Danıştay 6. Daire, Esas No: 2018/864, Karar No: 2022/3592

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- …Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- …Belediye Başkanlığı – …

İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kocaeli ili, Körfez ilçesi, …Köyü, …pafta, …parsel sayılı taşınmazının bulunduğu alanda Körfez Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararı ile kabul edilen ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararı ile onaylanan Körfez Kent Merkezi Kuzeyi 1/1000 ölçekli ilave ve revizyon uygulama imar planı ile bu plana karşı yapılan itirazının reddine dair …tarih ve …sayılı Körfez Belediye Meclis kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesince verilen …tarih ve E:…, K:…sayılı kararda; dosyadaki bilgi ve belgeler ile yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının planların kademeli birlikteliği ilkesi çerçevesinde üst ölçekli imar planlarıyla uyumlu olduğu, plan araştırma raporunda verilen detaylı gerekçeler gözetildiğinde plan değişikliği kararının doğru olduğu, uyuşmazlığa konu 10 metrelik yolun imar planında yaya yolu olarak gösterilmesine rağmen servis verdiği yapı adaları ile kurduğu ilişki, bağlantılı olduğu bölünmüş yol ile köy yolları arasında önemli bir arter olması ve bazı adalara servis verecek başka yol olmaması nedeniyle taşıt yolu olması gerekliliğini doğurduğu, söz konusu 10 metrelik yolun ulaşım kademelenmesinde yer alan bir yol çeşidi olması nedeniyle 1/1000 ölçekli uygulama imar planında ilk defa gösterilmesi açısından uygun bir gösterim niteliğinde olduğu, mevzuatta asgari sınırları gösterilen yol genişliklerinin ihtiyaç durumuna göre belirtilen sınırların üzerinde belirlenebileceği, bu kapsamda uyuşmazlığa konu 10 metrelik yolun bölgedeki yapılaşma eğilimleri doğrultusunda cephe aldıkları parsellere ulaşımı sağlayacak araç yolu olarak da kullanılabilmesi amacıyla 7 metre yerine 10 metre genişlikte olacak şekilde planlandığı anlaşıldığından dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında ve bu plana karşı yapılan itirazın reddine dair işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Mevcut imar planında bulunan 7 metrelik yolun ihtiyaçları karşıladığı, yolun 10 metreye çıkarılmasında kamu yararı bulunmadığı, bilirkişi raporunda da belirtildiği üzere yolun 10 metreden dar olarak planlanmasının mümkün olduğu, aynı nitelikteki başka bir itirazın kabul edildiği, mülkiyet hakkının ihlal edildiği ve mağduriyetine sebep olunduğu, temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI :
Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planının şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararına uygun olduğu belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.
Körfez Belediye Başkanlığı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Kocaeli ili, Körfez ilçesi, …Köyü, …pafta, …parsel sayılı taşınmazın “A-2” yapılaşma koşullu konut alanı ve 10 metre genişliğinde imar yolu olarak planlanmasına ilişkin Körfez Belediyesi Meclisinin …tarih ve …sayılı kararı ile kabul edilen ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 uygulama imar planının 09/09/2014 ile 09/10/2014 tarihleri arasında Körfez Belediye Başkanlığı tarafından askıya çıkarıldığı, davacının 19/09/2014 tarihli dilekçeyle taşınmazının cephe aldığı 10 metrelik imar yolunun 7 metre olarak düzenlenmesi yönündeki itirazının Körfez Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararıyla reddedilmesi ve anılan kararın Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisi’nin …tarih ve …sayılı kararıyla onaylanması üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, “nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan; uygulama imar planı da; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan” olarak tanımlanmıştır. Aynı Kanunun 6. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde ise,, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmış, her planın bir üst kademedeki plana uygun olarak hazırlanması zorunluluğu getirilmiştir.
Mekânsal Plânlar Yapım Yönetmeliğinin “Genel Plânlama Esasları” başlıklı 7. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde, ” Planlar, kademesine ve ölçeğine göre ve yapılış amacının gerektirdiği ayrıntı düzeyinde kalmak koşuluyla alt kademedeki planları yönlendirir.” düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen hüküm uyarınca, planlar arasındaki hiyerarşi kapsamında nazım imar planından sonra yapılacak olan uygulama imar planının, nazım imar planına uygun yapılması gerekmektedir.
10 metre ve üzerindeki en kesitli yolların genişliği ve niteliği itibarıyla ulaşım sistemlerinin ve ulaşım problemlerinin çözümünün belirlenmesi açısından 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında öngörülmesi gerekmektedir. Danıştay Altıncı Dairesinin yerleşmiş içtihadı da bu yöndedir.
Uyuşmazlık incelendiğinde, davaya konu 1/1000 ölçekli uygulama imar planında davacının taşınmazından geçirilen 10 metrelik yolun, dayanağı olan 1/5000 ölçekli nazım imar planında gösterilmediği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, dayanak 1/5000 ölçekli nazım imar planında gösterilmeyen uyuşmazlığa konu 10 metre genişliğindeki yolun planların kademeli birlikteliği ilkesine aykırı olacak şekilde 1/1000 ölçekli uygulama imar planında gösterilmesinin, uygulama imar planını dayanağı nazım imar planına aykırı hale getirdiği sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 24/03/2022 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY (X) :

Dava; Kocaeli ili, Körfez ilçesi, …Köyü, …pafta, …parsel sayılı taşınmazının bulunduğu alanda Körfez Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararı ile kabul edilen ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisinin …tarih ve …sayılı kararı ile onaylanan Körfez Kent Merkezi Kuzeyi 1/1000 ölçekli ilave ve revizyon uygulama imar planı ile bu plana karşı yapılan itirazının reddine dair …tarih ve …sayılı Körfez Belediye Meclis kararının iptali istemiyle açılmıştır.
Uyuşmazlıkta, 1/1000 ölçekli uygulama imar planında taşınmazın bir kısmının 10 metre enkesitli imar yolunda kaldığı, bu 10 metre enkesitli yolun ise 1/5000 ölçekli nazım imar planında yer almadığı anlaşılmaktadır.
3194 sayılı Kanunun Tanımlar başlıklı 5. maddesindeki nazım ve uygulama imar planlarının tanımları göz önünde bulundurulduğunda, ana ulaşım sisteminin, bu bağlamda birinci ve ikinci derecedeki ulaşım yollarının nazım imar planı ile daha alt düzeydeki tali nitelikte üçüncü derece ve daha altındaki yolların ise uygulama imar planları ile düzenlenmesi gerekeceği görülmektedir.
Ayrıca ana ulaşım sistemi dışındaki hangi enkesitli yolun nazım imar planında gösterilmesi gerekeceği hususu yolun enkesitinden ziyade, imar planı içerisinde ulaşım sistemi bakımından üstlendiği fonksiyonla ilişkili olması gerekir.
Ölçeği gereği genel kullanım kararları ile başlıca bölge tiplerini belirleyen nazım imar planının, uygulama imar planıyla düzenlenmesi gereken imar adaları oluşturulmadan belirtilen nitelikteki yol kullanımını ihdas etmesinin planlama ilkeleri bakımından mümkün olmadığı, nitekim uyuşmazlığa konu “yol”un geçtiği bölgede nazım imar planında ada bazında bir düzenleme yapılmadığı nazım imar planı paftasının incelenmesinden görülmekte olduğu gözetildiğinde, bu kapsamda özellikle yapı adalarını ve bu bağlamda da farklı kullanım kararlarına konu alanları birbirinden ayıran ve bunlar arasındaki ulaşım ihtiyacının karşılanmasına yönelik yolların uygulama imar planı kararı ile getirilebileceğinde hiçbir duraksama bulunmamaktadır.
Uyuşmazlıkta, mahkemece yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi üzerine düzenlenen raporun değerlendirilmesinden, 10 metre enkesitli yolun servis verdiği yapı adaları ile kurduğu ilişki, bağlantılı olduğu bölünmüş yol ile köy yolları arasında önemli bir arter olması nedeniyle taşıt yolu niteliğinde düzenlendiği, bölgedeki ulaşım sisteminin belli bir hiyerarşi içinde ve bütünlük sağlayacak şekilde oluşturulması için bu tür yolların gerekli olduğu, 10 metre enkesitli yolun ulaşım ağı içindeki fonksiyonu gereği 1/5000 ölçekli nazım imar planında gösterilmediği, bu yönüyle uygulama imar planında düzenlenen 10 metre enkesitli imar yolunun şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına aykırı olmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu kapsamda 1/5000 ölçekli nazım imar planında düzenlenmeyen 10 metrelik yol fonksiyonunun 1/1000 ölçekli uygulama imar planında düzenlenmesi tek başına plan hiyerarşisine aykırılık oluşturmadığından, İdare Mahkemesince, dava konusu uygulama imar planında 10 metre enkesitli yolların belli bir hiyerarşi ve ulaşım kurgusu içinde belirlendiğine yönelik tespitler içeren bilirkişi raporuna dayanılarak davanın reddi yolunda verilen kararda hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Bu durumda, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuka aykırılık bulunmadığından anılan kararın onanması gerektiği oyuyla dairemizin bozma kararına katılmıyorum.