Danıştay 3. Daire, Esas No: 2019/4478, Karar No: 2022/2396

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR): 1- … Belediye Başkanlığı – …
2- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUS : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Aydın İli, Efeler İlçesi, … Mahallesi …ada, … ve … parsel sayılı taşınmazların mezarlık olarak kullanılması amacıyla kamulaştırılması ile ilgili Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu raporunun komisyondan geldiği şekliyle kabulüne ilişkin Aydın Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararı ile kamulaştırma işleminin dayanağı olan 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davacı taşınmazlarının “zeytinlik saha” olduğuna şüphe bulunmadığı, ülke ekonomisine katkısı yadsınamayacak ve stratejik bir tarımsal ürün olan zeytin üretimini arttırmaya dönük olarak zeytinlik sahaların mutlak olarak korunması gerektiği ve fiili olarak zeytinlik olan ya da tapuda zeytinlik vasfında olan taşınmazların bu vasıfta görüldüğü, bu durumda; zeytinlik saha niteliğindeki dava konusu taşınmazın mezarlık olarak planlanmasının mümkün olmaması nedeniyle, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile 1/5000 ölçekli nazım imar planında hukuka uyarlık bulunmadığı, diğer yandan, dayanağı imar planlarının hukuka aykırı olduğunun tespit edilmesi nedeniyle, dava konusu kamulaştırma kararında da hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Bedel tespit ve tescil davası açılmadan bakılan davanın açıldığı, bu nedenle uyuşmazlığın esasının incelenemeyeceği, dava konusu imar planları bakımından davada süre aşımı bulunduğu, kamu yararı amacıyla dava konusu işlemlerin tesis edildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ…’ÜN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacının maliki olduğu Aydın İli, Efeler İlçesi, … Mahallesi, … ada, … ve … parsel sayılı taşınmazların mezarlık olarak kullanılması amacıyla kamulaştırılması ile ilgili Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu raporunun komisyondan geldiği şekliyle kabulüne ilişkin Aydın Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararının alınması üzerine 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 8. maddesi uyarınca taşınmazın satın alma usulü ile kamulaştırılması için davacıya davetiye gönderildiği, anılan davetiyeler kendilerine ulaşan davacı tarafından da süresi içerisinde anılan kamulaştırma kararı ile kamulaştırma işleminin dayanağı olan 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planının iptali istemiyle bakılan davayı açtıkları görülmüştür.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
3194 sayılı Kanunun 6. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde, planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas olan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmıştır. Anılan Kanunun 8. maddesinde ise alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir.
3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı Ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunun 20. maddesinin 2. fıkrasında, “Zeytincilik sahaları daraltılamaz. Ancak, belediye sınırları içinde bulunan zeytinlik sahalarının imar hudutları kapsamı içine alınması hâlinde altyapı ve sosyal tesisler dahil toplam yapılaşma, zeytinlik alanının % 10’unu geçemez. Bu sahalardaki zeytin ağaçlarının sökülmesi Tarım ve Köyişleri Bakanlığının fenni gerekçeye dayalı iznine tabidir. Bu iznin verilmesinde, Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı araştırma enstitülerinin ve mahallinde varsa ziraat odasının uygun görüşü alınır. Bu hâlde dahi kesin zaruret görülmeyen zeytin ağacı kesilemez ve sökülemez. İzinsiz kesenler veya sökenlere ağaç başına altmış Türk Lirası idarî para cezası verilir.” hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta, mahkemece dava konusu taşınmazların niteliğinin tapuda zeytinlik olduğu ve üzerinde zeytin ağaçlarının bulunması nedeniyle dava konusu planın planlama ilkelerine aykırı olduğu tespitine dayanılarak dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiş ve anılan karara karşı yapılan istinaf başvurusu Bölge İdare Mahkemesince reddedilmişse de; öncelikle taşınmazın 3573 sayılı Kanun kapsamında zeytincilik sahası olup olmadığının belirlenmesi gerekmektedir. Kanun kapsamında olması halinde zeytincilik sahalarının imar hudutları (imar planı sınırları) içine alınabileceği ancak yapılaşmaya açılan alanın zeytincilik alanının %10’unu geçmeyeceği açıktır.
Bakılan davada, uyuşmazlığa konu taşınmazlara ilişkin olarak 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerin Aşılattırılması Hakkında Kanun hükümleri uyarınca zeytinlik alan belirlemesi yapılıp yapılmadığı hususuna ilişkin net bir bilgi ve belgenin dava dosyasında bulunmadığı görülmüştür.
Bu durumda, aralarında ziraat mühendisinin de bulunduğu bir bilirkişi heyeti oluşturularak taşınmaz mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle uyuşmazlık konusu parselin zeytinlik vasfında olup olmadığı netleştirildikten ve zeytinlik vasfında olduğunun anlaşılması halinde, dava konusu imar planlarıyla uyuşmazlık konusu parseller için getirilen kullanım kararı ve yapılaşma koşullarının yukarıda yer verilen Kanun hükmüne uygun olup olmadığı ortaya konulduktan sonra yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi kararında isabet bulunmamaktadır.