Danıştay 6. Daire, Esas No: 2018/2747, Karar No: 2022/1748

TEMYİZ EDENLER : 1-(DAVALI) … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- (DAVALI İDARE YANINDA MÜDAHİL ) … Marina İşletmeciliği Turizm ve Ticaret A.Ş
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF : … Odası … Şubesi
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU :… Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem:Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığının … gün ve … sayılı kararı ile onaylanan ve yapılan itirazlar üzerine revize edilerek … gün, … sayılı yazı ile dağıtımı yapılan Dalaman Yat Limanı ve Deniz Otobüsü Yanaşma Yeri 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; Uyuşmazlık konusu imar planlarının TMMOB Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi tarafından davalı idareye karşı Danıştay Altıncı Dairesinin E:2011/8843 sayılı dosyasında açılan davada, 23/12/2015 tarihli K:2015/7737 sayılı karar ile iptaline karar verildiği, anılan dosyada yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda,(…)Dava konusu alanın içinde bulunduğu kumsala ve Dalaman yerleşimi ile etkileşimine yönelik bütüncül bir ele alış yaklaşımı izlenmemiştir. Bütüncül bir yaklaşım izlenmeden, kumsalın sadece doğu ucunu ele alarak burada yat limanı kullanımı getiren parçacıl bir 1/5000 ölçekli plan geliştirilmesi, planlama ilkeleri açısından değerlendirildiğinde olumsuz bulunmuştur(…) Dava konusu planlarda Yat Limanına kara tarafından gelindiğinde tesise nereden girileceği konusu belirsiz bırakılmaktadır. Planlarda yat limanı olarak gösterilen alanın neresinin giriş olacağı ve bu giriş yerinin tasarımı konuları eksik bırakılmıştır. Giriş yerinin neresi olacağı konusu 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planların her ikisinde de gösterilmelidir(…) Giriş yerinin yanı sıra, yat limanındaki otopark alanı da dava konusu planlarda gösterilmemektedir. Otoparkların konumu ve tasarımında da, yine kaplumbağaların denizden çıkış noktalarının gözetilmesi ve gerekli tedbirlerin planlarda içerilmesi gerekmektedir. Bu konular, mimari proje aşamasına gelmeden önce planlarla güvence altına alınmalıdır(…) Plan Hükümlerinin 6. maddesinde(…)yüksekliğin hangi ihtiyaca dayanarak serbest bırakıldığı dava konusu planlardan anlaşılmamaktadır. Denizle neredeyse içiçe bulunan böyle bir alanda, yüksekliklerin serbest ve belirsiz bırakılması, alanın silüetini ve estetiğini etkileyeceği için, planlama ilkeleri açısından olumsuz olarak değerlendirilmektedir(…)Hodul Tepesinin batı tarafında kalan ve yat limanı kazı saha içinde yer alan sazlık-bataklık alanın, kıyı şeridinin ve deniz ekosisteminin ekolojik değerlendirmesi yapılmamıştır. Belirtilen alanın çevresiyle olan etkileşimi de irdelenmediği için kazı çalışmaları sırasında ve işletme sürecinde ne tür etkiler çıkabileceği belirsizdir(…) 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planında Dalaman kumsalının tamamı Kaplumbağa Yuvalama Alanı olarak gösterilmesine rağmen, dava konusu planlarda bu yönde bir belirleme yapılmadığı gibi, üst ölçekli plandaki kaplumbağa üreme ve koruma alanının alt-bölge mesafelerinin de (birincil-ikincil koruma bölgeleri, tampon bölge, etki alanı) belirlenmemiş olduğu, aynı şekilde Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek kurulunun 728 sayılı ilke kararının, 2. derece doğal sit alanlarını doğal yapının korunması ve geliştirilmesi yanında kamu yararı gözetilerek kullanıma açılabilecek alanlar olarak tanımlamasına ve taşınmazın doğu ve batısında 1. derece doğal sit alanları bulunmasına karşın bölgede “Etkileme Geçiş Alanı”nın belirlenmediği anlaşılmaktadır. Diğer taraftan, plan hükümlerinde yat limanı sahası yakınlarında trıonyx trıunguis kaplumbağalarının önemli populasyonlara sahip olmaları sebebiyle alanın korunması için azami hassasiyet gösterileceği belirtilmekte ise de, bu amaçla ne gibi tedbirler alınacağı hususu belirsizlik arz etmektedir. Dava konusu plan sınırları içinde sahil şeridinin kara tarafında kalan alanda yüksekliklerin serbest ve belirsiz bırakılmasında da planlama ilkelerine uyarlık bulunmadığı ” tespitlerine yer verildiği, yine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 25/08/2009 tarihinde onaylanan 1/100.000 ölçekli Aydın-Muğla-Denizli Çevre Düzeni Planında dava konusu taşınmazın bulunduğu bölgenin, Dalaman Yat Limanı olarak belirlenmiş olduğu, tüm plana karşı (…) … Vakfınca Danıştay Altıncı Dairesince E:2010/2110, sayılı dosyasında açılan davada mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda Dalaman yat limanına ilişkin olarak yer verilen; “Çevre Düzeni Planı’nın, son revizyon planı dahil tüm planlarının … No’lu paftasında yat limanı önerilen alanın Kaplumbağa Yuvalama Kumsalı sınırları içinde yer aldığı ve sahilin Sazlık-Bataklık Alan ve Önemli Doğa Alanı olarak işaretlendiği, plan örneği ve fotoğraflardan görüldüğü üzere tüm sahil aynı nitelikte kumsal olduğu, kumsalın bir bölümüne kaplumbağaların yuvalayıp diğer bölümüne yuvalamadığı görüşünün inandırıcı görünmediği, bu nedenle Çevre Düzeni Planı’nda tüm kumsalın kaplumbağa yuvalama alanı olarak tanımlanmış olmasının gerçeğe en uygun gösterim olduğu, Çevre Düzeni Planı’nda Önemli Doğa Alanı, Sazlık-Bataklık Alan ve Kaplumbağa Yuvalama Kumsalı olan bir kumsal üzerinde yat limanı inşa edilmesi projesinin, çevresel faktörler dikkate alınmadan işlenmiş olduğu, çevresel faktörlerin ve sınırlayıcıların gözardı edildiği bir çevre düzeni planının böyle bir planın işleviyle bağdaşmayacağı, yat limanı yapılması öngörülen yerin Dalaman Havalimanı pistinin güney yönündeki pist başından yaklaşık 1200 metre uzaklıkta olduğu, uçaklar Dalaman havalimanında, kuzeydeki dağların yarattığı mania sorunu nedeniyle genellikle güney yönünde kalkışı tercih ettiklerinden (rüzgar yönü uygun olmadığı durumlarda dahi tercih edilebilmektedir) ve kalkışta 45 derece açıyla uçak gürültüsü en yüksek şiddette hissedildiğinden yat limanı yapılması öngörülen yerde Resmi Gazetenin 04/06/2010 tarihli, 27601 sayısı ile yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği”nin 7 (ç) maddesi uyarınca belediyelerin “Nazım İmar Planları ve Uygulama İmar Planlarının hazırlanması aşamasında aynı Yönetmeliğin 27. maddesinde öngörülen gürültüye maruz kalma kategorilerini dikkate almakla”… ilgili hususlarda gerekli tedbirleri alması gerektiği, bu yönetmelik maddelerine göre Belediyenin Havalimanı çevresinin gürültü haritasını hazırlaması ve Yönetmeliğin 28 (ç) maddesi uyarınca Çevre Düzeni Planındaki Yat Limanı önerisinde havalimanının gürültü haritasının dikkate alınması gerektiği, piste bu kadar yakın bir konumda gündüz 65 (dBA), gece 62 (dBA) gürültü seviyesinde kalınması olasılığının çok düşük olduğu, yatlarda gürültüyü önleyici tedbir alınabilmesinin mümkün olamayabileceği, Plan Açıklama Raporunda, Yönetmeliğin 28 (ç) maddesi uyarınca gürültü haritası üzerinden değerlendirme yapıldığına dair herhangi bir bilgi ve belgeye rastlanmadığı, Dalaman sahilinde Kaplumbağa Yuvalama Kumsalı sınırları içinde, ayrıca Sazlık-Bataklık Alan ve Önemli Doğa Alanı olarak işaretlenmiş bulunan alanda, yakınındaki havalimanının gürültü etkisinin, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinin 28 (ç) maddesi uyarınca değerlendirmesi yapılmadan yat limanı önerilmesinin planlama ilkeleri ve kamu yararına uygun olmadığı” yönündeki tespitler doğrultusunda Danıştay Altıncı Dairesinin 23.12.2015 tarihli, E:2010/2110, K:2015/7734 sayılı kararıyla 1/100.000 ölçekli Aydın-Muğla-Denizli Çevre Düzeni planının Dalaman Yat Limanına ilişkin kısmının iptaline karar verildiği, bu itibarla dava konusu Dalaman Yat Limanı ve Deniz Otobüsü Yanaşma Yeri 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planında şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka aykırı bulunarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Bölge İdare Mahkemesi kararının usul ve yasaya uygun olmadığı bu nedenle bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Bölge İdare Mahkemesi kararının ususl ve yasaya uygun olduğu belirtilerek temyiz istemlerin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra 29.10.2021 tarihli ve 31643 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 85 sayılı Bazı Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 1. maddesi ile 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Altıncı Kısmının Dördüncü Bölümünün başlığının Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2. maddesi ile de aynı Kararnamenin 97. maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan “Çevre ve Şehircilik” ibaresinin “Çevre, Şehircilik ve İklim değişikliği” şeklinde değiştirildiği görüldüğünden, davalı idarenin ismi, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı olarak değiştirilmesi suretiyle işin gereği görüşüldü.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bakılan davaya konu İdare Mahkemesi kararının dayanağını oluşturan Danıştay Altıncı Dairesinin E: 2011/8483 sayılı dosyasında, davalı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 25/08/2009 tarihinde onaylanan Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında davaya konu alanın Dalaman Yat Limanı olarak belirlendiği, bu plana karşı (…) … Vakfı tarafından açılan davanın Danıştay Altıncı Dairesinin E:2010/2110 sayılı dosyasında kayıtlı olduğu, bu itibarla E:2011/8483 sayılı dosyada görülen davanın hem E:2010/2110 sayılı hem de E:2011/7078 sayılı dosyalarla bağlantılı olduğu sonucuna varılarak dosyalar birlikte değerlendirilerek 23/12/2015 tarihli E:2011/8483 K:2015/7737 sayılı karar ile Dalaman Yat Limanı ve Deniz Otobüsü Yanaşma Yeri 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planının iptaline karar verilmiştir.
Anılan kararın temyiz incelemesi sonucu Danıştay İdari Dava Dairelerinin 11/06/2019 tarih ve E:2016/3864, K:2019/2909 sayılı kararı ile;
“Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 25/08/2009 tarihinde onaylanan 1/100.000 ölçekli Aydın-Muğla-Denizli Çevre Düzeni Planına karşı açılan davada, Danıştay Altıncı Dairesi’nin 23/12/2015 tarih ve E:2010/2110, K:2015/7734 sayılı kararıyla,
“Dalaman’da Kaplumbağa yuvalama kumsalı sınırları içinde ayrıca sazlık-bataklık alan ve önemli doğa alanı olarak işaretlenmiş bulunan alanda önerilen yat limanının şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına uygun olmadığı, kaldı ki, sözü edilen yat limanına ilişkin 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planlarının iptali istemiyle Dairelerinin E:2011/8483 ve E:2011/7078 sayılı dosyalarında yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporlarda da sulak alana, kaplumbağa yuvalama kumsalına ve ekosisteme zarar vereceği vurgulandığından planlama esaslarına ve kamu yararına aykırı olduğu” gerekçesiyle söz konusu Çevre Düzeni Planının “Dalaman Yat Limanı”na ilişkin kısmının iptaline karar karar verilmiştir.
Anılan karar, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 11/06/2019 tarih ve E:2016/3859, K:2019/2905 sayılı kararıyla;
Daire kararında, bu dosyaya yönelik bilirkişi raporundaki tespitler yanında, söz konusu Dalaman yat limanına yönelik 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planlarına karşı Dairelerinin E:2011/8483 ve E:2011/7078 sayılı dosyalarında açılan davalarda yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemeleri sonucu düzenlenen raporlar ile bu davalarda verilen kararların gerekçelerine de atıf yapılarak hüküm kurulduğu anlaşılmaktadır.
“Planların kademeli birlikteliği ilkesi” gereğince, dava konusu çevre düzeni planının, alt ölçekli planların hiyerarşik olarak üst kademesinde yer aldığı, nazım ve uygulama imar planlarının üst ölçekli çevre düzeni planına uygun olmasının zorunlu olduğu göz önünde bulundurulduğunda; Daire kararında Dalaman yat limanına yönelik 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarına karşı açılan davalardaki bilirkişi raporlarındaki tespitler ile anılan kararların gerekçelerine atıf yapılmasında hukuki isabet görülmemiş olup, bu hususların kararın gerekçesinden çıkarılması gerekmektedir.
Öte yandan, bu davada yaptırılan bilirkişi raporundaki tespitler doğrultusunda, Dalaman’da Kaplumbağa yuvalama kumsalı sınırları içinde ayrıca sazlık-bataklık alan ve önemli doğa alanı olarak işaretlenmiş bulunan alanda önerilen yat limanının şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına uygun olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.” gerekçesiyle onanmıştır.
Bu itibarla, üst ölçekli çevre düzeni planında yer alan “Dalaman yat limanı” kararının yargı kararıyla iptal edilmesi karşısında, hukuken dayanaksız kalan Dalaman Yat Limanı ve Deniz Otobüsü Yanaşma Yerine ilişkin dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planında bu yönüyle hukuka uyarlık görülmemiş olup, sonucu itibarıyla Daire kararında hukuki isabetsizlik bulunmamıştır.
Öte yandan, yukarıda yer verilen gerekçe yeterli görülerek hukuka aykırı bulunan dava konusu imar planlarına yönelik bu dosyada yaptırılan keşif ve bilirkişi raporundaki tespitler değerlendirilerek hüküm kurulmasına Kurulumuzca hukuken gerek görülmemiştir.”gerekçesi eklenerek onanmıştır.
Bu itibarla yukarıda anılan İdari Dava Daireleri kararında belirtildiği gibi uyuşmazlık konusu Dalaman Yat Limanı ve Deniz Otobüsü Yanaşma Yerine ilişkin dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planının dayanağı 1/100.000 ölçekli Aydın-Muğla-Denizli Çevre Düzeni planında yer alan “Dalaman yat limanı” kararının yargı kararıyla iptaline karar verilmesi karşısında, hukuken dayanaksız kalan dava konusu planlarda bu nedenle mevzuata uyarlık görülmemiştir.
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:.. sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçenin eklenmesi suratiyle ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine, 17/02/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.