiye ilçesi, … Mahallesi, … pafta, … parsel sayılı taşınmazı kapsayan alanda … tarih ve … sayılı Karaçulha Belediye Meclisi kararı ile kabul edilen Karaçulha-Fethiye Çevre Yolu İlave 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve Karaçulha-Fethiye Çevre Yolu İlave 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı ile dava konusu taşınmaz “konut dışı kentsel çalışma alanı” olarak planlanmıştır.
… tarih ve … sayılı Karaçulha Belediye Meclisi kararı ile dava konusu taşınmaza ilişkin kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile taşınmaza yönelik “konut dışı kentsel çalışma alanı (akaryakıt satış istasyonu)” olarak fonksiyon değişikliği yapılmıştır.
… tarih ve … sayılı Karaçulha Belediye Meclisi kararı ile de taşınmazın 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile de “konut dışı kentsel çalışma alanı (akaryakıt istasyonu ve showroom) olarak belirlenmiş, dava konusu … tarih ve … sayılı Karaçulha Belediye Meclisi kararı ile Fethiye İlçesi, Karaçulha Belediyesi, … Mahallesi, … Mevkii, Özel Çevre Koruma Alanı sınırları dışında, … sayılı imar paftalarında “konut dışı kentsel çalışma alanı (akaryakıt istasyonu ve showroom)” olarak tanımlanan alanın tanımının “akaryakıt ve lpg satış istasyonu ve showroom ” olarak değiştirilmesine yönelik hazırlanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği uygun görülmüştür.
Taşınmazın bulunduğu bölgede akaryakıt istasyonu faaliyetinde bulunan … Akaryakıt Hizmetleri Ltd. Şti.’nin ortağı ve yetkilisi olan davacı tarafından,taşınmaz sahiplerinin inşaai faaliyet yapmak istemeleri üzerine durumdan haberdar olarak,29/08/2014 tarihli Muğla Büyükşehir Belediye Başkanlığına sunulan dilekçe ile dava konusu taşınmaza yönelik imar planı değişikliğinin “akaryakıt ve lpg satış istasyonu” kısmına yapılan itirazın zımnen reddi ile 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planında yapılan değişiklikle getirilen plan kararlarında “akaryakıt+lpg satış ve servis alanı+showroom” olarak belirlenmesine yönelik Karaçulha Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle görülmekte olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2. maddesinin (a) fıkrasında, idari davaların idari işlemler hakkında yetki, sebep, şekil, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırılı olduklarından dolayı menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılacağı belirtildikten sonra ilk inceleme konularının belirlendiği 14. maddenin 3/c bendinde dilekçenin ehliyet yönünden inceleneceği, 15. maddenin 1/b bendinde ise bu hususta kanuna aykırılık görülmesi halinde davanın reddedileceği hükme bağlanmıştır.
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 5. maddesinin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan halinde, “Nazım İmar Planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklüklerini ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır.” hükmü yer almıştır.
3194 sayılı Yasanın 6. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmıştır. Anılan Yasanın 8. maddesinde ise alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir.
Anılan Kanun’da yer alan tanıma göre nazım imar planları, bir kentin gelecekteki nüfus ve işgücü tahmin ve dağılımlarına bağlı olarak alacağı formu ve ticaret, sanayi, konut gibi bölgelerle iskan bakımından yoğun veya seyrek bölgeleri ve iskana elverişli, iskana elverişli olmayan veya iskana izin verilmeyen bölgeleri, sosyal donatı alanları, kamusal ve yeşil alanları da içerecek şekilde kentin gelişme yönlerini, ana ulaşım sistemine ait bilgileri ana hatları ile göstermek suretiyle arazi parçalarının kullanma şekillerini belirleyen planlardır. Bu planlarda yerleşmenin gelişme yönü, büyüklüğü ve arazi kullanımlarının fonksiyonel dağılımı ve genel yoğunlukları belirlenmekte ve alt ölçekteki uygulama imar planları da ancak nazım imar planları esaslarına göre çizilebilmektedir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu imar planı değişikliklerinin yapıldığı taşınmazın bulunduğu bölgede akaryakıt istasyonu faaliyetinde bulunan … Akaryakıt Hizmetleri Ltd. Şti.’nin ortağı ve yetkilisi olan davacı tarafından, taşınmaz sahiplerinin inşaai faaliyet yapmak istemeleri üzerine durumdan haberdar olarak davalı idareye yapılan itirazın zımnen reddine yönelik işlem ve dava konusu imar planı değişikliklerinin iptali istenilmiştir.
İptal davasının sübjektif ehliyet koşulu olan “menfaat ihlali” doktrin ve içtihatlarda dava konusu işlemle davacı arasında kurulan kişisel, meşru, güncel bir menfaat ilişkisi olarak tanımlanmaktadır. Menfaatin kişisel ve meşru olması için hukuki bir durumdan ortaya çıkması gerekir. Sözü edilen menfaat ilişkisinin varlığı ve sınırları her olayda yargı yerince uyuşmazlığın niteliğine göre belirlenmektedir.
Menfaat ihlalinde ilgilinin idari işlemle meşru, kişisel ve güncel bir menfaat ilişkisinin kurulması gerektiği açık olup öncelikle davacının ortağı ve yetkilisi olduğu akaryakıt istasyonu dava konusu imar planı değişikliklerinden hangi yönüyle etkilendiği,söz konusu akaryakıt tesisinin konumu,yapılan imar planı değişikliği ile dava konusu taşınmaza getirilen ”akaryakıt lpg satış istasyonu ve showroom” plan kararı ile aktüel, kişisel ve meşru bir ilişki bulunup bulunmadığının ortaya konulması neticesinde davacının menfaat bağının tespiti halinde dava konusu imar planı değişikliklerinin yargısal denetiminin yapılması gerektiği açıktır.
Dava konusu imar planı değişikliklerine konu taşınmazın planlama sürecindeki getirilen fonksiyonlar incelendiğinde ise dava konusu taşınmazın;
… tarih ve … sayılı belediye meclis kararıyla kabul edilen Karaçulha-Fethiye Çevre Yolu İlave 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve Karaçulha-Fethiye Çevre Yolu İlave 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı ile “konut dışı kentsel çalışma alanı”
… tarih ve … sayılı belediye meclis kararıyla kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile “konut dışı kentsel çalışma alanı (akaryakıt satış istasyonu)”
… tarih ve … sayılı belediye meclis kararıyla kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile de “konut dışı kentsel çalışma alanı (akaryakıt istasyonu ve showroom) kullanım kararının getirildiği görülmüştür.
Dava konusu … tarih ve … sayılı belediye meclisi ile kabul edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile konut dışı kentsel çalışma alanı (akaryakıt istasyonu ve showroom)” olarak tanımlanan alanın fonksiyonu “akaryakıt ve lpg satış istasyonu ve showroom ” olarak planlandığı anlaşılmıştır.
Belirtilen planlama sürecinin irdelenmesinden taşınmazda akaryakıt istasyonu ve showroom olan planlama kararının akaryakıt ve lpg satış istasyonu ve showroom olarak değiştirilmiş ise de mevcutta var olan ve daha önceki planlarla getirilen showroom kararının korunduğu görülmektedir.
Davacının dava açmaktaki menfaati ve ehliyeti açıklığa kavuşturulduktan sonra ancak dava konusu plan değişikliği ile taşınmaza getirilen kullanım kararı yönü itibariyle bir değerlendirme yapıldıktan sonra uyuşmazlık hakkında karar verilmesi gerektiği açıktır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptaline yönelik mahkemece verilen karara karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolunda temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının ve davalı yanında müdahilin temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 22/02/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.